به گزارش سرويس علمي پزشكي باشگاه خبرنگاران، ایران کشوری با جغرافیای خاص خود و اختلاف جوی فروان و زیستگاه جانوران و حشرات گوناگون است که شناسایی آنها برای پیشگیری و درمان گزش ضروری است.
انواع حیوانات مثل عنکبوت ها، مارها، عقرب ها و حشرات می توانند از خود سم ترشح کنند که در بسیاری از موارد چندان خطرناک نیستند، ولی گاهی اوقات ایجاد عوارض خطرناک و کشنده می کنند به دنبال گزش حشرات و جانورانی مثل زنبور، عنکبوت، عقرب و مار ممکن است اثرات مستقیم سم وارد بدن شده و ایجاد حساسیت کند و باعث مرگ شود بعضی حشرات باعث انتقال بیماری از یک فرد بیماری به فرد سالم (مثل مالاریا) و گاهی ایجاد بیماری خطرناک مثل طاعون و تب خواب می شوند در ایران شایع ترین علت گزش، پشه، زنبور، عقرب و مار است .
از حدود 200 گونه عقرب در دنیا، فقط 20 گونه آنها سمی و خطرناک است در بعضی کشورها مثل هند 30-40 درصد افراد عقرب گزیده فوت می کنند عقرب را می توان در همه جا پیدا کرد در شکاف های درخت، زیر و بین سنگ ها و پوست درخت، بین هیزم های جمع شده، در محیط داخل خانه، حمام، دستشویی، آشپزخانه و محیط های مرطوب، این جانور در طول روز در گوشه ای بی حرکت و ساکت است و در طول شب فعالیت خود را آغاز می کند و به دنبال شکار می گردد و سم خود را از طریق نیشی که در انتهای دمش وجود دارد به شکار خود تزریق می کند سم عقرب باعث از بین رفتن گلبول های قرمز شده و در محل گزش تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می شود.
کودکان و افراد سالمند نسبت به سم عقرب آسیب پذیرترند بی قراری، تشنج، نامتعادل راه رفتن، تکلم منقطع، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوستی، انقباضات ماهیچه ای و اختلال تنفس از علائم عقرب گزیدگی است.
درمان عقرب گزیدگی
1-تزریق سرم عقرب 2-شستشوی محل زخم با آب و صابون (از قرار دادن اندام در آب سرد و برش محل زخم خودداری کنید) 3-فرد عقرب گزیده باید در آرامش کامل و خونسرد باشد و از مصرف داروهای آرامبخش بپرهیزد تمام افراد عقرب گزیده باید 24 ساعت در بیمارستان بستری شوند.
مارگزیدگی
علائم مارگزیدگی
1-درد تیز و سواننده در محل گزش که بعد از یک تا پنج دقیقه بروز می کند.
2-تورم که بین نیم تا چهار ساعت بعد ظاهر می گردد.
3-ایجاد تاول های کوچک در محل گزیدگی
4-تهوع، استفراغ، بی حسی در اطراف دهان و پوست
5-اختلال انعقادی، خونریزی از بینی، گوش، خلط خونی، ادرار خونی و مدفوع خونی
6- اختلال در عملکرد کلیه ها
7-خواب آلودگی، افتادگی پلک، ضعف عضلانی، فلج و اختلال تکلم
اقدامات فوری
بیمار را آرام و ساکت و از محل حادثه دور کرده و عضو مار گزیده را بی حرکت یا هم سطح یا کمی پایین تر از بدن قرار دهید یک نوار محکم و پهن چند انشگت بالاتر از محل زخم ببندید در ما گزیدگی از سرد کردن عضو و یا انداختن عضو در آب سرد و یخ زده خودداری نمایید.
روی زخم را با خراش هایی به طول 7 میلی متر و عمق 3 میلی متر ایجاد و با دهان یا دستگاه مکنده مکش نماییم و اگر واکسن کزاز تزریق نکرده به مسئولین بیمارستان اطلاع دهیم.
گزش زنبور
زنبور گزیدگی ممکن است در اثر نیش انواع زنبور، مانند زنبور عسل و زنبور سرخ باشد.
نیش زنبور عسل ماده به کیسه محتوی زهر متصل است و پس از نیش زدن در محل باقی می ماند و محتویات کیسه به زخم منتقل می شود در موردنیش زنبور برداشتن سریع نیش از روی زخم جهت جلوگیری از ورد بیشتر زهر ضروری است علائم زنبور گزیدگی معمولا در عرض چند ساعت ناپدید می شود اگر شخص زنبور گزیده مشکل تنفسی یا تورم شدید سریع در محل گزش داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند زنبورها به خصوص زنبورهای سرخ به طور مکرر نیش می زنند و محل گزش آنها به سادگی عفونی می شود چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف نزدیک به سر و گردن باشد خطرناک تر است و می تواند تهدید کننده باشد فرد زنبور گزیده جهت جلگیری از تشدید درد و تورم و علائم شبیه آنفولانزا و یا تب باید چند روز تحت نظر قرار گیرد.
اقدامات اولیه زنبورگزیدگی: شستشوی محل گزش با آب و صابون، کمپرس آب سرد هر 5 دقیقه یک بار./عط
منبع: دنياي سلامت