به گزارش حوزه
سياست خارجي باشگاه خبرنگاران، سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی و مذاكره كننده ارشد ایران در مذاكره با گروه 1+5 در شهر مسكو، پیشنهادات هسته ای و غیر هسته ای تهران را كه چارچوبی برای گفت و گوهای جامع و هدفمند در راستای همكاری طولانی مدت بین هفت كشور است، به تفصیل برای طرف مقابل تشریح كرد.
متن كامل این پیشنهادات به شرح زیر است:به نام خداوند بخشنده مهربان
3 جولای 2012
چارچوبی برای گفت‌وگوی جامع و هدفمند در راستای همكاری طولانی مدّت بین 7 كشور
الف: اصول راهنما
طرفین در خصوص موارد زیر توافق و تاكید كنند:
１- حسن نیت؛
２- روحیه همكاری؛
３- احترام متقابل؛
４- اجتناب از اقداماتی كه ناقض حسن نیت، روحیه همكاری و احترام متقابل باشند؛
５- اولویت بخشیدن به مسایل مربوط به منافع دوجانبه؛
６- درنظر گرفتن NPT به عنوان اساس گفت‌وگوها؛
７- تعهد به حقوق و تعهدات مشخص شده در NPT و
８- اجتناب از پیش شرط‌ها و موافقت برای ادامه گفتگوهای طرفین در فرایند جدیدی كه [حائز ویژگی های زیر باشد]:
1) جامع؛
2) طولانی مدت؛
3) پایدار؛
4) مورد توافق هر دو طرف؛
5) سازنده؛
6) دارای اقدامات ملموس؛
7) مبتنی بر رویكرد قدم به قدم؛ و
8) بر اساس اقدام متقابل باشد.
ب) اهداف
１- بازگرداندن پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل و شورای حكام به حالت عادی با لغو كامل تحریم‌های یكجانبه و چندجانبه شورای امنیت علیه ایران.
２- دادن اطمینان و ضمانت به جمهوری اسلامی ایران برای برخورداری عملی ایران از تمام حقوق هستهای [خود] درچارچوب NPT و قوانین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ازای اجرای تعهدات پادمانی آن (آژانس) [از طرف ایران].
３- دست‌یابی به همكاری هستهای پایدار برای انتقال فناوری‌های پیشرفته.
４- منعقد كردن توافقی همه‌جانبه درباره تعهدات جمعی در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و همكاری‌های بین‌المللی.
ج) موضوعات
موضوعات هستهای
موضوعات غیرهسته‌ای
د) ساختار و روند
１- زمان‌بندی:
• جلسه (هایی) بین دكتر سعید جلیلی و خانم اشتون و نمایندگان شش كشور: هر سه ماه.
• جلسه (های) سطح كارشناسان بین هفت كشور، به ریاست معاونین دكتر جلیلی و خانم اشتون: قبل از هر نشست اصلی
２- دستور كار:
• تركیب مجموعه‌ای از موضوعات هستهای و غیرهسته‌ای بر اساس اولویت‌های پیشنهادی جلسات معاونین
３- دستوركار جلسه مسكو: طرح‌های پیشنهادی جمهوری اسلامی و طرح پیشنهادی 1+5 كه در خلال جلسه بغداد مطرح شدند
ه) گامهای متقابل
به منظور تحقق بخشیدن به اهداف مذكور و به خاطرِ:
اول، هموار كردن مسیر موفقیت گفتگوها از لحاظ حقوقی و فنّی به نحوی كه تعهدات و حقوق مشروع و قانونی را زیر پا نگذارد؛
دوم، تعیین گامهای دو جانبه و توافق بر سر آنها به گونه‌ای كه بتواند پیامد نهایی فرایند گفت‌وگوها (یعنی عادی كردن پرونده هستهای ایران در شورای امنیت سازمان ملل و شورای حكّام، همراه با لغو تمامی تحریم‌های شورای امنیت و سایر تحریم‌ها) را تعیین كند؛
سوم، تسهیل و تسریع ارائه تعریف از «گامهای اعتماد‌ساز متقابل» و «گزینه‌های مطلوب برای همكاری» در زمینه مسائل هستهای و غیرهسته‌ای؛
طرفین خود را متعهد خواهند دانست تا:
１- گامهای اعتماد‌ساز متقابل را به نحوی «همزمان»، «معادل» و «متوازن» تعریف و اجرا كنند و
２- به حقوق و تعهدات در نظر گرفته شده در NPT متعهد بمانند.
