فروش اقساطی

به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران،تعریف فروش اقساطی عبارت است از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سر رسید یا سر رسیدهای معینی دریافت گردد.

الف:ویژگیها
1- عامل مهم در معاملات فروش اقساطی ، تعهد متقاضی بر خرید و مصرف اموال مورد تقاضا میباشد .
و موسسه مطلقاً از خرید اموال بدون وجود متقاضی و تعهد او به قصد خرید خودداری مینماید . لذا ، بلافاصله پس از خرید باید اموال خریداری شده در اختیار متقاضی قرار گیرد.
2- فروش اقساطی ، ابزاری کوتاه مدت جهت رفع نیازهای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از لحاظ مواد اولیه ، لوازم یدکی و ابزار کار بوده و به صورت ابزاری میان مدت برای رفع نیاز های سرمایه ای واحدهای تولیدی و خدماتی از لحاظ وسایل تولید ، ماشین آلات و رفع نیاز مصرف کنندگان وسایل با دوام تولیدات داخلی مانند خودرو ، یخچال ، تلویزیون ، ..... و ابزاری بلند مدت جهت رفع نیاز متقاضیان در زمینه مسکن میباشد .
3- فروش اقساطی در امور بازرگانی قابل استفاده نیست.
4- در فروش اقساطی ، اموال بلا فاصله پس از انعقاد قرار داد به مالکیت مشتری در می آید.
ب:مدت بازپرداخت
به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اعم از حقیقی و یا حقوقی برای مواد اولیه ، لوازم یدکی و ابزار کار مورد نیاز ، منحصراً بنا به درخواست وتعهد خرید ، یک دوره تولید حداکثر به مدت یکسال در نظر گرفته میشود و برای سایر موارد با توجه به بخشنامه ها اقدام خواهد گردید ، ممکن است برای تهیه اموال مهلتی لازم باشد و یا برای پرداخت اقساط مهلت اولیه بنا به در خواست متقاضی داده شود که در اینصورت سود دوران تقسیط با احتساب سود دوران ساخت و مهلت بازپرداخت بر حسب مورد محاسبه خواهد گردید.
ج: ضوابط خرید
1- خرید هرگونه اموال برای فروش اقساطی باید بنا به درخواست کتبی متقاضی صورت پذیرد و در تقاضای خود طبق پیش فاکتور تحویلی نوع ، مقدار، مشخصات فروشنده ، قیمت کالاو شرایط پرداخت و تحویل کالای مورد درخواست را مشخص نموده ومسئولیت مستقیم هرگونه فسادی را که ممکن است در جریان معامله بروز نماید وهمچنین مسئولیت هر نقص و اشکالی در کیفیت و یا کمیت کالا را بعهده گیرد.
2- خرید اموال از اشخاصی که دارای صلاحیت قانونی بوده و بابت فروش محصولات خود فاکتور صادرمی کنند و یا افرادی که عرفاً به فروش کالای مورد معامله شناخته شده اند مجاز بوده و پرداخت ها بصورت صدور حواله پرداخت در وجه فروشنده خواهد بود مگر اینکه ترتیب دیگری در مصوبه تعیین شده باشد .
3- در خریدها ،موسسه فقط بهای اموال خریداری را پرداخت می نماید و بقیه هزینه ها شامل بسته بندی ، بارگیری ، بیمه و تخلیه برعهده مشتری میباشد مگرمرجع تصویب کننده اعتبار ویا مصوبات خاص پرداخت هزینه‎های دیگری را نیز قبول نموده باشد.
د: ضوابط فروش
1- در معاملات فروش اقساطی ، اعلام قیمت فروش نقدی و نسیه به خریدار الزامی است .قیمت فروش نقدی موسسه برابر با مجموع وجوه پرداختی جهت ابتیاع کالای مورد نظر می باشد .
