به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران، کتابخانه و موزه ملی ملک از سوی زنده یاد حاج حسین آقاملک وقف بر آستان قدس رضوی شده و یکی از موسسات وابسته به آن آستان است.
بخش مهمی از فعالیت های فرهنگی آستان قدس رضوی در حوزه کتاب و موزه جای می گیرد، آستان قدس و موسسات فرهنگی تابع آن با در اختیار داشتن 38 کتابخانه با مجموع دو و نیم میلیون جلد کتاب چاپی، 78 هزار نسخه خطی و 25 هزار جلد کتاب چاپ سنگی در 60 هزار متر مربع فضای مطالعاتی، بزرگترین شبکه کتابخانه ای کشور را شکل داده اند و موزه های آن در زمره غنی ترین و پر اهمیت ترین موزه های ایران به شمار می آیند.
در برنامه چشم انداز 20 ساله آستان قدس رضوی بدست آوردن جایگاه نخست میان کتابخانه ها و موزه های منطقه خاورمیانه هدف گیری شده است.
موسسه کتابخانه موزه ملی ملک کوشش برای دستیابی به این هدف را سر لوحه برنامه خویش قرار داده است.
حاج حسین آقاملک واقف و بنیان گذار کتابخانه موزه ملی ملک در سال 1288 هجری قمری در تهران متولد شد و خانواده اش اصالتا تبریزی و مجتهد زاده بودند.
محمد کاظم ملک التجار پدر حاج حسین آقا ملک بود که از راه تجارت و به خاطر املاک وسیعی که در خراسان خریده بود ثروت انبوهی را برای فرزندانش به ارث گذاشت و این اساس ثروت حاج حسین آقا ملک بود. او دستیاری پدرش در اداره املاک خراسان را بر عهده داشت و گویا نخستین علاقه های فرهنگی اش در سفری که همراه پدرش به مشهد رفت پدیدار گشت.
در آنجا به راهنمایی یکی از دوستان پدر با نفایس حرم رضوی آشنا شد و بعدتر وقتی در نیشابور نسخه ای از دیوان ابن یمین فریومدی شاعر سده ششم هجری را بدست آورد فکر ايجاد یک کتابخانه بزرگ به ذهنش خطورکرد و دراین زمان 28 ساله بود.
کتابخانه ای که ملک از حدود سال 1278 خورشیدی فراهم آورد ابتدا در مشهد بود و سپس به خانه پدری اودر بازار بین الحرمین تهران منتقل شد تا در اختیار اهل فضل و دانش قرار گیرد. آنگاه در سال 1316 تقدیم آستان امام رضا (ع) شد. حاج حسین ملک همچنین املاک و مستغلات زیادی را در تهران و خراسان وقف امور خیریه و عام المنفعه کرده و بدین ترتیب در جایگاه بزرگترین واقفان تاریخ معاصر ایران نشسته است.
این واقف بزرگ و دوستدار فرهنگ در سال 1315 خورشیدی در سال 101 سالگی چشم از جهان فرو بست ودر حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
کتابخانه و موزه ملی ملک تا سال 1375 در خانه ملک بر پا بود، اما حاج حسین از آغاز کار، گسترش آن را از نظر دور نداشت و بنای ساختمانی بزرگ تر را پیش بینی کرد .بنابراین در 29 تیر 1323 قطه زمین بزرگی را در باغ ملی تهران برای ساختمان جدیدکتابخانه و موزه وقف کرد.
احداث ساختمان جدید در زمان حیات حاج حسین ملک ممکن نشد تا اینکه آستان قدس رضوی طراحی و بنای ساختمان جدید را در سال 1364 آغاز کرد و در سال 1375به پایان برد.
آثار فرهنگی و هنری موجود در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در دو بخش کتابخانه و موزه نگهداری می شوند درحال حاضر کتابخانه دارای 70 هزار کتاب چاپی، 19 هزار عنوان کتاب و در سالن خطی وی 6675 مجله، 3400 کتاب چاپ سنگی است.
بخش قابل توجهی از کتاب های چاپی متعلق به پیش از سال 1320 خورشیدی هستند و در زمره نخستین کتاب های چاپی ایران قرار می گیرند .همچنین در میان نسخ خطی کتابخانه تعداد زیادی از نوا در میراث مکتوب ایران و اسلام و نفایس هنری به چشم می خورد.
موزه ملی ملک که از موزه های قدیمی کشور بوده و نخستین موزه خصوصی وقفی محسوب می شود در سال 1316 بنیان گذاشته شد و از مجموعه آثار هنری که شامل تابلوهای نقاشی هنرمندان بنام ایرانی مانند کمال الملک غفاری، لطفعلی صورتگر، هادی خان تجویدی و برخی نقاشان اروپایی است.
همچنین مجموعه هنر لاکی که شامل 86 قطعه قلمدان، قاب، آیینه که با نقاشی لاکی آراسته شده اند و برخی از آنها حدود 300 سال قدمت دارد.
مجموعه فرش موزه ملی ملک نیز شامل 34 تخته قالی و قالیچه از نقاط مختلف ایران که به وسیله زبده ترین بافندگان دو سده اخیر بافته شده است.
مجموعه سکه شامل سه هزار قطعه سکه و مدال ایرانی از سده ششم پیش از میلاد تا دوران پهلوی و نیز سکه هایی از یونان، جانشینان اسکندر، امپراتوری بيزانس، خلفای اسلامی و امپراتوری عثمانی است و سالن مجموعه بانو ملک که شامل تابلوهای نقاشی قاجاری، نسخه های خطی، قلمدان، قلیان و آثار لاکی که تعدادشان به 47 اثر می رسد این مجموعه در سال 1385 توسط بانو عزت الملک فرزند مرحوم حاج حسین ملک به موزه اهدا شده است.
مجموعه آثار خوشنویسی نيز آثاری از بزرگترین و نامدار ترین خوشنویسان ایران و اسلام مانند یاقوت مستعصمی، علیرضا عباسی، میر عماد، احمد تبریزی را در حوزه جای داده است.
کتابخانه و موزه ملی ملک در سر در باغ ملی تهران واقع شده است./م/