دبیر شورای عالی فضای مجازی مطرح کرد:
الزام استراتژی تهاجمی برای فتح بازارهای جهان / آیا فیلترینگ ابزار اعمال قدرت است؟ / گام برداشتن مرکز ملی فضای مجازی در خط مقام معظم رهبری
فیروزآبادی به تشریح حکمرانی شبکه های اجتماعی در جهان پرداخت.
به گزارش حوزه دنیای ارتباطات گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، سید ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور اظهار کرد: فضای مجازی ادامه خواست بشر و اراده الهی است و اراده الهی ارتباط همه بشر در کنار تفاوت قومیت هاست برای دعوت به خیر و اسلام، در این فضا دو تحول قدرت سکو پایه (پلت فرم) و حکمرانی اساس است و امروزه ما شاهد گستردگی قدرت و ظهور قدرت نرم در کنار قدرت سخت منظم نظامی بر روی آن هستیم.
وی افزود: قدرت نرم دو نوع است یک نوع قدرت نرم نرم رویکردی هژمونی دارد همچون رسانه‌های اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی و یا پول مجازی که براساس این هژمونی افرادی که در معرض این قدرت هستند می‌پذیرند که بر آنها قدرت اعمال شود تا جایی که مدافع آن قدرت می‌شوند.
فیروزآبادی با اشاره به این که هر فردی با هر جناح سیاسی که در سکوی توئیتر فعال است در واقع اعمال قدرت نرم آن را پذیرفته است، تاکید کرد: این خصلت ناشی از اطلاعاتی، شبکه‌ای و جهانی بودن این فضاست که در واقع این‌ها قدرت ساز سکو‌ها هستند و در حال حاضر سکو‌های اصلی دنیا در انحصار شرکت‌های آمریکایی (گوگل، آمازون، اپل، ماکروسافت و فیسبوک) است و تنها بعضی از کشور‌ها همچون چین نسبت به ایجاد سکو‌های انحصاری اقدام کردند که البته صرفا ضریب نفوذشان تقریبا منحصر به کشور خودشان است.
فضای مجازی مولد آنارشیست
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در خصوص ویژگی قدرت در شکل سکویی، گفت: سکو‌ها قلمرو ایجاد می‌کنند یعنی همانطور که در فضای حقیقی قلمرو سرزمینی داریم و این قلمرو تعیین کننده حدود و ثغور حاکمیت، دولت و ملت هاست در فضای مجازی سکو‌ها قلمرو ایجاد کرده و شهروندانی دارند که می‌پذیرند تحت قوانین، قواعد و هنجار‌های آنها قرار گرفته و بر آنها اعمال قدرت شود.
وی درخصوص خصلت آنارشیستی فضای مجازی تصریح کرد: غربی‌ها از عمد برای این فضا از لغت بر هم زننده استفاده می‌کنند چرا که این لغت معنای تحت کنترل و ارادی دارد، اما در آنارشیسم تعمد کنشگران نهفته است که نشانه بی نظمی و نبود قاعده و هنجار است. پیشتر بالاترین ارزشی که در دوران مدرنیته وجود داشت گذاره‌های علمی بود که استحکام آنها قابل تشکیک نبود مگر با علم، اما در این عصر در فضای مجازی شاهد نسبی شدن، بی نظمی‌های گسترده و انکار گذاره‌های علم هستیم که مهم‌ترین بی نظمی این است که شاخه‌های علمی در این عصر دولت و نهاد گریز هستند و همانطور که در مدرنتیه علم به صورت افراطی بود در این دوره نوآوری و تکنولوژی‌ها (همچون بلاکچین و هوش مصنوعی) بدون هدف هستند و صرفا در صورتی که بتوانند اندازه بازار را بزرگ کنند و نظم اقتصادی موجود را برهم زنند مقدس هستند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور با بیان این که نوآوری‌ها به دنبال تضعیف حاکمیت و نوعی نظم جهانی و بی نظمی محلی هستند، گفت: مسئله آنارشیسم، قدرت است که براساس آن سکو‌ها قدرت‌های ریز را متمرکز و مدیریت و در نهایت تبدیل به قدرت سخت و بزرگ می‌کنند.
