به گزارش باشگاه خبرنگاران ، سبزه، ماهی قرمز، مهمانی‌های مکرر، شیرینی و شکلات و … واژه‌های مشترک تمام نوروزهای ماست. مخصوصا برای کودکان و افراد پرخور مصرف آجیل و شیرینی و انواع غذاها جزو به یادماندنی‌ترین ویژگی‌های نوروز هستند. اما گاهی همین به یاد ماندنی‌ها، آسیب‌های جدی و سنگینی به بدن آنها وارد می‌کند. درست است که حضور در مهمانی‌های مختلف و تعارفات بی جا خیلی وقت‌ها سبب پرخوری می‌شود اما با رعایت بعضی نکات به سادگی می‌توان از دچار شدن به بیماری و تلخ شدن این ایام جلوگیری کرد.
اهمیت صبحانه
صبحانه از مهمترین وعده‌های غذایی است که برای سلامت تندرستی افراد حائز اهمیت است. ولی در این ایام به دلیل تغییر ساعات خواب معمولا افراد دیر از خواب بیدار می‌شوند و صبحانه از وعده‌های غذایی‌شان نادیده گرفته می‌شود. با این حال بهتر است در ایام تعطیل افراد ساعات خواب خود را طوری تنظیم کنند که بتوانند صبحانه کاملی شامل مقادیر مناسبی نان، شیر، پنیر، گردو و … را صرف کنند و حتی‌الامکان از خوردن کره، خامه و سرشیر پرهیز کنند و برای ایجاد تنوع غذایی در صبحانه از تخم مرغ، خیار، گوجه فرنگی و میوه‌ها و آب میوه استفاده کنند.
آجیل و شیرینی کم مصرف کنید
مصرف بیش از حد آجیل و شیرینی‌جات علی‌رغم وجود مواد مغذی، می‌تواند عوارض و پیامدهایی به خصوص در کودکان به دنبال داشته باشد.
به نظر کارشناسان و متخصصان تغذیه از نظر اصول تغذیه مصرف هر نوع ماده غذایی می‌بایست با رعایت اصل تعادل همراه باشد در غیر این صورت هر ماده غذایی و مغذی می‌تواند به جای اثرات مفیدش برای انسان همراه با مضراتی باشد. لذا توصیه می‌شود در ایام نوروز افراد از مصرف بیش از حد آجیل و شیرینی پرهیز نمایند.
آجیل ترکیبی از مغزهای مختلفی است که به اشکال متفاوتی تهیه می‌شود. در کشور ما نیز کمابیش به صورتی مطلوب مصرف می‌شود ضمن این که نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که مصرف آجیل اثرات مثبتی بر سلامت بدن دارد به نحوی که چربی موجود در انواع آجیل باعث کاهش اختلالات قلبی – عروقی می‌شود. ولی باید توجه داشت که مصرف بی‌رویه آجیل قطعا می‌تواند موجب بروز مشکلاتی شود. چون معمولا در تهیه انواع آجیل‌ها از مقادیر زیادی نمک استفاده می‌شود، بنابراین مصرف زیاد آجیل به ویژه در صورتی که میزان نمک آن بیش از حد متعارف باشد ممکن است عوارضی را به خصوص در بیماران قلبی – عروقی یا افراد دارای فشار خون باعث شود.
از طرفی برخی از ترکیبات موجود در آجیل مانند بادام‌زمینی در بعضی افراد آلرژن می‌باشد و با مصرف این دسته مواد دچار عکس‌العمل‌های آلرژیک می‌شوند لذا توصیه می‌شود افراد حتی المقدور از مصرف مواد آلرژی‌زا بپرهیزند.
عوارض بیشتر شیرینی‌ها نسبت به آجیل
مصرف شیرینی‌ها نیز از قواعد کلی مورد ذکر در مورد آجیل پیروی می‌کند. با این تفاوت که زیاده‌روی در مصرف شیرینی‌جات عوارض بیشتری را در مقایسه با مصرف بی رویه آجیل به همراه خواهد داشت.
باید تاکید کرد که مصرف شکر در دنیا سه برابر میزان مورد نیاز آن است به عبارتی باید مصرف شکر را به یک سوم کنونی تقلیل داد که قطعا کاهش مصرف شیرینی از راهکارهای موثر در این راستا خواهد بود.
متخصصان معتقدند: شیرینی‌جات به لحاظ دارا بودن انرژی زیاد بویژه موادی نظیر خامه‌ها که حاوی انرژی متراکمی هستند در چاقی و افزایش وزن افراد نسبت به آجیل از اهمیت بیشتری برخوردارند.
مصرف بی‌رویه شیرینی در اطفال با توجه به کاهش اشتها و سیری کاذبی که به همراه دارد موجب کمبود سایر مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد این گروه می‌شود؛ همچنین استفاده از برخی ترکیبات نظیر رنگ‌ها، کاکائو و سایر موارد در تهیه و تزئین شیرینی‌ها بر عوارض آن می‌افزاید.
