از گرماي بغداد تا سرماي مسکو

به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، دوشنبه مسکو پايتخت روسيه، ميزبان هيئت هاي مذاکره کننده ايران و گروه 1+5 است، تا گفتگوهاي هسته اي که پس از ماهها بن بست در استانبول از سر گرفته شد و در بغداد ادامه يافت، تداوم داشته باشد.
 
اما فضاي مذاکرات مسکو با دو دور قبل کاملا متفاوت است.
 
در مذاکرات دور اول که اواخر فروردين (اواسط آوريل) در استانبول برگزار شد، دوطرف در فضايي مثبت گام به جلسات گفتگو گذاشتند و در پايان هم چهره هاي راضي و بشاش سعيد جليلي مذاکره کننده ارشد کشورمان و کاترين آشتون مسئول سياست خارجه اتحاديه اروپا، حاکي از موفقيت‌ آميز بودن گفتگوها بود، به طوري که در پايان آن نشست نيز خانم آشتون مذاکرت را سازنده دانست و اذعان کرد؛ "ما اطمينان پيدا کرديم ايران (براي حل موضوع هسته اي اش) جدي است، حتي وي گفت: "ايران بايد حق برخورداري از فعاليت صلح آميز هسته اي را داشته باشد.
 
با کسب نتايج رضايت بخش، قرار بر آن شد که دور بعدي مذاکرات ميان دوطرف روز سوم خرداد (23 مي) در بغداد برگزار نشود.
 
با توجه به فضاي مثبتي که در استانبول بدست آمده بود، بسياري از کارشناسان داخلي و خارجي، رسانه ها و کشورهاي دخيل در اين مذاکرات هسته اي به نتايج نشست بغداد بسيار خوشبين بودند و قبل از نشست، در فاصله نشست استانبول تا روز سوم خرداد، فضايي از اميد و خوشبين به وجود آمده بود.
 
در اين بين، فقط رژيم صهيونيستي و طرفداران آن در آمريکا تحت چتر آيپک، نسبت به نتيجه مذاکرات "بدبين" بودند و اساسا ادامه گفتگوها را بي فايده مي دانستند.
 
اين رژيم و طرفدارانش از آمريکا و ديگر اعضاي گروه 1+5 خواستند، براي حل مسئله نظامي فقط به گزينه نظامي فکر کنند.
 
با اين اوصاف، نشست بغداد آغاز شد اما برخلاف انتظارات، غربي ها در عمل تمايلي براي همکاري در جهت حل موضوع هسته اي ايران نداشتند و برخلاف توافقات استانبول رفتار کردند.
 
ايران با انعطاف کامل در بغداد حاضر شد، اما غرب دچار تحليل هاي راهبردي غلط شده بود، آنها به اين تصور که ايران تحت فشار تحريم هاي سخت آمريکا و اتحاديه اروپا، مجبور شده پاي ميز مذاکره بنشيند، درخواست هايي غير منطقي و غير واقع گرايانه از ايران داشت، بدون آنکه در ازاي اين خواسته ها، چيزي هم وزن و هم پايه آنها بدهد.
 
آنها خواستار توقف غني سازي اورانيوم 20 درصد غني شده ايران به خارج شدند و در ازاي اين خواسته ها، فقط حاضر شدند تحريم قطعات هواپيماي غيرنظامي را لغو و در راه تامين ميله سوخت هسته اي جهت مصرف رآکتور تحقيقاتي تهران به ايران کمک کنند.
 
به قول حسين موسويان، مذاکره کننده ارشد سابق کشورمان؛ غرب قصد داشت در ازاي دريافت "الماس" به ايران، "بادام زميني" بدهد.
 
به نظر مي رسيد؛ گروه 1+5 تحت فشار آمريکا که خود تحت فشار لابي قدرتمند صهيونيسم بود، نتوانست با ايران مصالحه کند.
 
با وجود آنکه پس از نشست بغداد، طرفين آنرا "سازنده" توصيف کردند، اما کاملا مشخص بود که دوطرف بخصوص ايران که با آمادگي کامل جهت حصول نتيجه، پا به بغداد گذاشته بود، از نتايج بدست آمده راضي نبودند.
 
خوشبختانه برخلاف خواست رژيم صهيونيستي، خبري مبني بر شکست مذاکرات هسته اي از سوي گروه 1+5 اعلام نشد و تصميم بر آن شد که گفتگوها همچنان ادامه يابد.
 
ميزبان دور سوم گفتگوها، مسکو و تاريخ برگزاري آن، 18 ژوئن (29 خرداد) اعلام شد.
 
قرار بر آن شد که در اين فاصله، معاونان، مذاکره کنندگان ارشد ايران و اتحاديه اروپا (باقري و اشميت) در خصوص روال يا مداليته نشست مسکو جلساتي را با يکديگر برگزار کنند.
 
با برگزاري دو دوره مذاکرات مقدماتي کارشناسي، طرف غربي هيچ گونه راهکار و طرحي ارائه نکرد و به دليل امتناع طرف غربي برگزاري نشست هاي کارشناسي دچار مشکل شد، اما سعيد جليلي خود دست به کار شد و با کاترين آشتون نامه نگاري کرد.
 
