به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبريز، هاشمی در این خصوص افزود: با پیشگامی استان در جلب مشارکت های مردمی برای بهره برداری، حفاظت و حتی مدیریت منابع آبی، علاوه بر استانهایی مانند فارس و اصفهان و خوزستان و خراسان، ساير مناطق نیز خواهان انتقال تجربیات آب منطقه ای آذربایجان شرقی در خصوص راه اندازی تعاونی های آب بران شده اند.
وی در تشریح این تعاونی ها و نقش آنها در مدیریت منابع آبی گفت: در جهان امروز مدیریت استفاده و بهره وری خاک و آب کشاورزی به تنهایی از عهده دولت ها خارج بوده و بدون جلب مشارکت مردم امکانپذیر نیست.
هاشمی تصریح کرد: برخلاف گذشته، امروزه نوک پیکان سیاستگزاری، بهره بردرای و مدیریت منابع آب و خاک، تشکل های مردمی بوده و دولت تنها به عنوان برنامه ریز، حامی و ناظر بر اجرای سیاستهای کلی عمل می کند.
وی با اشاره به تجربه های ناموفق پیش از انقلاب در کپی برداری نادرست از طرحهای غربی مانند واحدهای کشت و صنعت و ... گفت: نتیجه آن اقدامات و ورود مستقیم دولت در این حوزه منجر به پس زدن مردم و عدم توجه به نیازهای کاربران اصلی حوزه آب و خاک شده و در نهایت خسارات جبران ناپذیری به بخش آب و خاك وارد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه داد: به دلیل کاهش شدید بهره وری منابع آب و خاک، کارشناسان آب منطقه ای آذربایجان شرقی برای نخستین بار در کشور به فکر اتخاذ راهکاری برای برون رفت از این معضل شده و اقدامات عملی در این حوزه آغاز شد.
وی تشکیل تعاونی آب بران در پایاب سد علویان مراغه در اوایل دهه ۷۰ را نخستین گام در ساماندهی مدیریت منابع آبی در استان دانست و افزود: در آن زمان این تعاونی با هدف تامین بخشی از منابع مالی اجرای شبکه و نیز استفاده از پتانسیل های مردمی برای کاهش مشکلات اجتماعی ناشی از مقاومت روستاییان از تملک اراضی شکل گرفت که بسیار موفق بود.
به گفته این مقام مسئول، تجربه موفق استان در این حوزه به وزارت نیرو منتقل شد و بدنبال آن، اختصاص تسهیلات برای اجرای این طرح در سراسر کشور در قالب تبصره های ۲۶ و ۷۶ در برنامه های اول و دوم توسعه کشور منظور شد.
هاشمی با بیان اینکه از سال ۸۳ نیز تعاونی های آب بران وارد دومین مرحله از دوران فعالیت خود شدند اظهار داشت: با مطالعات راهبردی اجتماعی انجام شده مشخص شد تعاونی های یاد شده پتانسیل های دیگری هم دارند بطوریکه در تمام مراحل طراحی، ساخت و بهره برداری شبکه های آبیاری و زهکشی و حتی ساخت سد و ایستگاه های پمپاژ مشارکت داده شدند.
وی با بیان اینکه از سال ۸۹ نیز با ورود به مرحله سوم فعالیت تشکل های آب بران، کار مدیریت، بهره برداری و نگهداری شبکه های آبیاری و زهکشی نیز به این تعاونی ها واگذار شده است افزود: حاصل تفکرات مشارکت جویانه مدیریت منابع آب و خاک در آذربایجان شرقی، تشکیل ۱۴۲ تعاونی آب بران در سراسر استان بوده است.
هاشمی ادامه داد: بر این اساس، کار مدیریت، بهره برداری و نگهدار ۴۱ طرح سد و شبکه و ایستگاه های پمپاژ به تعاونی های یاد شده واگذار می شود.