وی افزود: در حوزه آنارشیم مساله حکمرانی در دو سطح مطرح میشود که یک سطح به نام فراحکمرانی (Metagovernance) است که در خدمت شرکت‌های بزرگ آمریکایی است و سکو و اینترنت در اختیار آنهاست یعنی هیچ قاعده حکمرانی وجود ندارد و در واقع جمعی محدود با هم می‌پذیرند یک هنجار، ارزش و مقرره‌ای را انجام دهند.
دکتر فیروزآبادی تاکید کرد: سطح دیگر، حکمرانی مشارکتی است که در این سطح نیز دولت وجود ندارد و یا از سایر شرکا که شرکت‌ها و جامعه مدنی هستند قدرتش کمتر است. آنچه که مسلم است خصوصیات این نظام حکمرانی مبتنی بر عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری است، ابهام و گمنامی وجود دارد و اقتصاد زیربنای سیاست، اجتماع و فرهنگ قرار می‌گیرد.
مقابله توئیتر باترامپ برخواسته از نظام آنارشیستی فضای مجازی است
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور در خصوص بررسی وضعیت اخیر آمریکا و سیاست‌های توئیتر و سایر شبکه‌های اجتماعی گفت: این حرکت قابل پیش بینی بود چرا که ما شاهد همان آنارشیسمی هستیم که درجهان داعش را پدید آورد و امروز درآمریکا ظاهر شده است. با آمدن بایدن کسانی که به دنبال جهانی شدن هستند از نهاد‌های بین المللی حمایت خواهند کرد که جهانی شدن مبتنی بر فضای مجازی قدرت بگیرد و دراین رابطه از خشنونت استفاده میشود و هم ملی گرایان و هم نژادپرستان آمریکایی از قدرت استفاده کردند تاجایی که منجر به اخراج ترامپ از تمام سکو‌ها شده است.
وی افزود: آمریکا پیشتر در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۵ متعهد شده بود که از حکمرانی یک جانبه بر اینترنت دست بردارد و حتی با سلطه‌ای که در حوزه سکو دارد شاید چندان نیازی به اعمال حکمرانی یک طرفه بر اینترنت ندارد، اما حاضر به این کار نیست و ما شاهد جریان‌های پرقدرت و مقابله با این وضعیت فراحکمرانی آمریکایی حتی در اروپایی‌هایی هستیم که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۵ با آمریکایی‌ها همراهی کردند.
فیروزآبادی با اشاره به ضعف اروپایی‌ها در حوزه دانش و تکنولوژی گفت: اروپایی‌ها تحت عنوان دفاع از حریم خصوصی در این حوزه ورود کردند و آمریکایی‌ها در حکمرانی در لایه دوم که حکمرانی مشارکتی، تعاملی واطلاعاتی است صحبت از تقدم آزادی بر همه امور می‌کنند و اروپایی‌ها معتقدند که تقدم حقوق فرد که تحت عنوان حریم خصوصی است باید اعمال شود، برهمین اساس صحبت از جریمه‌ها و مالیات‌های سنگین است که نشان دهنده یک دعوای اقتصادی است و سایر موارد از قبیل حریم خصوصی حاشیه است.
