برای بسیاری از افراد، استرس یک معما است و تعاریف مختلفی دارد. افراد می‌توانند استرس را احساس و تجربه کنند یا در مورد رویداد‌های استرس‌زا صحبت کنند، اما استرس از دیدگاه پزشکی چیست؟

به گفته مؤسسه ملی سلامت روان، استرس یک مکانیسم تکاملی است که برای مقابله با خواسته‌ها و عوامل استرس‌زای متعدد زندگی طراحی شده است. این عوامل استرس‌زا بسته به فرد می‌توانند از بسیار جزئی تا عمده متغیر باشند.

بیشتربخوانید

• ۶ راهکار برای کاهش استرس شریک زندگی

یک حقیقت در مورد استرس این است که استرس می‌تواند از درون (ذاتی) یا از بیرون یک شخص (خارجی) باشد. برای درک بهتر استرس و تأثیر آن بر افراد، ۸ باور غلط رایج در مورد استرس بررسی شده‌اند.
 

باور غلط شماره ۱: استرس برای همه یکسان است.
واقعیت: استرس یک تجربه‌ی ذهنی است.
استرس چگونه بر افراد مختلف تأثیر می‌گذارد؟ متاسفانه پاسخ ساده نیست. استرس بسیار شخصی و ذهنی است. یک عامل استرس‌زا برای یک فرد ممکن است اصلاً فرد دیگری را آزار ندهد.

استرس به چند دسته مجزا تقسیم می‌شود. دسته‌بندی استرس عبارتند از:. استرس معمولی ناشی از کار، مدرسه، مسائل خانوادگی و مسئولیت‌های روزانه. استرسی که به طور ناگهانی در اثر تغییر زندگی مانند طلاق، از دست دادن شغل یا تشخیص سرطان اتفاق می‌افتد.. استرس ناشی از تجربه یک رویداد آسیب‌زا مانند تیراندازی دسته‌جمعی، بلایای طبیعی و بسیاری موارد دیگر

تاثیر استرس چیست؟ تاثیر استرس نیز بسیار وابسته به ذهن است. افراد ممکن است با انواع خاصی از استرس بهتر از سایرین کنار بیایند، یا بسته به نوع استرس، ممکن است سریع‌تر به حالت عادی برگردند.

تاب‌آوری در برابر استرس نیز ممکن است به ژنتیک نسبت داده شود، اگرچه تحقیقاتی که از این موضوع حمایت می‌کنند بسیار اندک است. به طور کلی، مقابله با استرس روزمره برای افراد آسان‌تر از استرس تجربه شده از یک رویداد آسیب‌زا، مانند استرس پس از سانحه است.

باور غلط شماره ۲: استرس همه جا وجود دارد و نمی‌توان از آن اجتناب کرد.
واقعیت: استرس را می‌توان در بسیاری از شرایط مدیریت کرد یا از آن اجتناب کرد.
یادگیری نحوه اجتناب از استرس دشوار است و گاهی اوقات افراد نمی‌توانند از استرس اجتناب کنند، به ویژه زمانی که علت استرس بیرونی باشد. در برخی موارد، اجتناب از استرس، استرس بیشتری ایجاد می‌کند. با این وجود، راه‌های موثری برای غلبه بر استرس وجود دارد.

اول، برخی از عوامل استرس‌زا وجود دارد که می‌توان از آن‌ها اجتناب کرد. به عنوان مثال، افرادی هستند که در دوران دانشگاه، شروع یک تکلیف را به آخرین لحظه موکول می‌کنند و این رفتار باعث ایجاد استرس غیرضروری می‌شود در حالی که با مهارت‌های مدیریت زمان موثر و داشتن فهرست مشخصی از اولویت‌ها می‌توان از آن جلوگیری کرد.

استراتژی‌های موثر بسیاری برای مدیریت استرس وجود دارد که افراد هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنند. برخی از این استراتژی‌ها در ادامه آمده‌اند؛ اما راهکار‌ها فقط به این موارد محدود نمی‌شود:

درک اینکه استرس چگونه به نظر می‌رسد و چه حسی دارد
داشتن یک سیستم حمایتی شامل دوستان، خانواده یا همکاران
مراجعه به متخصصان درصورت لزوم
ورزش روزانه (مثلاً ۳۰ دقیقه پیاده‌روی) که می‌تواند استرس را کاهش دهد
تعیین اهداف روشن، واقع‌بینانه و قابل اندازه‌گیری
در نظر گرفتن زمانی از روز برای سلامت روان و آرامش

باور غلط شماره ۳: استرس همیشه بد است.
واقعیت: گاهی اوقات استرس می‌تواند خوب باشد.
آیا استرس فایده‌ای هم دارد؟ به گفته کارشناسان دانشگاه کالیفرنیا برکلی، استرس گاهی اوقات می‌تواند خوب باشد. سطوح معینی از استرس می‌تواند فرد را هوشیارتر کند و هم رفتار و هم شناخت او را بهبود بخشد. از طرفی استرس می‌تواند باعث افسردگی یا بی‌حوصلگی افراد شود. تفاوت بین استرس خوب و بد در این مورد نهفته است: مدت زمانی که یک فرد استرس را تجربه می‌کند.
استرس حاد یا کوتاه‌مدت می‌تواند برای افراد مفید باشد، در حالی که استرس طولانی‌مدت یا مزمن می‌تواند ناتوان‌کننده شود و بر حافظه و سایر روند‌ها تأثیر منفی بگذارد.