مراقب دندانهای خود باشید
مشکلات دندانی از جمله مشکلاتی است که در نتیجه مصرف زیاده از حد شیرینی و شکلات در کودکان ایجاد می‌شود به ویژه چنانچه بعد از هر بار مصرف به بهداشت دندانها و مسواک زدن توجه نشود به همین دلیل توصیه می‌شود در این ایام به بهداشت دندانها توجه بیشتری شود و استفاده از مسواک به وعده‌های غذایی محدود نشود و بعد از مصرف آجیل و شیرینی هم مسواک زدن را فراموش نکنیم.
آب زياد بنوشید
تغییر دیگری که در ایام تعطیلات سال نو به طور معمول در تغذیه افراد رخ می‌دهد کاهش چشمگیر مصرف آب است.
در حقیقت به علت دید و بازدید و گذراندن زمان طولانی در خارج از خانه مصرف آب در افراد کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی انسان ایجاد کند که بارزترین آنها، بروز یبوست است. آب یکی از مهمترین و مفیدترین موادی است که از بروز یبوست پیشگیری می‌کند و با کاهش مصرف آن، این عارصه به خصوص در کسانی که مستعد ابتلا به آن هستند ناراحتی ایجاد می‌کند. همچنین مصرف آب برای تعدیل واکنش‌های داخلی بدن و حفظ شادابی و سلامتی پوست نیز ضروری است. پس توصیه می‌شود برای نوشیدن آب خود برنامه‌ریزی منظم داشته باشیم و این ماده حیات بخش را در ایام نوروز فراموش نکنیم.
توصیه‌هایی برای مسافران
مسافران نوروزی ترجیحا بایستی از مصرف غذاهای بین راهی پرهیز کرده و سعی کنند غذاها را در منزل تهیه و در کلمن‌های مناسب و خنک در کوتاه مدت نگهداری و در بین راه مصرف کنند.
از مصرف غذاهای بین راهی به خصوص در رستورانهایی که فاقد پروانه بهداشتی، کارت‌های بهداشتی تایید وزارت بهداشت هستند جدا خودداری کنند.
در خصوص مصرف سالاد و سبزیجات در رستوران‌های بین باید بگوییم : به دلیل این که اکثر سبزیجات ممکن است آلوده به میکروبی به نام «اشریشیاکلی» باشند بنابراین در اثر شست‌وشوی نادرست و عدم ضدعفونی، این میکروب به انسان منتقل شده و باعث ایجاد اسهال می‌شود بنابراین مسافران بهتر است در طول سفر از مصرف سبزیجات و سالاد در رستوران‌های بین راهی پرهیز کنند.
بیماری اسهال بیشتر در مسافرانی که از یک منطقه با سطح بهداشت بالاتر به مناطق بهداشتی پایین‌تر مسافرت می‌کنند و همچنین در بین کودکان و سالمندان شدیدتر است بنابراین بهتر است خانواده‌ها همراه خود سبزی و میوه داشته باشند تا به این بیماری مبتلا نشوند.
مسافران باید از مصرف آبهای آشامیدنی بین راهی که هیچ کنترلی بر آن نیست پرهیز کرده و خودشان بطری‌های آب آشامیدنی همراه داشته باشند چون در این صورت از سالم بودن آب مطمئن بوده و با خیال راحت آن را مصرف می‌کنند.
غذای کنسروی مطئمن ترین غذا در طول سفر
با توجه به اینکه در بیشتر مسیرهای جاده‌ای کشور رستوران‌های مطمئنی وجود ندارند بنابراین توصیه می‌شود از غذاهای کنسرو شده و کارخانه‌ای که طول عمر مشخص دارند استفاده شود چرا که از سلامت آن مطمئن هستند.
همچنین مصرف دوغ، ماست و آب لیموی تازه در کنار غذا می‌تواند احتمال مسمومیت‌ها و آزردگی‌های سیستم گوارشی را در طول سفر به حداقل برساند.
توصیه‌های سایت پزشکان بدو مرز به مسافران نوروزی در مورد پخت و نگهداری مواد غذایی
غذاهای باقیمانده باید در یخچال نگهداری شوند. در صورت عدم دسترسی به یخچال و یا یخدان از مصرف مجدد غذایی که بیش از ۲ ساعت از طبخ آن می‌گذرد خودداری کنید.
همیشه بسته غذایی خود و کودک‌تان را بر روی یخ قرار دهید و در صورتی که یخچال موجود است آن را به یخچال منتقل کنید.
طی آماده‌سازی غذاهای پخته شده را از غذاهای خام جدا کنید و برای تهیه سالاد یا خرد کردن نان و سبزیجات از چاقوها و تخته‌های جداگانه استفاه کنید.
برای رفع انجماد گوشت، مرغ و ماهی را بیرون از یخچال، ماشین و یا فضای باز بیرون یا منزل قرار ندهید.