چین استراتژی تهاجمی برای فتح بازار‌ها دارد
وی در خصوص وضعیت چین در جهان تصریح کرد: چینی‌ها در ابتدا بسیار محافظه کارانه به دنبال فعالیت با همکاری آمریکا در فضای مجازی بودند و نگاهی به بازار جهانی نداشتند تا جایی که امروزه بسیاری از شرکت‌های چینی در بازارهای بزرگ بورس نیویورک فعال هستند و از سرمایه آمریکایی‌ها استفاده می‌کنند، اما در سال‌های اخیر اقداماتی خلاف آن انجام گرفته که اولین استراتژی تهاجمی آنها در نسل پنجم موبایل 5g بود که البته در نسل سوم 3g هم برنامه نویسی و استاندارد خود را طراحی کردند، اما امروز تهاجم به بازارهای جهانی را شروع کرده و به دنبال فتح بازار‌هایی همچون هند برای سکوهایشان هستند که البته با مقابله شدید آمریکا روبرو شدند تا جایی که تمام سکو‌های آنها را از هند بیرون کرده و کارخانه‌های آنها در کشور هند متوقف یا تغییر مالکیت دادند.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور با اشاره به وضعیت روس‌ها اعلام کرد: روس‌ها به فکر استقلال هستند و تاکنون بخشی از خدمات پایه همچون موتور جستجو، پیام رسان و خدمات ابری و نرم افزار‌های امنیتی ضد بدافزار که ایران نیز به دنبال آن است راه اندازی کردند، اما روس‌ها نمی‌توانند بازیگری فرامرزی باشند.
ایران باید بر ایجاد سکو‌های ملی متمرکز شود
وی با بیان این که ایران از وسعت جمعیتی و گستره سرزمینی چینی‌ها و روس‌ها محروم است، تاکید کرد: با تاخیر عمل کردیم و بیشتر نگاهمان محدودسازی و محتاطانه بوده است، اما چینی‌ها ۲۰ سال است که تلاش می‌کنند تا به جایگاه امروز دست یابند و این تلاش مستمر در کنار قدرت اقتصادی بالای آنها و بازار بزرگ داخلی موفقشان کرده است.
فیروزآبادی افزود: پیشنهاد ما این است که همچون حوزه نظامی که ما به جای تولید هواپیما و تانک‌های گران قیمت به دنبال تکنیک ساخت موشک رفتیم و با دستیابی به این مهارت تعادل قدرت برای خود در جهان ایجاد کردیم در حوزه فضای مجازی نیز با ایجاد سکو‌ها که مغز افزار هستند پیش رویم چرا که ایران نیروی انسانی متخصص بسیاری دارد و اگر مباحث قدرت، آنارشیسم و خصلت‌های فضای مجازی به خوبی درک شود معتقدم ظرف ۵ سال می‌توانیم به چین امروز در حوزه سکو‌ها برسیم البته لازم به ذکر است که در زیرساخت‌های صنعتی که سرمایه می‌خواهد ما نمی‌توانیم وارد شویم بنابراین بخش «غیر سرمایه» بر فضای مجازی با نگاه درون زایی و برون نگری و ساخت قلمرو در فضای مجازی امکانپذیر است چرا که ما از مزیت امتداد قومی در مرزهایمان در کنار حضور سیاسی و نظامی هم برخورداریم.
وی گفت: حفظ حوزه استراتژیک ما با صرفا توان نظامی امکان پذیر نیست بنابراین باید ترکیب قدرت سخت و نرم باشد و با هزنیه‌های کم حتی در شرایط تحریم هم می‌توانیم به این مهم دست یابیم.
گفتمان سازی نیاز به فهم مشترک دارد
فیروزآبادی درخصوص گفتمان سازی با کشور‌ها مشترک المنافع گفت: فهم مسائل فضای مجازی برای بسیاری از مسئولان در کشور ما سخت است و ما هنوز در کشور وحدت نظری نداریم و حتی هنوز در برنامه تحول دیجیتال که مربوط به یک دهه قبل است اجماعی نیست. ما باید از درون خود شروع کنیم و اگر این محقق شود ما می‌توانیم در حوزه اقتصاد دیجیتال بازارهای افغانستان، سوریه، عراق وحتی ترکیه و پاکستان را فتح کنیم.
