به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، خراسان رضوی با برخورداری از اقلیم خشک و نیمه خشک اگرچه حدود ۲ سال بارندگی خوب را پس از ۱۷ سال تجربه خشکسالی در کارنامه خود ثبت کرد، اما امسال در شرایطی که حتی در پاییز گذشته پیش بینی درستی در این زمینه انجام و اعلام نشد یک بار دیگر وارد بحران خشکسالی شده است و عواقب آن به شدت این خطه را مورد تهدید قرار می‌دهد.

به گفته مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی، این استان با کاهش ۶۷ درصدی بارش‌های امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه است و تمامی شهرستان‌های استان در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بارندگی داشته‌اند.

بیشتر بخوانید

• کشتزارهای کاشمر، تحت تاثیر خشکسالی

کاهش تولید در تمامی بخش‌ها از جمله زراعی، باغی و دام و طیور در خراسان رضوی نخستین آثار و پیامد‌های ناشی از خشکسالی است که در کنار دیگر مسائل پیش از این از جمله تورم، گرانی هزینه‌های تولید و کارگری، رشد فزاینده بهای نهاده‌های دامی و البته تحریم و موانع وارداتی موجب زخمی شدن پیکر کشاورزی در استان خراسان رضوی شده است.

کاهش تولید گندم و جو در خراسان رضوی

غلامحسین ساربان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: خشکسالی امسال موجب کاهش ۵۵ درصدی تولید گندم آبی در خراسان رضوی شده است.

او  افزود: امسال ۱۲۶ هزار هکتار از کشتزار‌های استان زیر کشت گندم آبی و حدود ۱۴۲ هزار هکتار نیز زیر کشت گندم دیم رفته است، اما به دلیل خشکسالی حداقل ۸۰ درصد گندم دیم از میان رفته و میزان تولید گندم آبی نیز ۵۵ درصد نسبت به پیش‌بینی‌ها کاهش دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: خشکسالی با کاهش بارندگی و یا پراکنش نامناسب آن خسارات فراوانی به کشاورزان وارد کرده به طوری که میزان باران بر زمین نشسته در خراسان رضوی در کل ماه فروردین امسال حدود پنج میلیمتر بود.

ساربان حجم بارش ثبت شده خراسان رضوی را در مهر و آبان سال گذشته نیز حدود نیم میلیمتر اعلام و بیان کرد: روستاییان، عشایر و کشاورزان سالخورده خراسان رضوی این وضعیت را در طول ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه می‌دانند.

او تصریح کرد: امسال نه تنها حجم تولید گندم در خراسان رضوی در حد ۳۰۰ هزار تا ۳۵۰ هزار تن پیش‌بینی می‌شود بلکه تولید محصول جو آبی نیز کاهش ۵۲ درصدی دارد که امیدواریم مشکل‌آفرین نشود.

کلزا؛ زخم‌خورده اقلیم خشکسالی زده

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به عوارض ناشی از تغییرات شدید اقلیمی همچون نوسان دمای هوا و خسارت ناشی از آن به کشتزار‌های کلزای این استان اشاره و تاکید کرد: این وضعیت کاهش ۵۰ درصدی حجم تولید دانه روغنی کلزا را در خراسان رضوی موجب شده است.

ساربان حجم برداشت اولیه امسال محصول کلزا را در خراسان رضوی ۱۲ هزار تن اعلام کرد و اظهار کرد: برآورد میزان تولید این دانه روغنی در وضعیت فعلی ۵۰ درصد کاهش یافته و به ۶ هزار تن رسیده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: این در حالی است که هنگام فصل کاشت کلزا در مهر ماه پارسال با استقبال کشاورزان در سطح افزون بر هشت هزار و ۴۵۰ هکتار قرارداد کشت بسته شد و سپس هفت هزار هکتار از همین سطح سبز شده بود.

خشکسالی و بحران کشتار دام مولد

احمد داوطلب مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به عنوان یکی دیگر از مسئولان درگیر با عواقب خشکسالی نیز گفت: افزایش قیمت نهاده‌ها و هزینه‌های پرورش دام، موجب روی آوردن دامداران این استان به کشتار دام مولد خود شده است.

او ۸۰ درصد هزینه نگهداری و پرورش دام را مربوط به تغذیه آن ذکر و افزود: بخش زیادی از افزایش کنونی هزینه تولید در حوزه دامپروری ناشی از گرانی و بالا رفتن نرخ نهاده‌های دامی است.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: گرانی نهاده‌های دامی، کافی نبودن میزان تولید داخلی آن برای تامین نیاز، کمبود نهاده‌های دامی وارداتی و دیگر عوامل مشابه ظرف سال‌های گذشته در حالی گریبان دامداری و دامپروری را گرفته که تداوم و تشدید پدیده خشکسالی و کاهش حجم علوفه مراتع در سال جاری نیز مزید بر علت شده است.

