به گزارش سرويس علمي، پزشكي باشگاه خبرنگاران؛
در زیر تعریف‌های کوتاهی از واژگان اصلی ژنتیک برای شما می‌آوریم:
نوکلئوتید (nucleotide): نوکلئوتیدها که به طور معمول به آنها "واحدهای ساختمانی DNA" می‌گویند از بازهای شیمیایی حاوی نیتروژن - آدنین، گوآنین، تیامین یا سیتوزین- که به یک مولکول قند و یک گروه فسفات متصل شده‌‌اند، تشکیل می‌شوند.
جفت باز (Base Pair): یک زوج نوکلئوتید که بر روی دو زنجیره مقابل هم با یک پیوند هیدروژنی به هم متصل هستند. این اتصال در محل بازهای شیمیایی نوکلئوتیدها انجام می‌گیرد؛ آدنین با تیامین جفت میشود و گوانین با سیتوزین. این جفت بازها از طریق این اتصالات باعث می‌شوند که زنجیره‌‌های DNA که مکمل - یا "تصویر آینه‌ای" - هم هستند، به هم بپیوندند.
اسید دزوکسی ریبونوکلئیک (DNA):مولکولی دراز که در هسته سلول یافت میشود و شبیه یک مارپیچ مضاعف به نظر می‌رسد.
DNA که از توالی‌های نوکلئوتیدها ساخته شده است، حاوی اطلاعات ژنتیکی است که تعیین‌کننده صفات یک جاندار هستند و از والد به فرزند منتقل می‌شوند. اگر DNA را مانند نردبانی در نظر بگیرید، گروه‌های قند و فسفات که به طور متوالی به یکدیگر متصل هستند،
نرده این نردبان و جفت‌بازها پله‌های آن را تشکیل می‌دهند.
ژن (gene): یک قطعه از DNA که "واحد وراثت" خوانده میشود. این توالی نوکلئوتیدها در ژن مانند یک رمز یا کد عمل می‌کند، که به سلول‌ها فرمان می‌دهد که کی و چگونه یک پروتئین خاص را بسازد، و این پروتئین خاص بر سایر کنش‌های سلول اثر می‌گذارد. برخی از ژن‌ها به طور مستقیم بر یک صفت خاص در یک جاندار اثر می‌گذارد؛ در موارد دیگر، چندین ژن به طور هماهنگ با یکدیکر کار می‌کنند تا صفاتی قابل‌مشاهده را ایجاد کنند.
اینترون (interon): یک توالی DNA درون یک ژن که هیچ چیز را رمزبندی نمی‌کند، که گاهی به آن "junk DNA" می‌گویند. اینترون‌ها در لابلای اکسون‌ها پراکنده‌اند.
اکسون(exon): یک توالی DNA که یک فرآورده ژنتیکی مانند یک پروتئین را رمزبندی می‌کند.
کرموزوم (chromosome): یک ساختار نخ‌مانند در هسته سلول که حاوی زنجیره‌ای بلند از DNA است (در انسان‌ها، این زنجیره صدها میلیون جفت باز درازا دارد) که در یک چارچوب پروتئینی پیچیده شده است.
کروموزوم‌ها ساختارهایی هستند که بوسیله آنها DNA به طور فیزیکی از نسلی به نسل بعدی منتقل میشود. انسان‌ها در هر سلول بدن‌شان 23 جفت کرموزوم دارند.
آلل (Allele):نسخه‌ای از یک ژن که در محل خاص در کرموزوم قرار دارد.
جانداران برای هر صفت معین دارای دو آلل هستند، که هر یک از آنها از یکی از والدین به آنها رسیده است.
این دو آلل ممکن است مشابه یا متفاوت باشند. اگر این دو آلل متفاوت باشند، آلل غالب اغلب بر آلل مغلوب پیشی می‌گیرد، و "به ظهور می‌رسد." برای مثال اگر شخصی یک آلل برای چشم قهوه‌ای و یک آلل برای چشم آبی داشته باشد، نهایتا چشم قهوه‌ای میشود، زیرا این نسخه ژنی غالب است.
البته این نوع رابطه غالب و مغلوبی در مورد همه آلل‌ها صادق نیست.
ژنوم (genome): کل توالی DNA یک جاندار. ژنوم انسانی از حدود سه میلیارد جفت‌باز تشکیل میشود.
ژنتیک (genetics): شاخه‌ای از زیست‌شناسی است که وراثت و گوناگونی در جانداران را مورد بررسی قرار می‌دهد./ح