به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران از یاسوج ؛ بشر از سپیده دم تاریخ تاكنون از غارها استفاده كرده است، روزی آن را برای سرپناه انتخاب كرد، روزی برای در امان ماندن از شر دشمنان و امروز از آن برای گردشگری استفاده می كند.
غارها، چه صحنه هایی را در خود ضبط كرده اند! اگر روزی ماشین زمان اختراع می شد و انسان ها می توانستند به گذشته برگردند شاید می فهمیدیم نیاكان ما، كه دوست داریم به آنها انسان های نخستین بگوییم چگونه زندگی می كردند، چه می خوردند و چه می گفتند.
نبرد، ترس، پنهان كاری، شكار، و تلاش برای زنده ماندن و یا برتر شدن، شاید دلایلی بود كه انسان ترجیح داد به جای روی زمین به دل زمین پناه برد.
بوجود آمدن این پدیده زیبا، به شرایط فیزیكو شیمیایی مختلفی در هر منطقه جغرافیایی مربوط می شود كه باعث شده اند تا غارها و پدیده های داخلی آنها با گذشت میلیونها سال، شكل گرفته و بوجود آیند و تغییرات اندك و جزیی در این شرایط می تواند تنوع پدیده ها را بیشتر كند.
تركیب شیمیایی آب، فشار، دما، رطوبت، جریان هوا، شرایط زمین شناسی و زمین ساختی مهمترین عوامل تغییر شرایط فیزیكو شیمیایی هستند.
همه مناطق كهگیلویه و بویراحمد غارهای زیبا و شگفت انگیزی دارند.قندیلهای غار 'دنگزلو' كمتر از دیواره های بلاد شاپور اهمیت ندارد و چه بسا اهمیتی بیشتر نیز داشته باشد چرا كه این قندیلها در طی میلیونها سال شكل گرفته و به امروز رسید و دست مخرب بشر هنوز به بسیاری از آنها نرسیده است.
كارشناسان معتقدند میراث طبیعی كهگیلویه و بویراحمد بیش از میراث تاریخی و فرهنگی آن نیاز به بازشناسی و نگهداری دارد و توجه به آنها توجه به نسل های آینده نیز هست.
غار یخی، یكی از غارهای منحصر به فرد و زیبایی است كه در ارتفاع سخت گذر دیواره شمالی منطقه حفاظت شده دنا و در جنوب روستای خفر واقع شده كه سالانه پذیرای علاقمندان فراوانی از غار نوردان و كوه نوردان داخلی است.
این غار قندیلهای زیبایی در تمام طول سال بویژه در فصل تابستان دارد.
غار شاه بهرام، یكی از غارهای مشهور موجود در استان واقع در حوالی روستای شاه بهرام در منطقه پیچاب از توابع شهرستان باشت و در منطقه گرمسیری و در فاصله 150 كیلومتری شمال شرقی شهر دوگنبدان واقع شده كه محدوده اطراف آن جنگلهای انبوه از نوع بلوط، بنه، كلخنگ، زبان گنجشگ و انواع بادام دارد.
این غار به طول 200 متر و بادهانه‌ای به اندازه یك متر در مجاورت خرابیهای شهرباستانی شاه بهرام قرار دارد. به گفته كارشناسان میراث فرهنگی استان، آثار و نشانه‌های موجود كه در بررسی‌های اوّلیه غار شاه بهرام‌شناسائی شده‌اند، دوره استفاده از آن را به زمان اشكانیان مربوط می‌سازد
غار دوفیری، یكی از غارهای موجود در ارتفاعات غربی كوه سمسال واقع در حوالی روستای بن زرد علیا از توابع بخش پاتاوه شهرستان دنا و در منطقه حفاظت شده دنا است.
به گفته برخی مردم محلی این غار كه در صخره ای مرتفع از روستای فوق قرار گرفته در گذشته بعنوان قراولگاه و حفاظت از سكنه روستا از آن استفاده می شده است.