داوطلب بیان کرد: پیش از این به طور معمول یک میلیون تن علوفه بهاری روییده در مراتع، صرف تغذیه دام‌های این استان و دیگر نقاط کشور می‌شد، اما امسال کاهش شدید بارندگی موجب خشکی مراتع و از دست رفتن فرصت تعلیف بهاری دام‌ها شد.

او تصریح کرد: هم‌اینک دامپروران، که جمعیت دام سبک خود را پیش از این با همین علوفه بهاری حاصل از مراتع تغذیه می‌کردند، مجبور به صرف هزینه‌های مازاد شده‌اند تا با خرید علوفه، دام سبک را به صورت دستی تعلیف کنند.

مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: در چنین شرایطی دامدار به دلیل کمبود نقدینگی و بالا بودن هزینه تامین خوراک دام، مجبور به حذف دام مولد به عنوان بخشی از سرمایه خود می‌شود و تنها در کشتارگاه صنعتی مشهد طی اردیبهشت امسال ۱۱.۶ درصد دام سبک کشتار شده را دام مولد و در بخش دام سنگین نیز ۴۴ درصد کشتار را گاو شیرده تشکیل می‌داده است.

کشاورزی و تهدید امنیت غذایی

محمدرضا اورانی رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم به آسیب‌های فراوان ناشی از خشکسالی در حوزه کشاورزی خراسان رضوی اشاره کرد و گفت: بیشترین آب مصرفی در بیش از ۲۰۰ کشور دنیا در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد به دلیل اینکه آب و غذا به همراه هم مورد نیاز است و بخش کشاورزی تامین کننده مهمترین بخش امنیت یعنی امنیت غذایی است.

او افزود: اگر قرار باشد هر مشکلی که در حوزه آب به وجود می‌آید بخواهیم با فشار به کشاورزان و ممانعت از کشت و کار، آن را مدیریت کنیم جمعیت ۱.۵ میلیون نفری حاشیه نشین مشهد خیلی زود افزایش تهدیدآوری خواهد یافت.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: افزون بر یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در حوزه کشاورزی خراسان رضوی فعالیت دارند که محدود کردن کار کشاورزی آنان زمینه‌ساز بیکاری، مشکلات اقتصادی و در نهایت مهاجرت از روستا به شهر‌ها خواهد شد.

اورانی بیان کرد: امسال برای نخستین بار از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال در کل کشور به بخش قنات تخصیص یافته است.

او تصریح کرد: جغرافیای خراسان رضوی ۱۸ درصد از کل مجموعه قنات‌های کشور را در خود جای داده است لذا معادل همین درصد، از بودجه تخصیصی سهم خواهد برد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی همچنین بر ضرورت حمایت از کشت باغی و باغداران اشاره و تاکید کرد: این حمایت به ۲ دلیل درآمدی برای کشاورزان و نیز دلایل اقلیمی مورد توجه است بنابراین کشاورزان به این ۲ دلیل به سمت کشت باغی گرایش پیدا کرده‌اند.

اورانی اظهار کرد: باید در حوزه کشاورزی برای مدیریت مصرف آب به دنبال اصلاح شیوه‌های کشت باشیم نه حذف و یا ایجاد محدودیت به عنوان مثال نباید به کشاورزان گفت محصول نکارید، چون آب نداریم و نمی‌دهیم بلکه باید بگوییم محصولات کم آب‌بر بکارید تا علاوه بر این که معیشت آن‌ها تامین شود بتوان مصرف آب را هم مدیریت کرد.

نابودی سالانه ۱۵۱ میلیون مترمکعب آب تولیدی در خراسان رضوی

او به گزارش سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی اشاره و افزود: بر اساس این گزارش میزان تولید آب در حوزه شهری خراسان رضوی در سال گذشته ۴۰۱ میلیون متر مکعب بود، اما فقط ۲۹۹ میلیون مترمکعب آن فروخته شد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: ۱۰۲ میلیون مترمکعب از حجم آب تولیدی خراسان رضوی در حوزه شهری به دلایل گوناگون هدررفت و از دسترس خارج شد.

اورانی بیان کرد: در شبکه آب روستایی نیز میزان آب تولیدی ۱۰۴ میلیون متر مکعب بوده است، اما آب فروخته شده ۹۲ میلیون متر مکعب و هدررفت آب ۴۹ میلیون مترمکعب بوده است.

او تصریح کرد: در مجموع ۱۵۱ میلیون مترمکعب از آب تولیدی در خراسان رضوی به هدر می‌رود در حالی که حجم آب مصرفی کلانشهر مشهد در همین مدت ۱۸۳ میلیون مترمکعب گزارش شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: به نظر می‌رسد که بهتر باشد با اقدامات لازم میزان هدررفت آب در استان کاهش یابد نه این که جلوی کشاورزی و کشاورزان گرفته شود.

اورانی اظهار کرد: چگونه است که جلوی باغ تالار‌ها و فعالیت آن‌ها که با آب فراوان سر و کار دارند گرفته نمی‌شود در حالی که آب مصرفی آنان به تولید محصول نیز منجر نمی‌شود.