وی تاکید کرد: حکمرانی متاخر از سکوهاست و بر همین اساس اول سکو وارد کشور شده و پس از مدتی اعمال حکمرانی می‌کند و ما مواجه با پدیده حکمرانی و سکو هستیم که باید به این دوموجودیت توجه شود بنابراین اول تولید قلمرو بر روی سکو‌ها باید صورت گیرد و بعد در این قلمروها، قدرت‌ها را مدیریت کنیم و این همان مدیریتی است که سایر شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام بر کاربران ایرانی دارند.
با ابزار قدرت سخت نمی‌توان به جنگ قدرت نرم رفت
رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور درخصوص استفاده از فیلترینگ و اعمال قدرت از این روش در کشور افزود: فیلتر ابزار قدرت است، اما ابزار قدرت سخت و شما نمی‌توانید با ابزار قدرت سخت با قدرت نرم مواجه شوید بنابراین فیلتر موفق نبوده و در آینده نیز منسوخ خواهد شد چرا که آمریکایی‌ها در تلاشند تا راه‌های ارتباطی متنوعی را مستقل از دولت‌ها همچون منظومه‌های ماهواره‌ای در مدار ایجاد کنند.
وی تاکید کرد: باید توجه داشت که اعمال قدرت از مبدا و از سوی صاحبان سکو‌ها فیلترینگ نیست بلکه سیاست گذاری است و نباید این دو مبحث با هم اشتباه گرفته شود. اطلاعات در عصر فضای مجازی ارزش اقتصادی دارد و داده مثل نفت گران‌بهاست بنابراین شما برای ورود کالا به کشور سیاست دارید و ما می‌توانیم همین روش را در فضای مجازی اعمال کنیم و در حال حاضر سیاست ما از طریق فیلتر است، اما بسیاری از کشور‌ها از روش‌های نرم استفاده می‌کنند همچون چین با صاحبان سکو‌ها به توافق می‌رسند که در این صورت این فیلترینگ نیست بلکه اعمال حکمرانی است.
وی ادامه داد: وقتی پیام شما از سکویی حذف میشود فیلتر صورت نگرفته بلکه براساس قاعده مالکیت اعمال قدرت شده است البته که این با اصل آزادی که شعار این سکوهاست مغایرت دارد، اما شما می‌توانید آنها رادروغگو خطاب کنید.
فیروزآبادی تصریح کرد: باید ورود و خروج داده از کشور به عنوان یک پدیده اقتصادی مدیریت شود و این با فیلتر امکانپذیر نیست. گوگل در چین مسدود است، اما با دولت چین به توافق رسیده که حتی اگر شما با پروکسی و فیلتر شکن وارد آن شوید محتوایی که مورد تایید دولت چین است ارایه شود چرا که گوگل میلیارد‌ها دلار در چین از تبلیغات درآمد دارد ترکیه نیز با این که بازاری به اندازه ایران دارد با گوگل وارد معامله شده است بنابراین به جای بالا بردن هزینه نظام باید با این سکو‌ها وارد گفت‌وگو شد، گوگل در ایران سالیانه صد‌ها میلیارد تومان درآمد دارد.
شورای عالی فضای مجازی مجوز گفت‌وگو با سکو‌های خارجی را داده است
وی افزود: شورای عالی فضای مجازی کشور به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مجوز داده تا با این سکو‌ها مذاکره کند که متاسفانه خوب عمل نشده است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور گفت: ما باید قلمرو سازی کنیم و بازار بزرگی داشته باشیم و به خواست خود برای تقسیم آن توافق کنیم. در حال حاضر تلگرام با پاکستان و اندونزی نیز به توافق رسید البته ما گذاره‌های پیشینی بیشتر و معاندان بیشتری نسبت به این کشور‌ها داریم، اما فضا و ظرفیت برای گفتگو وجود دارد.
