هر چند نفوذ غرب پس از دوران استعمار کمتر شده است اما به واسطه منافع قدرت هاي بزرگ مانند نفت، راههاي مواصلاتي و وجود رژيم اشغالگر قدس در منطقه خاورميانه، اين منطقه به يکي از حساس ترين نقاط ژئوپلتيک در جهان تبديل شده است.
بنابر اين خاورميانه به واسطه ويژگي خاص جغرافيايي اش با مداخله بيش از حد قدرت هاي بزرگ روبرو شده که اين امر زمينه بي ثباتي را در منطقه ايجاد کرده است.
از سويي تعدادي از عوامل درون ساختي باعث ايجاد منازعه و بروز بحران در منطقه مي شود که به تعدادي از آنان به طور مختصر اشاره مي کنيم:
- اعلام توسعه مفهوم دولت مليت؛ در کشورهاي منطقه خاورميانه طي چند قرن اخير منطقه خاورميانه به صورت آهسته از فرد محوري به نظام و سازمان محوري درحال حرکت است اما به جز ايران و ترکيه، منطقه خاورميانه به طور قابل توجهي هنوز با سنتهاي امپراطوري، پادشاهي و عشيره اي در حوزه سياست، مديريت مي شود.
- تقدم منافع فردي بر منافع ملي کارگران؛ در منطقه خاورميانه تعريف از منافع و امنيت ملي به افراد برمي گردد چرا که ساختارهاي اجتماعي و اقتصادي تضعيف شده و توان ايجاد مشارکت عمومي را ندارد. به نوعي جامعه در خاورميانه ضعيف است و در مقابل دولت و حکومت بر همه جامعه حاکميت دارد و در واقع مشکل خاورميانه به معناي گسترده آن اين است که منافع گرايش هاي فکري فرد مقدم به منافع و گرايش هاي احزاب و نظام هاي اجتماعي و حکومتي است.
- عقب ماندگي و ناهماهنگي در ساختار سياسي و اقتصادي کشورهاي منطقه؛ اقتصاد اين کشورها متزلزل و ضربه پذير است هر چند اين کشورها داراي منابع غني زير زميني اند و با صادرات نفت و فرآورده هاي آن در آمدهايشان افزايش يافته است اما به علت اقتصاد تک محصولي، اين درآمد بيشتر تحت تأثير تغييرات و نوسانات قيمت و مصرف بازار جهاني است و رتبه ضربه پذيري آن زياد است.
- نفوذ؛ خاورميانه باتوجه به ويژگي هاي فرهنگي اش در مقابل استعمار مقاومت مي کند اما وجود منافع قدرت هاي بزرگ باعث مداخله قدرت هاي بزرگ در منطقه شده است.
/ش3