فرهاد پاک نیا مشاور سرمایه گذاری مدیر عامل و مدیر دفتر مشارکتهای مردمی شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی با بیان اینکه تاکنون ۱۹ طرح از موارد یاد شده تاکنون به تعاونی های آب بران واگذار شده است گفت: ۳۲ هزار کشاورز در سراسر استان در تعاونی های یاد شده عضویت داشته و در طرح های مذکور مشارکت می کنند.
مدیر دفتر مشارکتهای مردمی شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی در بخش دیگری از سخنان خود به منافع مادی و معنوی ناشی از اجرای این سیاست اشاره کرد و افزود: گرچه منافع مادی این طرح با پیامدهای مثبت معنوی و اجتماعی آن قابل مقایسه نیست اما باید گفت تاکنون در اراضی مورد نیاز خط انتقال و شبکه های درجه یک و دو در شبکه های دشت تبریز، قلعه چای، گلفرج و سهند به ارزش ۵۳ هزار میلیون ریال برای احداث شبکه های آبیاری و زهکشی با مشارکت مردمی و بدون پرداخت وجه تملک شده است.
فرهاد پاک نیا با اشاره به پیامدهای اجتماعی مشارکت مردم در طرح های آب و خاک گفت: در گذشته برای انتقال آب، هزینه تملک اراضی به کشاورزان پرداخت می شد که این امر منجر به تزریق پولهای باد آورده و نیز عدم تعلق خاطر روستاییان و در نهایت باعث مهاجرت آنان می گردید اما در طرح جدید، خود روستاییان به نوعی هم مالک و هم بهره بردار طرح های آب و خاک شده اند.
فرهاد پاک نیا اضافه کرد: نتایج این طرح به حدی مثبت بوده که برخلاف گذشته که روستاییان در ازای پرداخت پول نیز در واگذاری اراضی خود مقاومت می کردند، درحال حاضر بدون پرداخت هزینه از طرف دولت، کشاورزان داوطلبانه به آب منطقه ای مراجعه و در ازای واگذاری اراضی خود خواستار مشارکت در طرح های احداث شبکه پاياب سدها و چاهها می شوند.
وی همچنین یکپارچه سازی اراضی کشاورزی را از دیگر پیامدهای مثبت این طرح خواند و گفت: وقتی روستاییان می بینند که فاصله اراضی آنها با شبکه های آبیاری و زهکشی زیاد بوده و هزینه انتقال آب افزایش می یابد، با مشارکت یکدیگر اراضی خود را یکپارچه کرده و بدین ترتیب ضمن ارتقای بهره وری در مصرف آب، منجر به افزایش میزان محصول و درآمدزایی خود می شوند.
پاک نیا با بیان اینکه مشارکت روستاییان در طرح های احداث شبکه های آبیاری و زهکشی منجر به صرفه جویی ۳۰ درصدی در اعتبارات این بخش شده است افزود: با راه اندازی سامانه کامپیوتری این طرح، هر کشاورز یک کد اختصاصی دریافت کرده و در هر نقطه می توان تمام اطلاعات مربوط به وی شامل نقشه زمین، فاصله آن از خط انتقال، مشخصات توپوگرافی، میزان تبخیر، تعرق ،میزان نیاز به آب، عملکرد محصول و ... به سهولت قابل دسترسی است.
وی در پایان ضمن قدردانی از زحمات و همکاری مدیران و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان ، اداره کل تعاون ورفاه اجتماعی و مدیران و کارشناسان بانک کشاورزی و کارشناسان آب منطقه ای و دفتر مشارکت های مردمی در اجرای این طرح گفت: استقرار منطق رادار به عنوان تفکر جدید در ساختن مشارکتها جزء وظایف اصلی مدیران این مجموعه منظورشده است چراکه مدیریت منابع آب صرفا تفکر سازه ای نبوده بلکه باید با مدیریت و راهبری، به فکر ایجاد مشارکت های عمومی در این حوزه باشیم./س