به گزارش سرويس سياسي باشگاه خبرنگاران، چندي پيش مركز سايبري سپاه خبر از رونمايي پروژه اي با عنوان «چشم روباه» داد كه طي آن شبكه همكاران بي بي سي فارسي در ايران منهدم و اطلاعات قابل تأملي از فعاليت هاي اين مجموعه، در داخل كشور فاش شد. در اين رابطه حامدي، مسئول مركز بررسي جرايم سازمان يافته سايبري درباره ابعاد ديگر اين موضوع به سؤالات ذيل پاسخ داد.
- چرا بي بي سي؟ چگونه وب سايت بي.بي.سي مورد بررسي قرار گرفت؟
امروزه براساس سياست هاي اتخاذ شده توسط كشورهاي غربي به سردمداري آمريكا، ظرفيت مقابله با جمهوري اسلامي به فضاي مجازي منتقل شده و سازماندهي مي شود. جريان هايي مانند بهاييت، وهابيت، جندالشيطان، گروه هاي به اصطلاح مدافع حقوق بشر، جريان هاي رسانه اي اپوزيسيون، مستهجن نگاري، گروه هاي ضدديني و...
در جريان فتنه 88 تيم بررسي مركز متوجه شد كه فعاليت تمامي اين گروه ها طي چند ماه شدت پيدا كرده و افزايش يافته است. پس از بررسي و تحليل هاي كمي و كيفي مطالب اين گروه ها، مشخص شد كه خط مشي هاي اين گروه ها از يك طريق ثابتي كاناليزه و برنامه ريزي مي شود.
پس از واكاوي هاي دقيق و كارشناسي مشخص شد كه جريان رسانه اي فتنه با فعاليت افراد وابسته در قالب يك سايت اصلي و چندين زيرمجموعه در حال فعاليت است و نقش به سزايي در ايجاد، كنترل و جهت دهي اغتشاشات ايران دارد.
بررسي هاي كارشناسان مركز بررسي جرايم سايبري به شناسايي سايت اصلي و ده ها تن از عناصر فعال و همكار آن كه نقش كليدي در ساماندهي فعاليت هاي رسانه اي داشتند، منجر شد. اين سايت پايگاه اطلاع رساني شبكه بي بي سي فارسي بود.
- اين فعاليت هاي بي.بي.سي را چگونه ارزيابي و توجيه مي كنيد؟
به عنوان مقدمه بايد عرض كنم كه دنياي غرب، سياست خارجي را ذيل ديپلماسي عمومي تعريف مي كند و لذا رسانه ها زيرنظر وزارت خارجه اداره مي شوند و آنجا تعيين كننده خط مشي آنهاست. لذا دولت هاي خارجي براي تثبيت موقعيت بين المللي خود، بيشترين سرمايه گذاري را بر روي مخاطبان خود در ديگر كشورها مي كنند.
در 14 نوامبر 1922، BBC همزمان با اختراع راديو متولد شد و در 8 مرداد 1319 بخش فارسي راديو بي بي سي در ايران شروع به كار كرد و طي 14سال تا زمان كودتاي28مرداد 1332 فعال بود به جايگاهي تعيين كننده در جهت دهي افكار عمومي ارتقاء پيدا كرد.
وب سايت BBC Persian نيز در تاريخ 25 دي ماه 1387، زودتر از موعد مقرر راه اندازي شد و در كمتر از يك سال عنان هدايت اغتشاشات فتنه 88 را در دست گرفت.
- علت و ضرورت راه اندازي BBC Persian چه بود؟
پاسخ اين سؤال به پروژه قبلي مركز يعني پروژه مرصاد بازمي گردد. در مستندات پرونده يكي از متهمان اصلي يعني كيوان رفيعي متن چت وي با احمد باطبي ناظر به اين پاسخ است. وي خطاب به احمد باطبي مي گويد: «خيلي ها به شرايطي كه تو بيرون از كشور داري دل بسته اند كه بتواني خطاهاي تحليلي- راهبردي دولت آمريكا را نسبت به آنچه در داخل كشور مي گذرد، تصحيح كني.»
رفيعي در ادامه مدعي شده بود، در سال 1380علي رغم ممنوعيت ماهواره در ايران، داشتن ماهواره ايپدمي شد و بيشتر مخاطبين، بيننده شبكه هاي ماهواره اي به مديريت اشخاصي چون هخا، رضا فاضلي، فرود فولادوند و شهرام همايون و... بودند ولي با گذشت تنها 6 سال، آمار بازديد از اين شبكه ها به حدود 6 درصد- يعني كمترين ميزان ممكن- رسيده است.
اين نوع نگاه موشكافانه و ساير تمهيداتي كه غرب عليه ايران انديشيد به راه اندازي وب-سايت BBC Persian در ساعت 5 بعدازظهر 25 دي ماه سال 1387، حدودا 6 ماه قبل از انتخابات دهم رياست جمهوري انجاميد و اندكي پس از آن شبكه فارسي وان و سپس شبكه من و تو راه اندازي شدند.