بنابراین هیچ توافقی نباید و نمی‌تواند حقوق و تعهدات در نظر گرفته شده در NPT را تضعیف كند و یا به گونه‌ای تفسیر شود كه آنها را محدود و یا زایل كند.
الف) موضوعات هستهای
گام اول: دستورالعمل‌ها
آغاز همكاری و گامهای متقابل به زمینه‌ای مناسب و چشم‌انداز روشنی از فرایند كار نیاز دارد. در چنین زمینه‌ای، گواهی طرفین به [پایبند ماندن آنها به] مطالبات یكدیگر، نشان‌دهنده تعهد لازم برای اتمام فرایند گفتگوهاست.
• جمهوری اسلامی ایران بار دیگر به تعهدات خود بر اساس NPT تأكید كرده و بر اساس فتوای رهبر عالیقدر خود علیه تسلیحات هستهای، مخالفت خود را با چنین سلاح‌هایی اعلام كند.
• 5+1 بر اساس بند 4 NPT، حقوق هستهای ایران، به خصوص فعالیتهای غنی‌سازی آن را به رسمیت بشناسد و آن را به طور صریح اعلام می‌كند.
گام دوم: اقدامات شفاف‌سازی
جمهوری اسلامی ایران كما فی السابق، همكاری گسترده خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در چارچوب تعهدات پادمانی و قانونی آن ادامه خواهد داد. از آنجا كه درباره فعالیتهای هستهای سابق ایران، اتهامات و ابهامات بی‌اساسی مطرح شده است، از ایران خواسته می‌شود خارج از تعهدات قانونی خود به چنین ادعاهایی پاسخ دهد؛
• جمهوری اسلامی ایران به گونه‌ای شفاف، با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مورد وجود «جنبه‌های نظامی احتمالی» در برنامه هستهای خود همكاری خواهد كرد.
• 5+1 در راستای شفاف كردن مقاصد خود، تمامی تحریم‌های یكجانبه و چندجانبه علیه ایران را (خارج از چارچوب شورای امنیت) فسخ خواهد نمود.
گام سوم: گام های اعتمادسازی
فعالیت های غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران كه سوخت غنی‌شده مورد نیاز راكتور هستهای تهران را تأمین می‌كنند، دائماً تحت نظارت بازرسان و دوربین‌های آژانس قرار دارند. از جمهوری ایران خواسته شده است اقدامات اعتماد‌ساز بیشتری در این باره انجام دهد، گرچه ایران تعهد بیشتری در این خصوص ندارد؛
• جمهوری اسلامی ایران برای تأمین سوخت غنی‌شده مورد نیاز برای رآكتور هستهای تهران با 1+5 همكاری خواهد نمود.
• 5+1 به خاطر ایجاد اعتماد در زمینه مقاصد خود، تحریم‌ها را لغو و پرونده هستهای ایران را از دستور كار شورای امنیت سازمان ملل خارج خواهد كرد.