اعتبار ضروری برای جبران خسارات عشایر

خراسان رضوی با برخورداری از هفت هزار و ۱۴۵ خانوار عشایر و با در اختیار داشتن ۹۹۵ هزار واحد دام سالانه ۳۰ هزار تن محصولات دامی تولید و روانه بازار می‌کند و این قشر دارنده ۱۰ درصد جمعیت دامی استان است که سهم مهمی در تولید اقلام پروتئینی دارند.

محمد نبوی‌فرد مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی گفت: برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی به عشایر این استان را نیازمند ۶ هزار و ۴۹۰ میلیارد ریال اعتبار لازم است.

او افزود: با توجه به کاهش بیش از ۵۰ درصدی نزولات آسمانی در خراسان رضوی و با توجه به نوع و شیوه زندگی عشایر که متکی به دام و دامداری است این قشر تلاش‌گر و مولد بیشترین آسیب را از ناحیه خشکسالی دیده و در خط مقدم اثرات منفی آن قرار دارند.

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی ادامه داد: خشکسالی در حوزه مراتع، موجب کاهش علوفه مرتعی معادل چهار هزار و ۴۸۰ میلیارد ریال، در بخش دام با کاهش قیمت دام مولد مازاد معادل ۵۵۰ میلیارد ریال و در کاهش قیمت بره پرواری ۲ هزار و ۲۴۰ میلیارد ریال و در مجموع هفت هزار و ۲۷۰ میلیارد ریال خسارت به عشایر استان وارد آورده است.

نبوی فرد بیان کرد: مراتع استان در گذشته ۵۰ درصد علوفه مورد نیاز دام عشایر را تامین می‌کرد که در شرایط کنونی و با توجه به فقر مراتع، این میزان به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است و عشایر چاره‌ای جز تعلیف دستی دام خود ندارند.

او تصریح کرد: از سوی دیگر کمبود علوفه و گرانی نهاده‌ها در بازار و توان مالی اندک عشایر، این قشر را با مشکلات جدی مواجه ساخته است.

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی بر لزوم تامین آب مورد نیاز عشایر با توجه به کمبود منابع آبی نیز اشاره و تاکید کرد: اداره‌کل عشایر خراسان رضوی پیش‌تر سالانه هفت هزار دستگاه تانکر هر یک با ظرفیت ۱۲ هزار لیتر آب را توسط ناوگان آبرسان برای عشایر تامین می‌کرد.

نبوی فرد اظهار کرد: تداوم پدیده خشکسالی موجب شد چهار هزار و ۴۵۰ دستگاه تانکر دیگر به حجم خدمات جاری آبرسانی به عشایر افزوده شود که بر این اساس به ۵۵ میلیارد ریال اعتبار جدید برای آبرسانی سیار به مناطق عشایری فاقد دسترسی به این مایع حیاتی نیاز است.

او افزود: علاوه بر افزایش درخواست آبرسانی، پدیده خشکسالی منجر به خشکیدن چاه‌های مالداری در مناطق عشایری استان شده است لذا ۵۴ میلیارد ریال اعتبار برای کف‌شکنی و مرمت ۱۸۰ حلقه چاه مالداری نیاز است تا بتوان آب مورد نیاز دام‌های عشایر را تامین کرد.

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی به توزیع علوفه توسط شبکه‌های تعاونی عشایری اشاره و ادامه داد: پارسال با وجود محدودیت‌های مالی و کمبود نهاده‌های دامی، شبکه‌های تعاونی عشایری استان ۸۵ هزار تن علوفه بین عشایر توزیع کردند.

نبوی فرد بیان کرد: البته این حجم، علوفه توزیعی توسط شبکه‌های تعاونی تنها حدود ۲۰ درصد از نیاز دام‌های عشایر خراسان رضوی را تامین می‌کند لذا باید ۸۰ درصد دیگر آن از طریق تعلیف دام در مراتع یا مزارع و همچنین خرید نقدی نهاده از بازار توسط خود عشایر دامدار تامین شود.

او تصریح کرد: این وضعیت در حالی است که اگر نهاده‌های دامی دولتی بیشتری به شبکه‌های تعاونی عشایری تحویل شود توان تولید و توزیع بیشتری برای علوفه مورد نیاز عشایر وجود دارد که در این زمینه نیاز به ۶ هزار و ۳۸۱ میلیارد ریال اعتبار هستیم.

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی تاکید کرد: در روز‌های اخیر مدیران وزارت جهاد کشاورزی و سازمان امور عشایر، اقدامات خوبی همچون خرید دام مازاد عشایر توسط شرکت پشتیبانی دام و توزیع علوفه را برنامه‌ریزی کرده‌اند و امید می‌رود با این اقدامات قسمتی از مشکلات عشایر در خشکسالی کنونی برطرف شود.

منبع: ایرنا

انتهای پیام//ف.ب