2- بابت خرید و فروش اقساطی مواد اولیه ،لوازم یدکی و ابزار کار اخذ پیش دریافت نقدی از مشتری ضرورتی ندارد . ولی در سایر موارد و طبق مصوبه اخذ پیش دریافت تا میزان 20 درصد قیمت خرید قابل دریافت است .
3- درصورت تاخیر در پرداخت اقساط جریمهای معادل 6 درصد اضافه برنرخ تسهیلات اعطاء فروش اقساطی(حداقل 31%) باید طبق تعهد از مشتری اخذ گردد. ضمناً بیمه کالای موضوع این معامله الزامی نیست. ولی در صورت لزوم شعب نسبت به اخذ بیمه نامه حوادث کالای مورد معامله اقدام نمایند.
ه: مدارک
ــ مدارک شناسایی اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی
ــ درخواست تسهیلات فروش اقساطی
ــ تعهد خرید اموال فروش اقساطی
ــ پیش فاکتور وسایر مدارک مورد لزوم بر حسب مورد.
و : وثایق
وثایق به میزان قیمت فروش می تواند چک و یا ترکیبی از چک ، سفته ، انواع سپرده ها ، غیر منقول برحسب مورد باشد.

مشارکت مدنی
تعریف: طبق آئین‎نامه قانون عملیات بانکی بدون ربا: " مشارکت مدنی عبارتست از درآمیختن سهم‎الشرکه نقدی و یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد، بنحو مشاع، بمنظور انتفاع ، طبق قرارداد".
در قانون مدنی چنین تعریف شده است: " اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیئی واحد بنحو مشاع ".
الف: اجتماع مالکین متعدد
شرکت بطور کلی به اعتبار حقوق مالکیت شرکاء تشکیل میشود و نه خود شرکاء. بعبارت دیگر، شرکت به مفهوم وسیع کلمه مبتنی بر رابطه حقوقی شرکاء با یکدیگر است و نه رابطه شخصی آنان و تعدد مالکین معمولاً از دو به بالا را در بر میگیرد.
ب: شیء واحد
مشارکت باید دارای موضوع معینی بوده و هریک از شرکاء نسبت به آن مالکیت داشته باشند.
ج: مشاع
منظور از مشاع آن است که مالکیت هر یک ازشرکاء محدود به جزء خاص و معینی ازشیئی مورد مشارکت نبوده بلکه به کل آن تسری دارد.
ویژگیها:
الف: مشارکت مدنی برخلاف مضاربه که سرمایه نقدی مورد نیاز را منحصراً مالک (مؤسسه) تأمین مینماید. تأمین سرمایه اعم از نقدی و غیر نقدی به مشارکت شرکاء تأمین میشود.
ب: مؤسسه میتواند درهر شرکت مدنی حداکثر تا هشتاد درصد کل سرمایه مشارکت نماید.
ج: مشارکت مدنی در صورتی تحقق خواهد یافت که شرکاء طبق قرارداد سهم الشرکه نقدی خود را بحساب مخصوصی نزد مؤسسه و بنام شرکت واریز نمایند و چنانچه تمام یا قسمتی از سهم الشرکه غیرنقدی باشد، باید با توافق شرکاء ، تقویم و ارزش ریالی آن در شرکت منظور گردد.
د: مشارکت مدنی در تأمین منابع مالی مورد نیاز در امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی مورد استفاده قرار میگیرد.
ه: مشارکت مدنی میباید ظرف یکسال خاتمه پذیرد و قرارداد مشارکت مدنی ظرف همین مدت قابل تسویه باشد. در مواردیکه مشارکت مدنی برای امور تولیدی صنعتی، معدنی، کشاورزی، احداث مسکن وساختمان صورت پذیرد، حداکثر مدت 3 سال میباشد.
و: در مشارکت مدنی نحوه تسویه باید مشخص شود در این خصوص، شریک متعهد میشود کالای احتمالی باقیمانده در پایان مدت قرارداد را به قیمتی که مؤسسه تعیین مینماید خریداری و قرارداد را تسویه نماید.