غار دنگزلو كه بین دو استان اصفهان و كهگیلویه و بویراحمد واقع شده است، در ضلع شمال شرقی كوه دنا و در حوالی روستای دنگزلو از توابع بخش پادنای علیا شهرستان سمیرم واقع شده است.
این غار جاذبه های زیبایی از لحاظ قندیل های یخی دارد كه به گفته كارشناسان، هنوز بطور كامل شناسایی نشده است و چنانچه همه زوایای آن شناخته شود به عنوان یكی از زیباترین غارهای ایران شناخته خواهد شد.
غار نیده یا ندیده، نام غاری است كه در تنگه ای به همین نام در منطقه حفاظت شده خائیز سرخ و در فاصله 20 كیلومتری شمال شرقی شهرستان بهبهان قرار دارد كه عمقی در حدود 150 متر در زیر زمین دارد.
غار نول در كوه گل واقع در 20 كیلومتری منطقه سی سخت مركز شهرستان دنا واقع شده است كه با طول 80 متر دارای چند تالار پلكانی و انشعاب های مختلف و از لحاظ بررسی های زمین شناسی اهمیت ویژه ای دارد.
ارتفاع دهانه غار سه متر است كه در برخی نقاط درون غار تا 20 متر تغییر می كند و سقف و بدنه آن از سنگهای آهكی اسماری و قندیلهای زیبایی پوشیده شده و قطعات آب از این قندیلها و سقف غار چكه می كند.
در عمق غار چند چشمه وجود دارد كه آب زلال و خنكی از آنها جاری است. دخالت های انسانی پیرامون چشمه سارها و قنات های اطراف این غار بیانگر استفاده از غار در دوره های گذشته و اخیر است. به نظر می رسد این غار در گذشته به عنوان پناهگاه موقتی مورد استفاده قرار گرفته است.
اشكفت داودی نیز در فاصله تقریباً 9 كیلومتری شرق دیشموك و در داخل تنگ فارتق واقع شده است كه تقریباً مثلثی شكل است و با شیبی تند به جاده و تنگ فارتق منتهی می شود.
ارتفاع این غار از سطح جاده در حدود 25 متر است كه در بخش های بیرونی این غار بقایای ابزارهای سنگی نظیر ریزتیغه و تراشه به چشم می خورد.
بنا به گفته كارشناسان سازمان میراث فرهنگی كهگیلویه و بویراحمد، قدمت آثار این غار به دورة پیش از تاریخ می رسد.
غار گبر شهرستان كهگیلویه، در محل 'سرخاراب' واقع شده و در سال 1368 مورد شناسایی هیأت كوهنوردی‌استان قرار گرفته است كه به گفته كارشناسان میراث فرهنگی استان، در روزگار ساسانیان به عنوان 'خرفخانه' مورد استفاده قرار می گرفت.
غار كبوتردر محلی به نام 'تراب' در لنده دهدشت واقع شده و نیمی از دهانه‌ورودی آن در داخل رودخانه 'مارون' قرار دارد.
این غار دو تالار نسبتاً بزرگ و 150 متر عمق و انشعابات‌متعددی دارد و در سال 1367 كشف شده است.
غار پیرزن و غار فی در دهدشت كهگیلویه، غار مس درمحل 'خونگاه' آب سیاه بویراحمد، غار نی‌نه در مرز كهگیلویه و بویراحمد - خوزستان، غار نِزل در كوه نوردهدشت، غار شاه (اشكفت شاه) در بخش باشت، اشكفت كك كوهزاد در 2 كیلومتری روستای تراب وسطی،اشكفت هوایی در یك كیلومتری شمال شرقی روستای تراب علیا، غارهای تاریخی دنا، غامین و خفاش در تنگ تكاب از دیگر غارهای دیدنی استان كهگیلویه و بویراحمد است./س