وی در خصوص تاکید بسیاری بر این که تاکنون فعالیتی در کشور برای حکمرانی فضای مجازی صورت نگرفته است، اظهار کرد: با این که جلسات شورای عالی محدود به تعداد و زمان در سال است و این راضی کننده نیست، اما درحوزه نهادسازی و مقرره گذاری کار‌های خوبی صورت گرفته است. اسنادی که شورای عالی فضای مجازی تاکنون تصویب کرده با ارزش است که پروژه شبکه ملی اطلاعات تا جزئیات طرح دراین شورا نهایی و استخراج شده است. همچنین در حوزه مقابله با حوادث و امنیت، نهادسازی و سند سازی کردیم.
وی با اشاره به پیگیری‌های لازم در حوزه پیام رسان‌ها گفت: این حوزه را با سه سال پیش مقایسه کنید. امروز بله، روبیکا، سروش، آپارات و امثالهم فعالیت می‌کنند و در صورتی که ما از سوی پیام رسان‌های خارجی تحریم شویم می‌توانیم نیاز‌های مردم را برطرف کنیم همانطور که در حادثه آبان ۹۸ این اتفاق افتاد البته این به معنای قطع دائمی ارتباط با جهان نیست بلکه در صورت نیاز و مواقع بحرانی فعالیت‌های ضروری در کشور متوقف نخواهند شد.
فیروزآبادی با بیان این که این براساس شبکه ملی اطلاعات است که مرکز ملی فضای مجازی آن را پیگیری می‌کند، افزود: سال گذشته خبر رسید که اطلاعات ۲۷ میلیون کارت بانکی فاش شده که البته حمله سایبری نبود بلکه همکاری یک مهندس و عدم رعایت حفاظت بودکه منجر به خارج شدن اطلاعات ازکشور شد، اما ظرف کمتر از دوماه رمز پویا راه اندازی شد و این تهدید بلافاصله به دلیل نهادسازی که صورت گرفته رفع شد.
نقد بر عدم تناسب برنامه‌ها و سرمایه گذاری هاست
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور تاکید کرد: آنچه که مورد نقد است عدم تناسب برنامه‌ها و سرمایه گذاری‌ها در کشور میان حوزه‌های مختلف فضای مجازی است که متناسب با پیچیدگی جوامع عصر فعلی که در آن هر شهروند یک خبرنگار و بانک است، نیست. شدت فتنه و توطئه‌ای که از خارج از مرز‌ها برای اعمال قدرت نرم اعمال میشود بسیار است بنابراین در این سیستم متناسب با تحول ایجاد شده عمل نشده است که البته به دلیل شیوع ویروس کرونا خوشبختانه این روند اصلاح یافته و تاکیداتی که پیشتر با ده‌ها جلسه به آنها توجه نمی‌شد همچون راه اندازی آموزش مجازی امروز مورد توجه قرار گرفته و عملیاتی شده است.
ما مردمان جنگ و انقلابیم
وی با اشاره به این که این به دلیل ریشه‌های انقلاب و سابقه جنگ است که از ما مردمی مستقل ساخته که در برابر مشکلات از بیگانگان کمک نمی‌خواهیم و خودمان تلاش می‌کنیم، گفت: تحولاتی که در یک سال گذشته در نظام بانکی ایجاد شده بسیار خوب است و یا فعالیت‌هایی که به صورت محرمانه در حوزه قمار در حال انجام است تا از نظام بانکی به سهولت نتوانند استفاده کنند.
وی ادامه داد: آنچه که مسلم است در مرکز ملی فضای مجازی به غیر از شبکه ملی اطلاعات و شبکه آموزشی تمهیدات خوبی در خصوص تحریم سیستم‌های آمریکایی، تکلیف سازمان‌ها برای اختصاص ۵ درصد از بودجه ICT به امنیت و شروع دیپلماسی سایبری در سطح بین الملل و سازمان ملل صورت گرفته است. همچنین با حوزه علمیه قم برای راه اندازی دروسی در سطح بالا همچون فقه هوش مصنوعی همکاری خوبی شده است.
فیروزآبادی تصریح کرد: مرکز ملی فضای مجازی تلاش می‌کند تا در خط مقام معظم رهبری گام برداشته و از نیرو‌های ارزشمند نظام استفاده کند.
