به گزارش
سرويس علمي، پزشكي باشگاه خبرنگاران، واریس، شایعترین بیماری عروقی انسان است که حدود ۲۰-۱۰% جمعیت را مبتلا می کند. وریدهای واریسی به صورت عروق طویل، متسع و پر پیچ و خم و غالباً در سطوح داخلی اندام تحتانی دیده می شوند.
اتساع غیر عادی وریدها می تواند در مکان های متفاوتی از بدن شامل طناب اسپرماتیک ( واریکوسل )، مری ( واریس مری ) و آنورکتوم ( هموروئید ) رخ دهد. توصیف اولیۀ واریس و نیز کشف ارتباط آن با بارداری، ضربه و ایستادن طولانی مدت به قرن ها قبل بر می گردد.
مطالعات جدید، همه تأیید کنندۀ نقش جنس مؤنث، بارداری، سابقۀ خانوادگی، سرپا ایستادن طولانی و سابقۀ فلبیت به عنوان ریسک فاکتورهای مرتبط با آن هستند. بیشترین میزان شیوع واریس در زنان بین سن ۴۹-۴۰ سالگی برآورد شده است.
علایم واريس:
علایم بالینی بیماران دچار واریس می تواند کاملاً متغیر باشد. بیشتر وریدهای واریسی بدون علامت بوده و تنها از جنبۀ زیبایی به توجه پزشکی نیاز می یابند. در صورت علامتدار شدن، احساس درد، پری و سنگینی منتشر و غیر اختصاصی در ساق پاها به خصوص متعاقب ایستادن به مدت طولانی، وجود دارد. گاهی تورم در مچ پا دیده می شود. این نشانه ها، با گذشت زمان پیشرفت کرده و بدتر می شوند. معمولاً بالا گرفتن پاها موجب بهبود نشانه ها و تسکین نسبی بیمار می گردد.
غالباً مکان درگیری، نواحی زانو به پائین به خصوص در مسیر شاخه های سیستم صافن بزرگ است. در ظاهر، وریدهای واریسی به صورت وریدهای طویل و برجسته در سطح اندام های تحتانی مشاهده می شوند. گاهی شبکه های وریدی کوچک و مسطحی به رنگ آبی – سبز، با واریس همراهی کرده که خود علامت دیگری از نقص عملکرد وریدی است. یکسری نشانه ها خاص نارسایی مزمن وریدی می باشند که عبارتند از ادم، هیپرپیگمانتاسیون یا تیرگی و تغییر رنگ پوست، التهاب پوست به همراه پوسته ریزی و زخم های وریدی. گرفتگی شبانۀ پاها می تواند در همراهی با سایر علایم رخ دهد که معمولاً با استفاده از کینین سولفات که تحریک پذیری عضلانی را کاهش می دهد، بهبود می یابد. به طور کلی اکثر بیماران توسط روش های حفاظتی، کنترل می شوند. ولی اگر درمان نشانه ها و عوارض ناشی از استاز وریدی مانند التهاب پوست، خونریزی، ترومبوز و یا زخم های سطحی مقدور نشد، بیمار کاندید اقدامات جدی تر می شود.
درمان واريس:
در صورت عدم انجام اقدامات درمانی، وریدهای واریسی خود به خود بهبود نیافته، بلکه بتدریج و به آهستگی سیر پیشرونده ای را طی می کنند. درمان زود هنگام، اغلب از پیشرفت نشانه ها جلوگیری کرده و با نتایج بالینی و زیبایی دراز مدت مؤثرتری همراه است.
برای تعیین روش درمانی مطلوب، باید علل و میزان گستردگی بیماری کاملاً مشخص شود. بدین منظور، انجام معاینۀ فیزیکی کامل برای تشخیص شدت و پراکندگی واریس های اندام تحتانی لازمست. برای تشخیص نارسایی وریدی، تست های تشخیصی ویژه ای به کار می روند. همچنین تشخیص افتراقی های مرتبط با علایم بیمار، باید همگی مدنظر قرار گرفته و بر حسب علایم، رد یا تأیید گردند.
درمان هر دو نوع اولیه و ثانویۀ واریس در درجۀ اول شامل برنامه ای است که به منظور کنترل نارسایی وریدی انجام می شود. این برنامه شامل استفاده از جوراب های الاستیک حمایتی، بالا گرفتن متناوب پاها و انجام تمرینات مداوم می باشد. برای اغلب بیمارانی که فعالیتشان مستلزم ایستادن یا نشستن طولانی مدت است، استفاده از جوراب های الاستیک فشاری تا زانو یا ران ( فشار ۳۰-۲۰ میلی متر جیوه ) مفید هستند این جوراب ها برای کاستن از احتباس خون وریدی در طی روز پوشیده شده و شب ها در آورده می شوند. تورم وریدهای واریسی با استفاده از جوراب واریس کاهش یافته و نشانه های بیمار از قبیل درد، ناراحتی و ورم گهگاه مچ پا برطرف می گردند. فشار حاصله از جوراب های الاستیک، جریان خون را به سمت وریدهای عمقی و سپس به سوی قلب تسهیل کرده و مانع تجمع و باقیماندن خون در اندام تحتانی می شود.
توصیه های تغذیه ای :
رژیم غذایی کم چربی و نیز حاوی مقادیر کم کربوهیدارت های خالص شده را رعایت کنید. ( به عنوان مثال، یک رژیم غذایی محتوی ماهی و سبزیجات و میوه های فراوان می تواند این منظور را تامین کند ).
- سعی کنید فیبر را به مقدار زیاد مصرف نمائید. فیبر فراوان، روده ها را پاک نموده و از یبوست ( که در ایجاد وریدهای واریسی سهیم است ) جلوگیری می کند. مواد غذایی شامل فیبر زیاد عبارتند از غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیجات تازه.
- مقادیر نمک دریافتی را کاهش دهید.
- از مصرف بعضی مواد مانند پروتئین حیوانی، شکر، بستنی، غذاهای سرخ شده، پنیر، بادام زمینی، تنباکو، الکل و مواد غذایی که تحت پرو سه های صناعی قرار می گیرند بپرهیزید.
توصیه های پزشکی :
پرهیز از خاراندن پوست مناطق مجاور واریسها برای جلوگیری از زخم و خونریزی، استفاده از جوراب های مخصوص برای حمایت از وریدهای واریسی و ممانعت از تورم بیشتر آنها و مراجعه جهت دریافت خدمات درمانی یا جراحی، باید مورد توجه قرار گیرند./عط