باور غلط شماره ۴: نداشتن علائم به معنای نداشتن استرس است.
واقعیت: فقط به این دلیل که یک فرد علائم یا نشانه‌های استرس را نشان نمی‌دهد به این معنی نیست که استرس ندارد.
در برخی افراد، استرس ممکن است به راحتی از طریق تغییرات رفتاری یا به طور خاص پس از رویداد‌های آسیب‌زا ظاهر شود. در برخی دیگر، ممکن است تشخیص اینکه آیا فرد تحت استرس است یا خیر، از روی رفتارش، بسیار دشوار باشد. چنین افرادی احتمالاً عادی به نظر می‌رسند و استرس خود را به خوبی پنهان می‌کنند، اما از نظر ذهنی درگیر هستند و استرسشان را معمولاً به صورت ذهنی و عاطفی منعکس می‌کنند.

باور غلط شماره ۵: فقط علائم اصلی استرس نیاز به توجه دارند.
واقعیت: حتی علائم جزئی استرس نیز باید برطرف شود.
استرس می‌تواند به سرعت از حاد به مزمن تبدیل شود؛ اگر علائم مدیریت نشود. استرس مزمن با بسیاری از مشکلات جسمانی ارتباط منفی دارد. از منظر فیزیولوژیکی، هورمون‌های استرس تاثیر واقعی بر عملکرد یک فرد در زندگی روزمره دارند.
تحقیقات نشان داده است که هورمون‌های استرس بیش از حد می‌توانند موارد زیر را تحت تاثیر قرار دهند:
حافظه
شناخت
یادگیری
سیستم ایمنی بدن
سیستم قلبی عروقی
سیستم غدد درون‌ریز
معده
سیستم روده‌ای
به عبارت دیگر، هورمون‌های استرس قادر به ایجاد یک پاسخ کلی در بدن هستند، حتی اگر فردی علائم جزئی استرس را نشان دهد. درمان‌های معمولی برای استرس شامل یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس، تجویز دارو و رفتاردرمانی است.

باور غلط شماره ۶: استرس باعث سفیدی مو می‌شود
واقعیت: سفیدی مو دلایل دیگری به جز استرس دارد
مدت‌هاست این افسانه وجود دارد که سفیدی مو‌ها به دلیل استرس زیاد ایجاد می‌شود؛ اما تحقیقات این را نشان نمی‌دهد. اول اینکه مو‌ها خاکستری نمی‌شوند بلکه رنگدانه مسئول رنگ مو با افزایش سن کمتر تولید می‌شود. بنابراین، سن عامل بزرگی در ایجاد مو‌های خاکستری است و همچنین استعداد ژنتیکی فرد بسیار موثر است.
برخی از بیماری‌ها و عوامل دیگری که ممکن است باعث سفیدی مو شوند عبارتند از:
کمبود مواد مغذی
رشد تومور
ویتیلیگو
آلوپسی آره‌آتا (ریزش مو)
بیماری قلبی
کاهش توده استخوانی
سیگار کشیدن
بنابراین، شواهد حاکی از آن است که استرس عامل مهمی در سفید شدن مو‌ها نیست.

باور غلط شماره ۷: استرس باعث سرطان می‌شود.

واقعیت: عوامل زیادی باعث ایجاد سرطان می‌شوند. سرطان را نمی‌توان صرفاً به استرس نسبت داد.
به گفته موسسه ملی سرطان، ارتباط بین استرس و سرطان در بهترین حالت ضعیف است. برخی از مطالعات ارتباط بین برخی عوامل روانی و افزایش خطر ابتلا به سرطان را یافته‌اند. با این حال، باید بیان کرد که فقط به این دلیل که خطر ابتلا به یک بیماری بیشتر است، به این معنی نیست که فرد قطعاً به آن بیماری مبتلا خواهد شد.
با این حال، ممکن است در برخی سرطان‌ها، استرس اثرات غیرمستقیم داشته باشد، مانند تغییر سیستم ایمنی، که وظیفه مبارزه با سرطان را بر عهده دارد. بنابراین، در حالی که مطالعات مشخص نکرده‌اند که آیا استرس به طور مستقیم باعث سرطان می‌شود، اثرات غیرمستقیم بر پیشرفت سرطان همچنان باید برای بیماران مبتلا به سرطان در نظر گرفته شود.

باور غلط شماره ۸: استرس یک محرک است.
واقعیت: استرس ممکن است در برخی افراد انگیزه ایجاد کند، اما مزایای انگیزه بیشتر از عوارض منفی کلی آن بر سلامتی نیست.
در یک نظرسنجی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، از کارکنان بهداشتی جامعه چینی در مورد استرس کاری و انگیزه آن‌ها در رابطه با رضایت شغلی سؤال شد. این مطالعه با استفاده از دو معیار مختلف نشان داد که استرس ناشی از کار با رضایت شغلی ارتباط منفی دارد.
برای برخی افراد، استرس کوتاه‌مدت می‌تواند یک عامل محرک باشد. استرس حاد به برخی افراد کمک می‌کند تا کار‌های فوری و مهم را زود انجام دهند و هوشیاری فرد را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، دوره‌های استرس حاد ممکن است به افراد کمک کند بهترین عملکرد خود را داشته باشند و خلاقانه در مورد چگونگی حل مشکلات فکر کنند. در این موارد، استرس به عنوان یک نیروی محرک مطرح می‌شود؛ اما استرس مزمن، که پیامد‌های منفی درازمدت دارد، کمتر یک عامل انگیزشی و بیشتر یک عامل مزاحم است.

منبع: تبیان