پیام رسان های بومی مورد کم لطفی مسئولان داخلی قرار گرفت/ آخرین وضعیت پیام رسان های داخلی ایران
خلاصه‌ای از وضعیت کنونی پیام رسانهای ایرانی و حمایت‌های صورت گرفته از آن‌ها را در این گزارش می‌خوانید.
به گزارش حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، پیامرسانهای داخلی یکی از اجزای اصلی در معماری کلان پروژه بزرگ شبکه ملی اطلاعات هستند اما نتیجه چندین سال برنامه‌ریزی و حمایت برای پا گرفتن آن‌ها، بیش از آنکه نتیجه عملی داشته باشد، پرونده‌های کاغذی را قطور کرد و در صفحات اخبار پرتکرار شد. در این سال‌ها همواره صدای گلایه از نامهربانی بخش دولتی و حاکمیتی نسبت به این پروژه مهم و اولویت دار شنیده شده است.
تکرار چند ساله موضوع ضرورت برخورداری از پیامرسانهای داخلی بدون اینکه نتیجه مشخصی داشته باشد، باعث کهنه شدن بحث و شاید کم اهمیت شدن و از نظر دور ماندن آن شد. اکنون برخی می‌پرسند آیا هنوز هم نیاز به پیامرسان داخلی وجود دارد یا باید پرونده این طرح بومی را به سرانجام نرسیده برای همیشه بست و کنار گذاشت؟
وام، زیرساخت و پهنای باند پیامرسانهای داخلی محقق شد؛ اما خدمات الکترونیک، تبلیغ و سهم آن‌ها از درآمد ترافیک، هیچ‌گاه عملی نشد. در این سال‌ها عدم اتفاق نظر مدیران و نبود نقشه راه، سد راه فراگیری پیامرسان بومی شد و برخورد دوگانه با رقیب خارجی و داخلی هم عرصه رقابت را برای داخلی‌ها محدود کرد.
امروز در آخرین ماه های باقی مانده از فعالیت دولت دوازدهم، به سراغ مرکز ملی فضای مجازی به عنوان بازوی اجرایی شورای عالی فضای مجازی و نهاد مقررات گذار و ناظر بر فعالیت دستگاه های مسئول و متولی اجرای پیام رسان داخلی رفتیم و با «قاسم خالدی»، معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوایی این مرکز درباره آخرین وضعیت پیامرسانهای داخلی گفت وگو کردیم.
این روزها که دولت فعلی کم کم آماده تحویل پروژه ها و برنامه ها به دولت بعدی می شود، در چند محور سوالاتی اساسی درباره سرانجام پروژه مهم پیامرسان بومی در دولت دوازدهم باقی است که تلاش کردیم پاسخ این سوالات را از این مقام مسئول در مرکز ملی فضای مجازی بگیریم، اینکه آیا سرانجام، پس از گذشت این سال ها، اکنون می توانیم بگوییم که پروژه پیام رسان داخلی در کشور محقق شده یا خیر؟ مهم ترین موانعی که جلوی موفقیت این طرح را گرفتند، چه بود؟ آیا هنوز می توان توقع اجرای این پروژه را داشت و آن را پیگیری و مطالبه کرد یا باید آن را فراموش کرد؟ اگر چه اتفاقی رقم بخورد هنوز احتمال موفقیت پیام رسان داخلی وجود دارد؟
چه خبر از پیام رسان داخلی؟
امروز در حالی آخرین ماه ها از مدت فعالیت دولت فعلی را می گذرانیم که به نظر می رسد تعیین تکلیف این طرح به عمر این دولت هم نرسیده است؛ از نظر شما امروز وضعیت پیام رسان داخلی و حمایت از این طرح چگونه است؟
تاکنون اقدامات زیادی در رابطه با پیام‌رسان‌ها در کشور انجام شده است؛ از جمله اینکه سند ساماندهی پیام‌رسان‌ها با رویکرد حمایت از پیامرسانهای داخلی و با هدف فراگیری آن‌ها در شورای عالی فضای مجازی مصوب شده است و در خصوص پیامرسانهای خارجی هم به معرفی نماینده و انبارش داخل کشور برای متقاضیان مجوز اکتفا شده است. الزام معرفی نماینده خارجی در سند ساماندهی پیام‌رسان‌ها در کشور هیچ گاه اجرایی نشد. بخش های دیگری از مصوبات شورای عالی هم متاسفانه هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.