گام چهارم: تقویت همكاری در زمینه منافع دو جانبه
طرفین به منظور افزایش اعتماد و اطمینان و محقق كردن منافع یكدیگر موافقت خواهند كرد تا همكاری‌های خود در موضوعات زیر را آغاز كرده و آنها را افزایش دهند:
• اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران: طراحی و ساخت نیروگاه‌های هستهای و رآكتورهای تحقیقاتی
• اولویت‌های 1+5: رآكتورهای تحقیقاتی آب سبك، ایمنی و امنیت هستهای، همجوشی هستهای
گام پنجم: تقویت همكاری‌های مشترك
طرفین در راستای هدف گسترش دادن ابعاد اطمینان و اعتماد خود و انجام دادن فعالیت‌هایی در زمینه منافع مشتركشان در حوزه‌های غیرهسته‌ای، توافق خواهند كرد تا همكاری‌های خود را در موضوعات زیر آغاز كنند؛
• اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران: موضوعات منطقه‌ای به خصوص سوریه و بحرین
• اولویت‌های 1+5: مبارزه با راهزنان دریایی و مواد مخدر
بررسی و ارزیابی طرح پیشنهادی 1+5
بعضی از گزاره‌های موجود در طرح پیشنهادی 1+5، نادرست؛ بعضی از آنها مبهم؛ بعضی مغایر با اسناد بین‌المللی و بعضی با واقعیت ناهمخوان هستند:
- الف) 'متوقف كردن تمام فعالیت ها در فوردو، از جمله غنی‌سازی 5% و 20%ـ هردوـ و نصب سانتریفیوژهای بیشتر و قطعات یدكی بیشتر برای سانتریفیوژها '
• نكات:
• فعالیت های غنی‌سازی 5 درصد و نصب سانتریفیوژهای بیشتر و قطعات یدكی آنها ارتباط مشتركی با غنی‌سازی 20 درصد ندارند.
• در فوردو فعالیت های دیگری جریان دارند كه مربوط به غنی‌سازی 20 درصد نیستند.
ب) ' منتقل كردن اورانیوم غنی‌شده 20 درصدی به یك كشور سوم تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی'
• نكات:
• بین انتقال مواد خام 20 درصدی به خارج از كشور و غنی‌سازی 20 درصدی ارتباطی وجود ندارد. تمام مواد خام، تحت «نظارت»، «مجوز» و «بازرسی‌های سرزده» آژانس هستند.
• ارتباطی بین انتقال مواد خام 20 درصدی به خارج از كشور و غنی‌سازی وجود ندارد، چرا كه قرار است مواد خام مورد نظر در آنجا تحت نظارت آژانس باشند، كه این امر در همین ایران رعایت می‌شود.
ج) ' تعطیل كردن تأسیسات فردو نگرانی‌هایی مبنی بر اینكه این تأسیسات برای استفاده‌های نظامی درنظر گرفته شده‌اند را رفع خواهد كرد.'
• نكات:
• این تأسیسات، پایگاه نظامی نیستند و دلیلی برای نگاه این چنینی به آن وجود ندارد.
• از هیچكدام از تجهیزات و لوازم به كار رفته در این تأسیسات و به خصوص از تجهیزات مربوط به جمع‌آوری مواد غنی‌شده در آن، نمی‌توان برای جمع‌آوری مواد غنی‌شده در سطح بالا استفاده كرد؛ نه طراحی و نه سیستم آن نیز چنین قابلیتی ندارند.
• مدیر كل آژانس به صراحت تأیید كرده است كه تمام تجهیزات و فعالیت های فوردو برای اهداف صلح‌آمیز بوده و تحت نظارت آژانس هستند.
- د) 'دغدغه‌های... مربوط به تأسیسات فوردو... زیرا این تأسیسات در داخل پایگاهی نظامی واقع شده است.'
• نكات:
• این تأسیسات در پایگاه نظامی واقع نشده است.
• محدودیتی برای دسترسی قانونی بین‌المللی به این تأسیسات (دسترسی آژانس) وجود ندارد.
- ه) 'دغدغه‌های... مربوط به تأسیسات فوردو...؛ زیرا این تأسیسات به شدت حصاربندی شده‌اند.'
• محافظت از تأسیسات هستهای نه تنها مجاز، بلكه ضروری است.
• مكانیسم‌های تعریف‌شده بین‌المللی برای امنیت هستهای، بر نیاز به محافظت شدید از تأسیسات هستهای تأكید می‌كنند.
