درحالی که آمار قربانیان زلزله مهیب ترکیه و سوریه نزدیک به ۳۰ هزار نفر شده، تلاش تیم‌های امداد و نجات برای جستجوی بازماندگان زیر آوار هنوز ادامه دارد. اما در شرایطی که بیشتر توجه رسانه‌های جهان معطوف به زلزله ترکیه است، تعداد جان‌باختگان در مناطق شمال غرب سوریه به ویژه ادلب و حلب همچنان افزایش می‌یابد.

بیشتربخوانید

• نیرو‌های آمریکایی مانع کمک رسانی عراق به زلزله زدگان سوریه شدند

این مناطق سوریه عمدتا تحت کنترل گروه‌های مسلح و تروریستی بوده و خارج از سیطره دولت مرکزی سوریه هستند. در حال حاضر حدود ۲۷ گروه تروریستی در شمال غرب سوریه حضور دارند که اغلب آن‌ها وابسته به داعش و القاعده هستند. هیئت تحریرالشام (جبهه النصره سابق) برجسته‌ترین گروه تروریستی فعال در این منطقه محسوب می‌گردد. اما اینکه گروه‌های مذکور در شمال سوریه برای تعامل با وضعیتی که بعد از زلزله ویرانگر هفته گذشته به وجود آمده، چه سازوکاری پیش خواهند گرفت چند سناریو وجود دارد:

-تجدید قوا: از زمان وقوع زلزله سوریه در روز دوشنبه عملیات عناصر داعش در داخل سوریه متوقف شده بود تا اینکه روز جمعه شبه نظامیان قسد از درگیری با تروریست‌های داعش در دیرالزور و انهدام یک هسته وابسته به این گروه تکفیری خبر دادند. اما امروز رسانه‌های سوریه از انجام یک حمله تروریستی در شهر تدمر خبر دادند که با کشته و زخمی شدن بیش از ۱۴ نفر همراه بود.

بر این اساس شاید بتوان گفت که تروریست‌ها در شمال سوریه به ویژه داعشی‌ها در صدد فرصت‌طلبی از زلزله برای خودنمایی و دادن فراخوان برای جذب عناصر تازه از مناطق شمال غربی سوریه هستند. به ویژه اینکه عناصر داعش با انجام تبلیغات رسانه‌ای سعی دارند بگویند زلزله مهیبی که اتفاق افتاد یک عذاب الهی به دلیل کفر شهروندان سوری بود و برای در امان ماندن از گزند اتفاقات مشابه، باید همه برای برپایی «خلافت» داعش همکاری کنند!

-تسویه حساب: مناطق ادلب و حومه حلب شامل بسیاری از گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده است که از جمله آن‌ها می‌توان به حراس الدین، أنصار الدین، أنصار الإسلام، کتیبة أبوبکر و .. اشاره کرد. این گروه‌ها بعد از تلفات انسانی زیاد در ادلب در نتیجه زلزله روز دوشنبه، هجمه‌های تندی علیه هیئت تحریرالشام انجام داده و اعلام کردند که این سازمان اقدام به جمع‌آوری امکانات و تجهیزات از گذرگاه‌های ترکیه کرده، اما آن‌ها را برای کمک به زلزله‌زدگان استفاده نکرده است.

به موازات آن گروه‌های وابسته به القاعده در تلاش برای تضعیف موقعیت هیئت تحریرالشام و نفوذ به شمال غرب سوریه و سیطره کامل بر آن هستند.

-باج‌گیری از دولت سوریه: هیئت تحریرالشام به دنبال بهره‌برداری از زلزله اخیر برای دستیابی به بسیاری از اهداف پروژه تروریستی خود است. در همین راستا ۳ روز بعد از وقوع زلزله در شمال غرب سوریه و آمار بالای جان‌باختگان و زخمی‌ها، «ابومحمد الجولانی» سرکرده این گروه تروریستی در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که در تلاش برای جلب حمایت‌ها و کمک‌های بین‌المللی برای مقابله با پیامد‌های زلزله بوده و هیئت تحریرالشام یک گروه مسلح است نه تروریستی.

هدفی که الجولانی از سال ۲۰۱۹ دنبال می‌کرد این بود که می‌خواست هیئت تحریرالشام را به عنوان یک گروه مسلح و بانفوذ در شمال غرب سوریه به رسمیت بشناساند و همچنین بگوید که جنگ سوریه به پایان نرسیده، بلکه وارد مرحله جدیدی شده که در آن هیئت تحریرالشام حاکم مناطق شمال غربی این کشور است.

بر همین اساس الجولانی از همان زمان اقدام به بازسازی ساختار نظامی هیئت تحریرالشام کرده و تصمیم گرفت رویکرد «جهادی» خود را کنار گذاشته و به عنوان یک گروه مخالف مسلح در شمال غرب سوریه نفوذ کند. در همین چارچوب زلزله مهیب روز دوشنبه فرصتی را در اختیار هیئت تحریرالشام برای باج‌گیری از دولت سوریه قرار داده است.

الجولانی و عناصر هیئت تحریرالشام از ابتدا تلاش کردند تا دولت مرکزی دمشق را مسئول تعداد بالای قربانیان بدانند و این درحالی است که خود این گروه و سایر گروه‌های تروریستی اجازه باز شدن گذرگاه‌ها برای ورود کمک‌های دولت سوریه را نمی‌دهند. اطلاعات نشان می‌دهد که گروه‌های تروریستی مستقر در شمال سوریه با هماهنگی هیئت تحریرالشام و همه گذرگاه‌ها را -چه با ترکیه و -چه با دولت سوریه مسدود کرده‌اند.

-معامله با سایر گروه‌های تروریستی:دو روز قبل از وقوع زلزله هیئت تحریرالشام اقدام به ترسیم نقشه گروه‌های تروریستی فعال در شمال سوریه به ویژه بعد از تیره شدن روابط خود با ترکیه کرد. از این رو هیئت تحریرالشام نشستی تحت عنوان «تجمع شهبا» با حضور برخی گروه‌های تحت حمایت ترکیه تشکیل داد تا آن‌ها را برای تشکیل یک اتاق عملیات مشترک تحت فرماندهی الجولانی قانع کند که موفق نشد؛ بنابراین الجولانی و گروه تحت سرکردگی وی در تلاش است تا به بهانه لزوم اتخاذ یک سازوکار مشترک برای مقابله با پیامد‌های زلزله وادار به اتحاد با خود و تشکیل اتاق عملیات مذکور کنند.

با این تفاسیر به طور کلی می‌توان گفت که سازمان‌های تروریستی در مناطق ادلب و حومه حلب همچنان در تلاش برای بهره‌برداری سیاسی از زلزله مهیب اخیر هستند تا اهداف قبلی خود را چه در زمینه دستاورد‌های سیاسی و چه مقابله با دولت سوریه و حتی مواجهه با دولت ترکیه تحقق بخشند. این درحالی است که گروه‌های تروریستی مذکور هیچ توجهی به پیامد‌های فاجعه بار زلزله ندارند و این زمین‌لرزه مهیب را به عنوان نقطه آغازی برای مسیری جدید در ترسیم مجدد نقشه‌های خود در شمال غرب سوریه در نظر گرفته‌اند.

منبع: الف