- بي.بي.سي چه خط مشي‌اي را در ظاهر دنبال مي كند؟
در خصوص فعاليت هاي يك سال و نيمه بي.بي.سي موارد زير به صورت واضح پيگيري مي شود:
- تلاش براي القاي فاصله ميان دولت انگليس و وب سايت تا اعلام كند كه مستقل است.
- القاي بي طرفي براي مخاطب جهت جذب و اعتمادسازي
- القاي وجود فضاي مفرح و شاد در كار رسانه اي از طريق استفاده از رنگ ها و دكورهاي متنوع و...
- ورود محتاطانه و هنرمندانه به حوزه تغيير سبك زندگي مخاطبان فارسي زبانش.
- بودجه بي.بي.سي از كجا تامين مي شود؟
بي.بي.سي داراي رديف بودجه مشخص و مصوب در وزارت خارجه انگليس است و حدود 5 سال قبل در سال 2006، گوردون براون، وزير خزانه داري وقت انگليس، 15 ميليون ليره استرلينگ معادل 22 ميليارد دلار فقط براي راه اندازي BBC Persian اختصاص داد.
- الان هم با توجه به وضعيت اقتصادي اروپا، اين ميزان بودجه اختصاص داده مي شود؟
بله، در شرايط رياضت اقتصادي غرب هم بودجه بي بي سي 8 ميليارد دلار اعلام شده و حتي چندي پيش صادق صبا، مسئول بي.بي.سي فارسي اعلام كرد كه نه تنها كمبود بودجه نداريم بلكه داراي بودجه اضافي هم هستيم.
- بر اساس محتويات پرونده، عناوين فعاليت هاي مجرمانه بي.بي.سي در ايران چيست؟
براساس آنچه تحليل و بررسي اطلاعات بسيار زياد به دست آمده از افراد مرتبط با بي.بي.سي نشان مي دهد، اين شبكه براساس 6 محور اصلي در ايران فعاليت مي كند:
- جمع آوري هدفمند اطلاعات از مراكز حساس و حياتي كشور
نحوه جمع آوري مورد اشاره به دو روش آگاهانه و ناآگاهانه توسط مرتبطين بي.بي.سي فارسي در ايران انجام مي شده است كه به برخي از آنها اشاره مي شود:
مورد اول؛ جاسوسي از يكي از سفارتخانه هاي ايران در كشورهاي منطقه بوده كه باعث تنش ديپلماتيك شده است.
مورد دوم؛ برنامه ريزي براي ساخت و پخش سلسله برنامه هايي با عنوان «روسپي گري زير پوست ايران» در بي.بي.سي كه مبتني بر جاسوسي از تحقيقات سري وزارت بهداشت درباره پرونده اي مرتبط با همين موضوع است. جالب توجه آنكه در برنامه هاي ساخته شده با منابع تحقيق ميداني از سوي بي.بي.سي تماس گرفته شده است.
مورد سوم؛ اطلاعات برخي سكوهاي نفتي ايران به صورت هدفمند جمع آوري و در اختيار آنها قرار گرفته بود.
مورد بعدي؛ جمع آوري اطلاعات فازهاي 15 و 16 پارس جنوبي بود. اين اطلاعات، شامل نيازمندي هاي ايران در حوزه كاري مرتبط، شركت هاي تامين كننده و... مي شد كه در بحث تحريم ها عليه ايران براي غرب بسيار مفيد واقع شده بود.
*** آموزش و جذب (ايجاد خط خروج)
بخشي از تصحيح خطاي تحليلي-راهبردي جريان خارج از كشور منجر به تغيير رويكرد در بي.بي.سي استفاده از مجريان جوان و مستعد و جوياي نامي شد كه جاي مجريان ميانسال را پر كنند. از اين رو بي.بي.سي برنامه هاي گسترده اي براي آموزش و جذب نيرو در ايران تدارك ديد كه به طور خاص از طريق چند مركز آموزش خبرنگاري در ايران به صورت غيررسمي انجام مي شد كه به داوطلبين، گواهينامه صادره از سوي بي.بي.سي را هم مي دادند.
روش آنها به گونه اي بود كه در برنامه هاي مختلف، ابتدا خبرنگار مستعد يا فرد مورد نظر را نشان مي كردند. سپس در اسرع وقت با وي ارتباط برقرار كرده و براي او دعوت نامه مي فرستادند. روند جذب لزوما براي افراد سياسي نبود، بلكه حتي خبرنگار ورزشي هم جذب اين سيستم مي شد.
پس از آن در داخل كشور به فرد مورد نظر آموزش مي دادند و در مرحله بعد اردوي گزينشي در خارج كشور در كشورهايي مانند تركيه انجام مي شد و در نهايت طي مصاحبه اي حضوري، گزينش نهايي انجام شده و فرد را براي كار به كشور ثالث براي كار در رسانه هاي دست دوم و سوم مي فرستادند و آخرين مرحله كار در لندن و در بي.بي.سي بود.