• تهدیدهای دائمی علیه این تأسیسات و تأسیسات غنی‌سازی و تهدیدهای مداومی كه علیه دانشمندان هستهای وجود دارد ـ كه همگی نقض منشور سازمان ملل و قطعنامه‌های آن هستند ـ امنیت بیشتر این تأسیسات را ایجاب می‌كند.
• در شرایطی كه ما با تهدیدهای دائمی مواجه هستیم، لازم است تأسیسات بنیه‌داری داشته باشیم تا بتوانیم از فعالیت های غنی‌سازی مان محافظت كنیم.
و) 'دغدغه‌های... مربوط به تأسیسات فوردو...، زیرا آنها برای اهداف تجاری، بسیار كوچك هستند.'
•تأسیسات فوردو هرگز برای اهداف تجاری ساخته نشده‌اند
• هدف اصلی تأسیسات فوردو، محافظت از آن در برابر تهدیدها است، امّا از آن برای غنی‌سازی 20 درصد، فعالیت های تحقیق و توسعه، آزمایشگاه، انبارهای ذخیره و غیره نیز استفاده می‌شود.
• در شرایطی كه ما با تهدیدهای دائمی مواجه هستیم لازم است تأسیسات بنیه‌داری داشته باشیم تا بتوانیم از فعالیت های غنی‌سازی مان محافظت كنیم.
ز) 'توافق درباره این موارد به هم مرتبط (متوقف كردن، تعطیلی، انتقال) ضروری است'
نكات:
• تعطیلی تأسیسات فوردو هیچ ارتباطی با [غنی‌سازی] 20 درصد ندارد، چرا كه در این تأسیسات فعالیت های مختلفی غیر از تولید مواد خام 20 درصدی انجام می‌شوند.
• انتقال مواد خام به بیرون از كشور ارتباطی با غنی‌سازی 20 درصدی ندارند زیرا تمام مواد خام در ایران تحت نظارت آژانس هستند، آژانس آنها را مهر و موم كرده و بازرسان آژانس از آنها بازرسی سرزده به عمل می‌آورند.
ح) '1+5 با ایران همكاری كرده و برای رآكتور تحقیقاتی تهران مجتمع سوخت هستهای فراهم خواهد كرد.'
نكات:
• چند ماه پیش ایران صفحه سوخت های تولید داخلی خود را داخل رآكتور تحقیقاتی تهران قرار داد. بنابراین همكاری 1+5 برای 'فراهم آوردن صفحات سوختی برای رآكتور تحقیقاتی تهران» با نیازهای واقعی و ضروریات متناسب با زمان ایران، تناسب ندارد.
ط) ' با فراهم آوردن سوخت برای رآكتور تحقیقاتی تهران، توجیهی برای تولید بیشتر مواد 20 درصد نیست.»
نكات:
• ادامه غنی‌سازی 20 درصدی به منظور تولید سوخت مورد نیاز رآكتور تحقیقاتی تهران ظرف چند سال آینده؛
• در نظر گرفتن میزانی از مواد 20 درصدی كه به خاطر مسائل فنّی نظیر آزمایش‌های غیرمرتبط ازچرخه خارج می‌شوند؛
• تأمین سوخت مورد نیاز حداقل 4 رآكتور تحقیقاتی دیگر به خاطر گستردگی قلمرو سرزمین ایران و عمر كوتاه ایزوتوپ‌های دارویی،
• حق جمهوری اسلامی ایران برای فروش صفحات سوختی به كشورهای دیگر.
ی) ' گروه 3+3 (1+5)، از هیئت «همكاری فنّی آژانس» برای حفظ امنیت رآكتور تحقیقاتی تهران و به روز كردن آن حمایت خواهد كرد.'
- ' گروه 3+3 می‌تواند پروژه‌های هیئت همكاری فنی آژانس را مورد بررسی قرار دهد... و به این هیئت آژانس توصیه‌هایی درباره آغاز مجدد بعضی از آنها ارائه دهد.'