در خصوص حمایت از نمونه های داخلی، سند مذکور اصول و سرفصل حمایت ها را مشخص کرده است. البته میزان و کیفیت هر کدام از حمایت ها در قالب سند نمی‌گنجید و پیرو تصویب سند در شورای عالی فضای مجازی، در مرکز ملی، مصادیق حمایت ها از جمله میزان حمایت های تسهیلاتی کم بهره و حمایت های زیرساختی با حضور مسئولین مرتبط مشخص شد که متولی بخش قابل توجهی از آن‌ها وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. پس از پیگیری‌های زیاد، بخشی از آن از جمله وام، اعطای زیرساخت و پهنای‌باند محقق شده و برخی از آن‌ها از جمله خدمات دولت الکترونیک و تبلیغ و برخی از تسهیلات زیرساختی انجام نشده است.
نکته قابل توجه در خصوص حمایت‌ها، به‌روزرسانی نوع و کیفیت حمایت‌ها مطابق با شرایط بازار و فعالیت کاربران و نیاز پیام‌رسان‌ها و کاربران است که باید انجام شود. به عنوان مثال موضوع ترویج و تبلیغ پیامرسان های داخلی و فرهنگ‌سازی استفاده کاربری توسط سازمان های رسانهای به صورت کامل انجام نشده است. بنابراین بخشی از مصوبات شورای عالی متاسفانه هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.
پیامرسانهای داخلی دقیقا چه حمایتی گرفتند؟
درباره حمایت از پیامرسانهای داخلی اغلب مردم بیشتر وام ۵ میلیاردی را به خاطر دارند، می توانید به جز این مورد، آخرین حمایت ها از پیامرسانهای داخلی را توضیح دهید؟
حمایت ها پس از ثبت نامه و ارزیابی پیام‌رسان‌ها انجام می شود که شامل چند بخش است. حمایت های زیرساختی و مالی، حمایت های حقوقی و حمایت های بانکی و حمایت های تبلیغی، برای پیامرسانهای داخلی وجود دارد.
حمایت های زیرساختی و مالی شامل اعطای زیرساخت در مرکز داده شهید سلیمانی (بومهن) است. برای آن‌ها، امکان اتصال به شبکه مخابراتی تلفنی کشور طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی هم دیده شده که البته این امکان صرفا برای پیامرسان برتر در نظر گرفته شده است. همچنین یک سوم شدن هزینه ترافیک کاربر پیامرسان های داخلی به تصویب رسیده است. در عین حال برای پیامرسانهای داخلی خدمات دولت الکترونیک دیده شده است که کارگروهی موظف شده اند که خدمات دولت الکترونیک را متناسب با دسته‌بندی ای که برای پیامرسانهای بومی در نظر گرفته شده، ارائه کنند. در آخر هم، اختصاص سهمی از درآمد ترافیک به پیام‌رسان‌ها تصویب شده که البته این سهم هنوز پرداخت نشده است.
در زمینه حمایت های حقوقی هم باید به تشکیل کارگروهی برای بررسی مشکلات قضایی پیامرسانهای داخلی اشاره کنم که به طور ویژه موضوع تعیین و تفکیک مسئولیت کاربر از مسئولیت صاحب سرویس از موضوعات اساسی و مهم حقوقی پیام‌رسان‌ها بوده که پیگیری شده است.
در زمینه حمایت های بانکی هم امکان ارائه خدمات بانکی ( خدمت کارت به کارت و کیف پول) دیده شده است که در حال حاضر قوانین مربوط وضع شده است و فقط پیامرسان ها باید با بانک ها و PSPها (شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت در کشور) وارد مذاکره شوند تا کار شکل عملیاتی به خود بگیرد. در بحث حمایت های تبلیغی هم کار توسط سازمان صدا و سیما و سایر دستگاه های تبلیغی کشور پیگیری شده است.
مدیران به پیام رسان داخلی اعتقاد داشتند؟
باوجود حمایت هایی که برای ارائه به پیامرسانهای داخلی تصویب شد، صرف نظر از اینکه حمایت ها به دست پیام‌رسان‌ها رسید یا نرسید، برخی از کارشناسان معتقدند که حتی اگر همه این حمایت ها محقق می شد، باز هم جای عقیده و اعتقاد برای حمایت واقعی و عملی مسئولان دولت از این طرح خالی بوده است و عدم باور مسئولان به ضرورت وجود پیام رسان داخلی به طرح ضربه سنگین زده است. نظر شما درباره این موضوع چیست؟
می توان این طور گفت که مشکلات و موانعی در مسیر فراگیری پیامرسانهای داخلی وجود دارد و یکی از مهمترین آن‌ها عدم اتفاق نظر مدیران و عدم وجود برنامه و نقشه راه واحد است.
برخی مدیران، به واسطه حضور در پیامرسانهای خارجی نه تنها از اهتمام به این امر خودداری کردند، بلکه در جهت ارائه باکیفیت خدمات خارجی فعالیت کردند، مدیران باید از رویکرد سیاسی به این موضوع پرهیز کنند در حالی که اگر اهتمام و اراده لازم در بین مسئولین شکل می گرفت و از سوی دیگر، سطح کیفیت خدمات نمونه های داخلی افزایش می یافت و همچنین اعتماد اجتماعی به پیامرسان های داخلی به سطح قابل قبولی می‌رسید، قطعا موضوع پیام‌رسان‌ها با چالش های فعلی مواجه نبود و عموم مردم از منافع پیامرسانهای داخلی خصوصا منافع اقتصادی و خدمات اطلاعاتی آن بهره می بردند.