برخي از خبرنگاراني كه در راديو، تلويزيون و رسانه هاي داخلي مشغول به كار بودند، از اين طريق آموزش ديده و جذب بي.بي.سي شدند.
*** حمايت مالي از اپوزيسيون و ارتباط گيري با گروه هاي معاند
درباره حمايت مالي هم شواهد و مدارك زيادي در دست هست كه كارهاي متعدد اپوزيسيون با حمايت و اسپانسريت مالي بي.بي.سي به طور مستقيم يا غيرمستقيم انجام مي گيرد.
همچنين بي.بي.سي از راه هاي مختلفي تلاش خود را براي هدايت و جهت دهي به نافرماني هاي خودساخته در سامان مي داده است كه در اين خصوص در آينده به مصلحت سخن خواهيم گفت.
*** كاركرد ضد فرهنگي
اين كاركرد بي.بي.سي در دو حوزه به طور خاص بررسي شده است: حوزه اول موسيقي است، كه عليرغم تصور عمومي كه انتظار دارد سرمايه گذاري در حوزه موسيقي بر روي موسيقي زيرزميني باشد، بي.بي.سي در حوزه موسيقي پاپ فعاليت به سزايي داشته و دارد.
كارشناسان بي.بي.سي به سرپرستي فردي به نام «بهزاد بلورفروشان» اقدام به سفارش، حمايت مادي و معنوي، ساخت و توليد (خوانندگي) همزمان يك آهنگ در داخل كشور از سوي خوانندگان جوان و جوياي نام و خارج كشور توسط خواننده هاي لس آنجلسي و تبليغ آن در بخش هاي مرتبط بي.بي.سي مي كنند؛ تا در كوتاه مدت براساس ذائقه شكل يافته و جهت دهي شده مخاطب، بازار مصرف جدي براي آهنگ توليد شده فراهم كنند.
هم اكنون يكي از فريب خوردگان اين حوزه كه مدت ها با بلور فعاليت مي كرده، در اقارير خود جزئيات روند فوق الذكر را تشريح كرده است. در اينجا لازم مي دانم ديگربار اشاره كنم كساني كه به هر نحو مورد اغفال بي بي سي فارسي قرار مي گيرند، توجه داشته باشند كه فعاليت با اين شبكه غيرقانوني بوده و قابل پيگرد است.
حوزه بعدي بحث مد و لباس است. پس از دستيابي به اطلاعات پرونده متهمين، عكس هايي مشاهده شد كه به هيچ روي باورپذير نبود كه عكس ها در داخل ايران گرفته شده اند، ولي پس از مدتي كه آتليه، لوكيشن و تصاوير محيطي محل عكسبرداري به دست آمد، معلوم شد كه عكس ها در داخل ايران، در تهران و در يكي از محلات شمال شهر تهيه شده اند.
بررسي هاي اطلاعاتي نشان داد بي بي سي در داخل به برخي عكاسان سفارش تهيه عكس هاي با اهداف از پيش تعيين شده و ارسال آن را داده است. نكته جالب توجه اينست كه اقارير يكي از عكاسان دال بر عدم آشنايي وي با آتليه و لوكيشن ها بوده كه از سوي رابط بي بي سي هدايت شده است.
*** سفارش تهيه و توليد محتوا
با توجه به مطالب وب سايت بي.بي.سي و ساير سايت هاي زيرمجموعه آن اعم از كلمه، روز آنلاين و... و نويسندگان آنها، درباره كاركرد سفارش تهيه و توليد محتوا همه چيز واضح و روشن است و نياز به توضيح خاصي نيست.
ولي اجمالا ذكر اين نكته ضروري است يك بررسي ساده در محتواي منتشره روي سايت هاي اپوزيسيون، نشان دهنده هم سويي سايت هاي مذكور در پيگيري يك خط مشي واحد و مشخص در توليدات آنهاست. حق التحريرهاي پرداختي نيز در بسياري اوقات هنگفت بوده و از طريق صرافي ها يا مسافرين به نويسندگان پرداخت مي شده است.
- در پايان ارزيابي تان را از ميزان موفقيت پروژه چشم روباه بفرماييد.
به نظر مي رسد مخاطبين بي بي سي در خصوص ميزان موفقيت اين پروژه ارزيابي دقيق تري دارند. لكن واكنش هاي عصبي مدير بي بي سي فارسي و كاركنان آن كه در هر اجرا مقابل دوربين مشاهده مي شود، بي علاقگي و افت انگيزه كاركنان- كه بخشي از پرونده هاي تشكيل شده را به خود اختصاص مي دهند- در همكاري با بي بي سي فارسي، دروغ گويي و افشاي آن و ديگر واكنش هايي كه به لحاظ طبقه بندي امنيتي قابل ذكر نيستند، همه حكايت از موفقيت حداكثري اين پروژه ناتمام دارند.
فازهاي بعدي عمليات چشم روباه پايان بخش فعاليت هاي غيرقانوني بي بي سي فارسي در ايران خواهد بود. /ش3
منبع: روزنامه كيهان