• همكاری فنی آژانس با ایران در زمینه فعالیتهای هستهای صلح‌آمیز ایران، یكی ازتعهدات آژانس در قبال ایران بوده و حق ایران به عنوان یكی از كشورهای عضو آژانس و NPT محسوب می‌شود.
• ایران اعلام می‌كند، حاضر است در صورت نیاز سایر كشورها، تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خود در حوزه امنیت رآكتورهای تحقیقاتی را با نظارت آژانس در اختیار آنها قرار دهد.
ك) ' گروه 3+3، از هیئت «همكاری فنّی آژانس» برای حفظ امنیت رآكتور تحقیقاتی تهران و به روز كردن آن حمایت خواهد كرد.'
- ' گروه 3+3 می‌تواند پروژه‌های هیئت همكاری فنی آژانس را مورد بررسی قرار دهد... و به این هیئت آژانس توصیه‌هایی درباره آغاز مجدد بعضی از آنها ارائه دهد.'
نكات:
• رنگ و بوی سیاسی دادن به همكاری فنی آژانس، با شأن آژانس و جایگاه تخصصی آن مغایرت دارد.
• به موجب بند 4:2 پیمان منع گسترش سلاح‌های هستهای (NPT)، كشورهای 1+5 ملزم به تبادل تجهیزات، مواد خام و اطلاعات علمی با ایران، تا آخرین حد ممكن می‌باشند.
ل) ' 3+3 بسته مفصلی ... به منظور تآمین ایزوتوپ‌های دارویی لازم برای بیماران سرطانی در ایران تدارك دیده است'
- ' برای اینكه.... 3+3 از عدم نقص در درمان‌های بیماران سرطانی شما مطمئن شود.
- ' آمریكا آماده است تا ... اجازه دهد بازرسی‌های مرتبط با ایمنی و تعمیرات هواپیماهای تجاری در ایران انجام شوند.'
نكات:
• تأمین ایزوتوپ‌های بیماران، درمان بیماران سرطانی و تعمیر هواپیماهای تجاری و فراهم كردن قطعات یدكی آنها جزو حقوق اساسی بشر هستند و آمیخته كردن آنها با بحث‌های سیاسی اهداف غیرسازنده طرف مقابل را نشان می‌دهد.
م) ' 3+ 3 با ایران همكاری خواهد كرد تا عناصر سوختی لازم برای رآكتور تحقیقاتی تهران را فراهم آورد.'
- ' گروه 3+3، از هیئت «همكاری فنّی آژانس» برای حفظ امنیت رآكتور تحقیقاتی تهران و به روز كردن آن حمایت خواهد كرد.'
- ' آمریكا آماده است تا ... سیاست های تحریم خود را تعدیل كند...'
- ' گروه 3+3 می‌تواند پروژه‌های هیات همكاری فنی آژانس را مورد بررسی قرار دهد... و به این هیات آژانس توصیه‌هایی درباره آغاز مجدد بعضی از آنها ارائه دهد.'
نكات:
• بدون توجه به مفاد پیشنهادات بالا به عنوان گام های دو جانبه 1+5، باید گفت:
• اولا، استفاده از عناوینی كلّی نظیر «همكاری»، «حمایت»، «تعدیل»، «بررسی» و «توصیه» در این پیشنهادات، با اهداف اساسی همان طرحی كه [به زعم شما] « در مرحله اول اطمینان و اعتمادایجاد می‌كند»، در تناقض است؛
• ثانیا، پیشنهادات بالا با درخواست هایی نظیر «توقف غنی‌سازی»، «انتقال مواد خام» و «تعطیلی فوردو» سازگار نیستند.
• سوماً، این طرح با در نظر گرفتن تاریخچه نگرش كشورهای غربی درباره مسئله هستهای ایران، به عدم اعتماد و تردید طرف ایرانی دامن زده و آن را تشدید خواهد كرد./س3