پس از اين نامه نگاري ها عنوان شد؛ مشکل برطرف شده است، اما کارشناسان داخلي معتقدند اختلال در برگزاري نشست هاي کارشناسي براي تعيين مداليته قبل از نشست مسکو، حاکي از بي ميلي غرب براي به نتيجه رسيدن مذاکرات است.
 
با در نظر گرفتن اين مسئله و اينکه پس از نشست بغداد، اتفاق خاصي در جهت تلطيف و مثبت سازي فضا از سوي غرب صورت نگرفت و حتي با مطرح شدن ادعاهاي كذب تغيير در سايت نظامي پارچين و کشف اورانيوم 27 درصد غني شده در سايت فردو، غربي ها سعي کردند بيش از پيش ايران را تحت فشار قرار دهند. فضاي اميد و خوشبيني که قبل از نشست بغداد ايجاد شده بود، جاي خود را به بدبيني و فضاي سرد داد.
 
مقامات مسکو که از وضعيت به وجود آمده، احساس نگراني کردند و دوست نداشتند ميزبان نشستي باشند که اميد موفقيتي به آن نيست، دست به کار شدند و وزير خارجه خود را به تهران اعزام کردند تا در مورد مسائل باقيمانده، با مقامات کشورمان ديدار و گفتگو کند.
 
با وجود آنکه کارشکني هاي غرب و زياده خواهي هاي آنها از ايران باعث شده تا برخلاف نشست بغداد، اميد چنداني به نتيجه بخش بودن مذاکرات مسکو نباشد، اما چند نکته همچنان اميدها را براي گفتگوهاي مفيد و سازنده، زنده نگهداشته است: اول آنکه غرب بخصوص آمريکا متوجه شدند که هرچند تحريم ها فشارهايي را متوجه ايران کرده است، اما انعطاف پذيري ايران از روي ضعف نبوده؛ بلکه حاکي از عزم جدي ايران براي حل مسئله هسته اي ده ساله است. اکنون غربي ها دريافته اند که نمي توانند جاه طلبانه، بدون آنکه امتياز ارزشمند به ايران بدهند، تمام داشته هاي ايران را از او بگيرند.
 
نکته ديگر آن است که روسيه با پذيرش ميزباني نشست ايران و گروه 1+5 قصد دارد، توانايي ديپلماتيک خود را در حل موضوعات مهم جهاني به معرض نمايش بگذارد، بنابراين تمام تلاش خود را بکار خواهد بست که اين گفتگوها به سرانجام برسد و يا حداقل به شکست منجر نشود.
 
از طرف ديگر، با بحراني تر شدن وضعيت سوريه و اينکه ايران به عنوان يک قدرت منطقه اي، نفوذ فراواني بر دولت بشار اسد دارد، ممکن است مسئله سوريه يکي ديگر از برگهاي برنده ايران باشد و گروه 1+5 که پنج کشور آن، عضو دائم شوراي امنيت سازمان ملل است و براي حل بحران سوريه سخت در تلاشند، براي برون رفت از اين بحران مجبور شوند بر سر مواردي با ايران مصالحه کنند.
 
اما از طرف ديگر، سناتورهاي آمريکايي و آيپک، نامه اي تنظيم کرده اند که در آن از باراک اوباما خواسته شده، تحت هيچ شرايطي با ايران کنار نيايد که ممکن است اين موضوع بر مذاکرات مسکو، تاثير منفي بگذارد.
 
به هرحال، ميزان موفقيت نشست مسکو کاملا مشخص نيست و حتي برخلاف رژيم صهيونيستي و طرفداران در مورد شکست آن هم نمي توان با قاطعيت سخن گفت.
 
ايران اعلام کرده؛ اگر غرب حاضر شود در چارچوب توافقات استانبول_ يعني مذاکره در چارچوب معاهده ان پي تي و نه خارج از آن و به صورت گام به گام_ به گفتگوها ادامه دهد، ايران آمادگي کامل براي هرگونه همکاري را دارد.
 
مواردي مانند توقف کامل غني سازي و بازرسي بي قيد و شرط بازرسان خارج از چارچوب معاهده ان پي تي است.
 
يک عضو کميسيون امنيت ملي کشورمان، حتي عنوان کرد؛ چنانچه گروه 1+5 به توافقات استانبول پايبند باشد، ايران حاضر است پروتکل الحاقي را که به بازرسان اجازه مي دهد از تمام سايت هاي اتمي ايران ديدن کند، بپذيرد.
 
همه اينها به شرطي انجام مي شود که غرب ابتدا حسن نيت خود را نشان دهد و اقدامات اعتمادسازي انجام دهد.
 
شايد همانطور که فضاي کاملا مثبت و اميدبخش قبل از بغداد به يکباره به بدبيني و سردي انجاميد، اينبار هم در چرخشي ناگهاني فضاي سرد قبل از نشست مسکو، با آغاز مذاکرات کاملا تغيير کند.
 
گزارشي از رضا عسگري