ز: فروش اقساطی سهم الشرکه مؤسسه در مشارکت مدنی تولیدی، صنعتی، معدنی، کشاورزی، احداث مسکن، و ساختمان در زمان خاتمه قرارداد ممکن میباشد.
ح: مشارکت مدنی در امور بازرگانی ، دارای شرایطی کاملاً مشابه مضاربه میباشد، با این تفاوت که:
1) در مضاربه، صددرصد سرمایه ولی در مشارکت مدنی درصدی از سرمایه مورد نیاز برای اجرای عملیات موضوع مشارکت از طرف مؤسسه تأمین میگردد.
2) هزینه‎های قابل قبول منحصربه هزینه‎های‎ اصلی نبوده وهرنوع هزینه دیگر با توافق طرفین میتواند در قرارداد قید شود.
3) پرداخت سهم الشرکه مؤسسه درمشارکت مدنی برخلاف مضاربه که دفعتاً واحده و نقداً انجام میپذیرد ، به دفعات میتواند تأمین گردد
شرایط
الف: شعب موظفند قبل از مبادرت به انعقاد قرارداد مشارکت مدنی، عملیات موضوع مشارکت را بررسی و اطمینان حاصل نمایندکه اصل مال الشرکه وسود مورد انتظار ناشی ازمشارکت مدنی در طول مدت قرارداد قابل برگشت و مشارکت قابل تسویه باشد.
ب: شعب موظفند بر حسن اجرای قراردادهای منعقده موضوع مشارکت مدنی تا خاتمه موضوع شرکت و تسویه حساب نظارت لازم و کافی بعمل آورند.
ج: شعب باید جهت حصول اطمینان از حسن اجرای قرارداد مشارکت مدنی تضمینات و پوششهای کافی اخذ نمایند
مضاربه
تعریف : مضاربه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک ) عهده دار تامین سرمایه (نقدی ) میگردد با قید اینکه طرف دیگر (عامل ) با آن تجارت کرده ودر سود حاصله بنحو مشاع شریک باشند.
الف: ویژگیهای مضاربه :
1-مضاربه از جمله عقود جایز است و از این رو هر یک از طرفین اختیار فسخ قرارداد را دارند مگر این که در قرارداد شرط دیگری تعیین شده باشد.
2- مضاربه از جمله تسهیلات کوتاه مدت حداکثر یکساله است که موسسه بر اساس آن میتواند منحصراً جهت گسترش امور بازرگانی به عنوان مالک سرمایه نقدی لازم را برای انجام یک معامله تجاری در اختیار عامل ، اعم از شخص حقیقی و حقوقی قرار دهد و در سود حاصله به توافق شریک باشند.
3- در مضاربه نقش مالک و عامل کاملا از یکدیگر جداست . و تاکید و تصریح شده است که مالک فقط سرمایه را تامین نموده و به هیچ عنوان وظایف عامل را بر عهده نگیرد. در مقابل ، عامل نیز تنها وظیفه عاملیت را بر عهده دارد.
4-بجز هزینه های تعیین شده در قرارداد پرداخت هرگونه وجهی از سرمایه مضاربه بابت تامین هزینه ها، جایز نبوده و برعهده عامل میباشد.
5-مسئولیت عامل درحفظ سرمایه ، همان مسئولیتی است که قانوناً بر عهده امین است و درقرارداد لحاظ میگردد.
6-معاملات مضاربه فقط درمواردی که خرید و فروش کالا مستلزم هیچگونه تغییرات ظاهری و ماهوی نباشد قابل انجام میباشد.
ب: عوامل موثر در عقد مضاربه :
1-سرمایه : منظور از سرمایه مضاربه و به عبارتی " رأس المال " وجوهی است که از طرف مالک در اختیار عامل قرار می گیرد و عامل می تواند آنرا صرفاً بابت امور ذیل هزینه نماید .
