به گزارش باشگاه خبرنگاران به استناد شواهد و يافته هاي باستان شناسي ، سابقه استقرار و سكونت بشر در غار خونيك واقع در 18 كيلومتري جنوب قاين به 30 تا 35 هزار سال پيش از ميلاد مي رسد.
قاين در عصر زمامداري ساسانيان از مراكز مهم قدرت و از معدود شهرهاي استراتژيك ايران به شمار مي آمد و مورخان بسياري در كتب خويش از قائنات نام برده اند كه اصطخري ، جيهاني، ناصر خسرو قبادياني، ياقوت حموي و عبدالله محمد بن احمد مقدسي از آن جمله اند.
قاين در دوره اسلامي بزرگترين شهر قهستان بوده و چون در مسير راه هاي مهم تجاري سيستان، كرمان و سواحل درياي عمان بوده همواره اهميت داشته، بطوري كه اهميت تجاري و اقتصادي قاين به حدي بوده كه در قرن چهارم هجري 'مقدسي' آن را 'دروازه عمان و بارانداز كرمان و انبار خراسان 'ناميده است.
اين شهر در دوره اسلامي داراي بارويي با دروازه هاي مختلف بوده و خندقي برگرداگرد آن احاطه داشته كه هنوز بخش اندكي از بقاياي اين خندق باقي است.
ناصر خسرو قبادياني در اواسط قرن پنجم هجري از اين شهر ديدن كرده و آنرا چنين توصيف كرده كه قاين شهر بزرگ و حصين است و گرد شهرستان خندقي دارد و مسجد آدينه به شهرستان اندر است.
كاوش باستان شناسي صورت گرفته در سالهاي اخير كه سرآغاز آن حفاري تپه شاهزاده حسين قاين بوده ، منجر به كشف آثار و بقاياي مسجد جامع قاين شد كه حاكي از رونق و اعتبار اين شهر در دوره سلجوقي است.
از بناهاي تاريخي و ديدني شهرستان قاين مي توان به مسجد جامع ، مقبره بوذرجمهر ، قلعه كوه قاين و امزاده زيدالنار ، آرامگاه ابوالمفاخر و مسجد جامع خضري و قلعه آفريز اشاره كرد.
' مسجد جامع قاين ' به استناد كتيبه موجود در ايوان مسجد، در سال 796 هجري قمري به دستور امير جمشيد قارني، ساخته شده و از آثار اواخر دوره ايلخاني و اوايل دوره تيموري است.
اين اثر داراي اجزايي از قبيل صحن، ايوان، شبستانهاي طرفين ايوان، حجره ها، در ورودي و ساعت آفتابي است و ايوان مسجد شاخص ترين عنصر معماري آن مي باشد.
'مقبره بوذرجمهر' قاين ، آرامگاه يكي از عرفاي نامدار، سياستمداران و شاعران قرن چهارم و پنجم هجري قمري است كه در پنج كيلومتري جنوب قاين بر دامنه كوه ابوذر قرار دارد، اين بنا از بناهاي ساخته شده در قرن ششم و هفتم هجري قمري مي باشد كه به شكل چليپايي و با معمار زيبايي است.
در تزئينات داخلي بناي اين آرامگاه كه از گچ استفاده شده، نوع كاربندي پيشاني ايوان‌ها به شكل طاق‌نماي جناغي است.
تزئينات گچبري زير گنبد از زيباترين بخش‌هاي اين بنا محسوب مي‌شود و در پشت بقعه، صفحه‌اي ايجاد شده كه بناهاي جنبي مقبره روي آن بنا شده‌اند و در كنار مقبره بوذرجمهر درخت كهنسالي با عمر حدود 700 سال وجود دارد.
' امامزاده زيدالنار ' قاين هم زيد بن موسي فرزند امام موسي كاظم (ع) است كه بناي مقبره وي ملقب به امامزاده زيدالنار در روستاي آفريز در 65 كيلومتري جنوب غربي شهرستان قاين واقع شده است.
مصالح و پيمون بنا قدمت آن را به عهد صفوي مربوط مي‌كند و ورودي اصلي اين مقبره از ضلع شمالي است كه داراي مقرنس كاري بسياري زيبايي است.
مقبره امامزاده زيدالنار گنبدي باشكوه و مرتفع دارد كه دو پوسته است و داراي تزئينات كاشي كاري با لعابي به رنگ فيروزه اي و نقشهاي گل و بته به رنگ سفيد است كه قسمتي از آن را فرو ريخته و از بين رفته است در داخل گنبدخانه، سنگي خاكستري قرار دارد كه مردم نسبت به آن باورهاي ويژه‌اي دارند.
'قلعه كوه قاين' نيز اثري عظيم و شاخص با چندين هكتار مساحت است كه از قلاع دوره سلجوقي و يكي از پايه هاي عمده فدائيان دوره اسماعيليه است.
اين قلعه بر فراز كوهي مشرف بر شهر قاين ساخته شده كه از سمت جنوب و شرق كوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاين محدود مي شود.
اين قلعه با تابعيت از ناهمواريهاي كوه از دو بخش متمايز كه يكي متعلق به سربازان و ديگري بخش اميرنشين بوده ساخته شده و فضاي داخلي آن شامل اتاقها، برجها ، آب انبارهاي متعدد و راهروهاي ارتباطي مي باشد.
علاوه بر آثار كهن و تاريخي قاين، وجود رودخانه هايي همچون رود شور، رود مردان شاه، رود بيهود افين و آهنگران در اين شهرستان جريان دارد كه چشم اندازهاي زيبا و ديدني براي مسافران نوروزي است.
از محصولات كشاورزي قاين مي توان به زعفران، گندم، جو و پسته اشاره كرد؛ اما آنچه اين شهرستان را به سرزمين طلاي سرخ معروف كرده وجود 'زعفران 'با داراي بودن بهترين كيفيت در كشور و دنيا مي باشد لذا زعفران اين ديار سوغاتي ارزشمند براي ميهمانان نوروزي و گردشگران است.#