به گزارش سرويس علمي پزشکي باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومي دانشگاه صنعتي شريف در روش بیولیچینگ یا زیست فروشویی از میکروارگانیسم ها برای استخراج فلزات از سنگهای معدنی حاوی آهن و یا سولفید و کنسانتره های مواد معدنی استفاده می شود.
آهن و سولفید به وسیله میکروب ها اکسید شده و به آهن سه ظرفیتی و اسید سولفوریک تبدیل می شوند. این مواد به نوبه خود سولفیدهای نامحلول فلزاتی مانند مس، نیکل و روی را به سولفات های محلول آن فلزات تبدیل می کنند که به آسانی می¬توان آنها را از محلول جدا نمود.
از مزایای این روش می توان به مواردی نظیر؛ عدم نیاز به تجهیزات پیچیده و در نتیجه ضرورت سرمایه گذاری کمتر، سهولت عملیات و امکان افزایش مقیاس و عدم تولید آلودگی‌های زیست محیطی هم چون SO2 اشاره نمود.
به گفتۀ مهندس عماری از همکاران پروژه، در طرح انجام شده، که گام های ابتدایی آن از سال 1384 برداشته شده است، در دانشگاه صنعتی شریف با رفع برخی از مشکلات موجود و بهینه سازی فرآیند، سرعت استخراج روی نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته است.
ابتدا جداسازی میکروب از خاک معدن، بهینه سازی رشد و فعالیت میکروب جداسازی شده و بررسی و بهینه سازی شرایط استخراج روی در ارلن به انجام رسید.
در این پروژه با هدف جدا سازی باکتری های بومی معادن کشور که توانایی فروشویی فلزات را داشته باشند، نمونه های استخراج شده از معادن سرب و روی مورد بررسی قرار گرفت.
در این رابطه گونه های مختلف باکتری جداسازی شد که یکی از این گونه ها دارای توانایی ویژه ای در زمینه استخراج روی بود. گونه ی مورد نظر از لحاظ خصوصیات بیوشیمیایی و ژنتیکی شناسایی شد که به عنوان یک گونه جدید از جنس تیوباسیلوس فرواکسیدانس به نام کشورمان ثبت شد.
دانشگاه صنعتی شریف با توسعه زیرساخت روش های جدید، اقدام به ساخت و راه اندازی یک واحد پایلوت پلانت (کارخانه راهبر) کرده است.
این پایلوت دربرگیرنده فرایندهای بالادستی، فرایند اصلی (بیولیچینگ) و فرایند پایین دستی شامل تخلیص، تغلیظ و تولید فلز روی است.
در قسمت تخلیص سایر فلزات به جز روی از محلول حذف و یا در سطح مقرر نگه داشته می¬شود. در قسمت تغلیظ، غلظت فلز روی تا حدود مقرر جهت انجام عملیات بعدی استخراج فلز روی بالا برده می شود در ضمن اینکه اجازه ورود ناخالصی به سیستم داده نمی شود. در مرحله سوم فلز روی به روش الکترولیز استخراج می شود. کیفیت روی حاصله مطابق با استاندارد جهانی ASTM-52B بوده که خلوص روی در شمش تولید شده 99/99 درصد می باشد.
به گفتۀ مهندس سریری چی دیگر همکار این پروژه، از دستاوردهای جانبی این طرح، می توان به ساخت برخی از تجهیزات با هزینه¬های بسیار کمتر و غیر قابل مقایسه با تجهیزات موجود در بازارهای جهانی و دستیابی به دانش فنی هیپ های سولفیدی و الکترولیز فلزات (Electro wining) اشاره کرد.
نتایج حاصل از این طرح که در روزهای ابتدایی آن در حدود تنها چند گرم بوده است، امروزه در مقیاس ۴ تن می باشد و حاکی از قابلیت توسعه طرح در مقیاس صنعتی است که با توجه به وجود معادن عظیم کم عیار در ایران نظیر معدن مهدی آباد یزد، صنعتی سازی این روش ارزآوری قابل توجهی به همراه خواهد داشت. صنعتی شدن این طرح، که بازده آن حدود 38% برآورد شده است، در حال حاضر به صورت هم زمان در کشورهای ایران و امریکا در حال صورت گرفتن است.
گفتنی است، هم اکنون طی توافقنامه ای 150 میلیارد ریالی میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، دانشگاه صنعتی شریف و شرکت ذوب روی بافق، نخستین گام ها برای افزایش ظرفیت تولید به 1000 تن برداشته شده است.
مجری این طرح دکتر رضا روستا آزاد بوده که به همراه دیگر همکارانش موفق به تدوین این دانش شده اند./ع