دستها و تمام سطوح و وسایل آماده سازی غذا را با مایع ظرفشویی و آب گرم قبل و بعد از تماس با گوشت مرغ و ماهی خام بشویید.
تخم‌مرغ را به طور کامل بپزید و هیچوقت قاشق یا کاسه‌ای را که شیرینی خانگی حاوی تخم‌مرغ خام در آنها تهیه شده به دهان نبرید.
زمانی که در بیرون از منزل کباب می‌پزید، از ظروف تمیز برای کباب‌های پخته استفاده کنید و هیچوقت ظروفی را که در آنها گوشت خام قرار داشته و هنوز شسته نشده است برای کباب‌های پخته استفاده نکنید.
چند توصیه بهداشتی و غذایی دیگر
- تا حد امکان غذا را شخصا آماده کرده و از مصرف مواد غذایی در رستوران و غذاخوری‌های نامطمئن و یا خرید مواد غذایی از دستفروشان خودداری کنید.
- در هنگام سفر، بهترین غذایی که می‌توانید همراه داشته باشید غذاهای خشک و یا انواع کنسرو می‌باشد.
- در مسافرت بهتر است قاشق، چنگال، کارد و لیوان شخصی خود را همراه داشته باشید. ضمنا همراه داشتن دستمال کاغذی‌های مرطوب شده با مواد ضد عفونی کننده جهت تمیز کردن قاشق و چنگال توصیه می‌شود.
- غذاهای کاملا داغ و تازه، میوه‌های تازه پوست کنده، انواع کنسروها، بستنی‌های پاستوریزه، غذاهای خشک و نان تازه جزو غذاهای سالم تلقی می‌شوند در مقابل غذاهایی که دستفروشان عرضه می‌کنند، میوه‌هایی که مدتی از پوست کندن آن گذشته است و بستنی‌های سنتی جزو غذاهای پرخطر محسوب می‌شوند.
- در صورت استفاده از غذا در رستوران‌های بین راه، غذا را به صورت کاملا داغ یا کاملا سرد مصرف کنید.
- از مصرف سالاد الویه به عنوان غذای مسافرتی اکیدا خودداری نمایید.
- در صورتی که در سفر غذاهای گوشتی همراه دارید باید قبل از مصرف آن را کاملا حرارت دهید.
- از مصرف سالاد به ویژه سالادهایی که در آنها کاهو به کار رفته است و غذاهای دریایی در غذاخوری‌های بین راهی خودداری کنید.
- شیر و فرآورده‌های آن را حتما به صورت پاستوریزه مصرف کنید.
- در صورتی که سالاد را شخصا درست می‌کنید حتما آن را قبلا ضدعفونی، انگل زدایی و کاملا پاکیزه نمایید. بهتر است سبزیجات به صورت پخته مصرف شوند.
- بهترین میوه‌هایی که برای مسافرت می‌توان همراه داشت میوه‌هایی مانند موز، سیب و پرتقال هستند که برای مصرف باید پوست آنها کنده شود.
- در صورت بروز هرگونه علایم تهوع، استفراغ و اسهال به اولین مرکز درمانی مراجعه کنید ضمنا همراه داشتن ORS توصیه می‌شود.
- برنج بعد از پختن سریعا باید مصرف شود.
- گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ را فقط از مراکز مجازی که زیر نظر سازمان دامپزشکی کشور هستند تهیه فرمایید.
- آب را فقط از منابع مطمئن تهیه کرده و یا از آبهای بطری شده استفاده کنید.
- یخ را از مراکز مطمئن تهیه نموده و از مصرف یخ‌هایی که در شرایط غیر بهداشتی و روی زمین نگهداری یا خرد می‌شوند خودداری کنید.
- از مصرف آبهای سطحی، چشمه‌ها و دریاچه‌ها خودداری کنید.
جوشاندن آب به مدت ۵ دقیقه یا استفاده از قرص‌های هالوژن (ترکیبات کلر یا ید) طبق دستورالعمل سازنده در هنگام مشکوک بودن به سلامت آب توصیه می‌شود.
- رعایت بهداشت فردی از جمله شست‌وشوی مکرر دستها با آب گرم و صابون و کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها به حفظ سلامت کمک می‌کند.
- در هنگام خرید مواد غذایی به تاریخ استفاده و نحوه نگهداری آن که بر روی برچسب بسته بندی غذا نوشته شده دقت کنید.
- برای حمل گوشت، مرغ و ماهی حتما از یخدان استفاده و دقت کنید مواد غذایی خام با پخته تماس نداشته باشد.
- از نگهداری و مصرف مواد غذایی اضافه آماده خودداری کنید.
- برای طبخ و مصرف غذا از ظروف تمیز استفاده کنید.
- در هنگام سفر غذا باید آخرین وسیله‌ای باشد که می‌خواهید همراه ببرید و تا لحظه قبل از حرکت باید در یخچال نگهداری شود./ع