قیمت خرید کالا ــ هزینه های بسته بندی ــ هزینه های حمل ونقل ــ هزینه های بیمه و حق ثبت سفارش (در امر واردات ) ــ هزینه های انبارداری ــ هزینه های بانکی ــ حقوق و عوارض گمرگی و سود بازرگانی ــ حق توقف و انتظار نوبت گشتی (دموراژ )
2-کالا: نوع ، مشخصات ، مقدار ، قیمت ، و شرایط خرید و ترتیب کالای مورد مضاربه باید معین و معلوم باشد و محرز گردد که کالااز بازار فروش خوبی بر خوردار بوده( سهل البیع ) و سریع الفساد نباشد .
3-مدت مدت قرارداد مضاربه باید برابر زمانی باشد که عامل بتواند از تاریخ عقد قرارداد تا تسویه حساب ، کالای مورد مضاربه را به طور نقد به فروش برساند ،در صورتیکه در انقضای مدت قسمتی از کالای موضوع مضاربه به فروش نرسیده باشد ، عامل باید آن را به قیمت فروش خریداری نماید .
ج: بازدهی :
اعطای تسهیلات مضاربه در صورتی مجاز است که پیش بینی نتیجه معامله سود آور باشد و از این رو در هنگام عقد قرارداد باید میزان نرخ سود یا قیمت فروش توسط عامل معین شود و کسر مجموع هزینه های مورد قبول مضاربه از مبلغ فروش مبین بازدهی کافی معامله باشد .بنحویکه علاوه بر پوشش سود مورد انتظار برای عامل نیز سودآور باشد .
د: اجرای عملیات مضاربه :
انجام کار برای اجرای عملیات مضاربه تماماً به عهده شخص عامل بوده و موسسه بر مصرف سرمایه و برگشت آن و همچنین عملیات اجرایی نظارت خواهد داشت .
در این رابطه عامل موظف است که کلیه اسناد و مدارک مربوط به خرید و فروش و موجودی کالای موضوع مضاربه را به نحو قابل قبولی نگهداری نموده و در صورت مطالبه موسسه ارائه نماید. عامل باید کالای موضوع مضاربه را نقداً به فروش رسانده و کلیه وجوه حاصله رادر اسرع وقت مستقیماًو بدون هیچ گونه دخل و تصرف در حساب مضاربه ، وجوه دریافتی واریز نماید .
ه: فسخ قرارداد :
مؤسسه میتواند در صورت عدول عامل از اجرای مفاد قرارداد و یا عدم انجام هر یک از تعهدات مقرر از ناحیه عامل و همچنین در مواردی که استرداد سرمایه موسسه بدون انجام هر گونه خرید و فروش کالا به دلیل تخلف عامل باشد . حتی قبل از انقضای مدت ، قرارداد مضاربه را فسخ نماید .
چنانچه قرارداد مضاربه به علت تخلف عامل از هر یک از تعهدات وی فسخ گردد مبلغ ذمه ای معادل 6 درصد بیشتر از نرخ سود مورد انتظار از زمان استفاده از سرمایه تازمان وصول کلیه مطالبات موسسه علاوه بر مبلغ اصل سرمایه به عنوان وجه التزام برعهده عامل واقع می شود .
ز: مدارک لازم :
1. دریافت تقاضا
2. دریافت مدارک شناسائی اشخاص حقیقی و حقوقی
3.دریافت مدارک نوع فعالیت
4. اخذ فاکتورهای کالای موضوع مضاربه.
5. اخذ فرم قیمت کالا و هزینه های مورد قبول ، فروش و پیش بینی سود توسط عامل.
6. اخذ وثائق ،چک ، سفته معتبر دو امضائی ، انواع سپرده سرمایه گذاری نزد مؤسسه و وثیقه ملکی بر حسب مورد./ف