وی در خصوص شبکه شاد تاکید کرد: شاد پیام رسان نیست. در واقع پیام رسان در سه مدل مورد توجه است که مصادیق آنها تلگرام، توئیتر و اینستاگرام هستند.
نباید بدون جایگزین نسبت به مسدودسازی پیام رسان‌ها اقدام کرد
وی در خصوص مسدودسازی اینستاگرام گفت: باید پیش از هر اقدامی جایگزین (Alternative) داشته باشیم تا تجربه‌های قبلی تکرار نشود. نباید شتابزده عمل کرد وقتی اکوسیستم و فضا فراهم نشده نمی‌توان دسترسی را محدود کرد چرا که در این صورت حذف ناقص شرایط فعالیت معاندین را در این فضا سهل‌تر می‌کند.
فیروزآبادی با بیان که هنوز توافق در نظام برای راه اندازی یک پیام رسان فراگیر حاصل نشده و صرفا در حرف است، افزود: برخی فقط بخش قدرتی اخلاق را در این پیام رسان‌ها مطرح می‌کنند، اما به اعتقاد من فراتر از اخلاق بر ما قدرت اعمال میشود و این فضا مروج خودشیفتگی است. وقتی فردی با قبول هزار کامنت نامناسب برای جلب توجه کار‌های خلاف اخلاق انجام داده و حاضر به ارایه خصوصی‌ترین لحظه‌های زندگی خود در این پیام رسان است، در واقع آنارشیسم شکل گرفته و این به دلیل مدل‌های اشتباه نظام غربی است که در ایران به دلیل تفاوت فرهنگ بحران زاتر است، اما با وجود تمامی این مسائل ما نمی‌توانیم بدون جایگزین شبکه‌ای که محل زیست بسیاری برای آموزش، تجارت وتبلیغات است در این زمان سخت بیماری و محاصره اقتصادی مسدودکنیم.
وی تاکید کرد: دولت و حاکمیت به عنوان متولیان قدرت ملی در ایران باید هزینه راه اندازی شبکه جایگزین را بدهند و یا توافق کنند تا بخش خصوصی بدون سختی و ممانعت انجام دهد.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد: به دلیل کمبود بودجه و امکانات و نبود بخش خصوصی قوی در کنار مسئولیت‌های سیاسی، اخلاقی و فرهنگی پیام رسان‌ها برای متولیان آنها، از دو شرکت بزرگ همراه اول و ایرانسل خواسته شده است تا برای راه اندازی یک پیام رسان مناسب اقدام کنند.
فیروزآبادی در خصوص راه اندازی شبکه جایگزین توئیتر اعلام کرد: پیام رسان توئیتر باب ذوق عموم مردم ایران نیست و کارکرد جهانی آن سیاسی است و رهبران دنیا بخشی از دیپلماسی سیاسی خود را بر روی آن انجام می‌دهند و معتقدم سیاستمداران ما نیز که مخاطب جهانی دارند باید در توییتر باشند، چون رساترین رسانه برای مخاطب جهانی در حوزه سیاسی توئیتراست، اما در سطح ملی مقبولیت ندارد و نیاز فعلی مردم جایگزین مناسب برای شبکه‌های همچون تلگرام و اینستاگرام است. البته اگر کسی توانایی ساخت مشابه توئیتر را دارد ما از آن حمایت خواهیم کرد.
وی با اشاره به این که شکل زندگی شهری ما بدون فضای مجازی امکان پذیر نیست، تصریح کرد: در دوران مدرنیته دولت‌ها باید نیاز‌های اساسی مردم همچون مسکن، خوراک و سواد را تامین می‌کردند، اما در عصر دیجیتال، فضای مجازی جزو نیاز‌های اساسی بشر است که باید خدمات موردنیاز مردم بر روی آن تامین شود.
بیشتر بخوانید
انتهای پیام/