مدیران باید به موضوع فراگیری پیامرسان های داخلی، به دید یک فرصت بنگرند و از رویکرد سیاسی به این موضوع پرهیز شود. نحوه مواجهه مدیران و مسوولان با پیام رسان و شبکه های اجتماعی داخلی همواره محل نقد بوده است. مسوولان برای بیشتر دیده شدن حضور در شبکه های محبوب تر خارجی را ترجیح می دهند.
حمایت شامل حال پیام رسان داخلی می شود یا خارجی؟
برخی کارشناسان منتقد نسبت به بی توجهی به اهمیت پیامرسانهای داخلی می گویند که در حال حاضر رقابت بین پلتفرم‌های داخلی و پلتفرم‌های خارجی در کشور ناعادلانه و به نفع رقیب خارجی است و حتی معتقدند که زمین بازی در ایران به نفع رقبای خارجی شیب دار است. آیا این طور است؟
می توان گفت که دوگانگی در مواجهه با خدمات خارجی و داخلی در کشور وجود دارد و اتفاقا این موضوع یک مانع مهم بر سر راه موفقیت خدمات داخلی است.
در این برخورد دوگانه نسبت به خدمات خارجی و داخلی، شاهد تفاوت در حد آستانه تحمل آن‌ها هم هستیم. به این معنی که برای مثال در حال حاضر، در اینستاگرام و در اغلب خدمات شبکه های خارجی، امکان صیانت از کاربران و حمایت قانونی از آن‌ها وجود ندارد، همچنین به دلیل پاسخگو نبودن خدمات دهندگان خارجی امکان اعمال سیاست در این شبکه ها هم وجود ندارد؛ این رویه مخاطرات جدی را در فضای محتوایی آن‌ها به وجود آورده است.
در مقابل می‌بینیم که پیامرسانهای داخلی در دسترس هستند و امکان نظارت بر فضای محتوایی این پیام رسان ها وجود دارد و اعمال نظر حاکمیت ممکن می شود. این موضوع به ویژه در فضای رسانهای و سیاسی مشهودتر می شود. همین دوگانگی است که فضای بازی را برای فعالیت پیام رسان خارجی و فضای رقابتی محدودی را برای پیامرسانهای داخلی رقم زده است.
بالاخره چند پیام رسان داخلی نیاز داریم؟
یکی دیگر از ایرادات پرتکراری که به پروژه پیام رسان داخلی گرفته می شود، تعداد زیاد پیامرسانهای داخلی است که هم باعث سردرگمی مردم شد و هم به مانعی برای تجمیع مردم در یک شبکه تبدیل شد. بالاخره چند پیام رسان موردنیاز است؟
بله این موضوع درست است. براساس اصل تکثرناپذیری در فضای خدمات اجتماعی، در عموم کشورها، یک پیام رسان و یک شبکه اجتماعی به عنوان سرویس اجتماعی فراگیر و عمومی وجود دارد و سایر موارد با فاصله از آن قرار دارند. ضمن اینکه، شاهد هستیم که حضور بی ضابطه خدمات خارجی، فراگیری پیام رسان های داخلی را در فضای رقابتی سخت‌تر کرده است.
تعدد پیام رسان داخلی و اتلاف منابع در حمایت بی هدف و بی برنامه از آن‌ها از انتقادهای اولیه از برنامه های حمایتی از پیام‌رسان‌ها بوده است؛ هنوز امیدی هست؟
با توجه به طولانی و کهنه شدن پروژه پیام رسان داخلی، اکنون این سوال مطرح است که آیا اصلا پیگیری این پروژه هنوز جای کار دارد؟ و آیا اساسا دیگر احتمال موفقیت پیام رسان داخلی وجود خواهد داشت؟
علی‌رغم مشکلات موجود، نظارت بر تحقق مصوبات در مرکز ملی فضای مجازی، در حال انجام است و در این راستا جلساتی به صورت هفتگی در سطح رئیس مرکز و معاونان سازمان های متولی در حال برگزاری است. اما برخی از مشکلات از سرعت پیشرفت کار می‌کاهد.
بله؛ امکان موفقیت این سند وجود دارد، به شرطی که موانع مرتفع شود و اراده لازم در مدیران شکل گیرد و رویکرد آنان به این موضوع اصلاح شود، در این صورت امکان ترغیب بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه هم وجود خواهد داشت.
بیشتر بخوانید
منبع: فارس
انتهای پیام/
