دل سوخته کویر آغازگر سبک واسوخت
وحشی بافقی شاعر نامی و شوریده کویر آغازگر و پایان بخش سبک واسوخت در شعر و ادب فارسی است.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، در سرزمین پهناور ایران مردانی بزرگ با اندیشه‌های سترگ ظهور کردند و هرکدام در ایجاد و تحول علم و ادب و فرهنگ کوشش کرده اند و سختی‌ها را به جان خریدند تا نهال فرهیختگی و فرزانگی این کهن بوم به درختی تناور با ریشه‌هایی استوار و شاخ و برگی فراوان به بار نشیند و ایران سرافراز با این بزرگان علم و ادب و هنر، عظمت یابد و بزرگی و شکوه خود را به رخ جهانیان بکشد.
فردوسی، خیام، زکریای رازی، ابوعلی سینا، سعدی، حافظ و صد‌ها فیلسوف، منجم، طبیب، مورخ، شاعر و عارف، این جاده پرپیچ و خم را هموار کرده و یکی پس از دیگری پرچم علم و ادب را با سربلندی و افتخار برافراشته ساختند و در گستره تاریخ، ایران را در عرصه دانش و هنر سرآمد کردند.
بافق مهد علم و صنعت و هنر
سید محمد میرسلیمانی نویسنده بافقی معتقد است: شهر بافق مهد علم، صنعت، هنر و شعر بوده و شاعران بلند آوازه‌ای را به آسمان ادب ایران تقدیم کرده است.
او می‌افزاید: مشهورترین این افراد کمال الدین محمد بافقی متخلص و مشهور به وحشی بافقی شاعر توانای ایران زمین است.
نویسنده کتاب مشاهیر بافق تصریح می‌کند: ام هانی از اولین زنان شاعر یزدی، نطقی بافقی، سهای یزدی، بیدل یزدی بافقی، جلالی، محرم و مرادی بافقی از جمله دیگر شعرا هستند.
میرسلیمانی با بیان اینکه این شهر علما و بزرگان بسیاری را در دامن خود پرورش داده است، بیان داشت: از جمله این افراد شهید آیت الله شیخ محمد تقی بافقی است که از علما و عرفای بزرگ محسوب می‌شود.
به گفته میرسلیمانی وحشی بافقی شاعری شوریده است که با زبانی ساده و روان شعر می‌گفت پس می‌توان با همین زبان نیز به معرفی او پرداخت.
وحشی بافقی با زبان بسیار ساده و گویا، سوز‌ها و ساز‌ها و حال‌ها و راز‌های خود را صادقانه بیان می‌کند و همین سبب شده است که مثنوی‌ها و غزل‌های او پر از نکته‌های دلپذیر و مضمون‌های تازه باشد.
کمال الدین محمد، زاده سده دهم هجری قمری
کمال الدین یا شمس الدین محمد وحشی بافقی یکی از نامدارترین شاعران ایرانی است که در سال ۹۱۱ خورشیدی و دوران پادشاهی شاه طهماسب و شاه اسماعیل دوم صفوی در شهرستان بافق دیده به جهان گشود.
دوره اول زندگی وحشی بافقی در زادگاهش سپری شد. وحشی در این مدت به جز برادرش در خدمت شرف الدین علی بافقی نیز به کسب دانش و ادب مشغول بود.
وحشی بافقی بعد از فراگیری مقدمات علوم ادبی، از بافق به یزد و از آنچه به کاشان رفت و مدتی را در آن شهر به مکتب داری پرداخت.
این شاعر بافقی بعد از مدتی به یزد بازگشت و در همانجا ساکن شد تا اینکه در سال ۹۶۱ شمسی در گذشت.
وحشی بافقی، خورشید تابناک آسمان شعر و ادب ایران
محمود ابراهیمی نویسنده معاصر معتقد است در زمان صفویه بیشتر شعر آیینی رونق و جلا یافته بود و در این دوران اشعار تغزلی و غنایی و حتی مدح و ثنا بال پروازی برای نمود نداشتند.
ابراهیمی ادامه داد: اما وحشی بافقی، این عقاب تیز پرواز آسمان شعر و ادب در همه انواع شعر از نظر قالب و موضوع، اندیشه‌های ناب خود را که توام با خیال انگیزی و احساس‌های سوزنده است، به شایستگی در میدان بلاغت و سخنگویی به جولان در آورد و گوی سبقت را از بسیاری از همعصران خود ربود.
وحشی بافقی در زمانی که شاعران هم عصر او برای برخورداری از جاه و مال و نعمت‌های بزرگان هند به آن خطه مهاجرت می‌کردند، نه تنها از ایران بیرون نرفت، بلکه تمام اوقات زندگی اش را در یزد به سر برد. او حتی یکبار هم به دربار شاه طهماسب و دیگر پادشاهان و امرای صفوی پا نگذاشت.
وحشی بافقی شاعر بلند آوازه و بلند همت کویر
حسن بلخاری قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور می‌گوید: وحشی زبانی ساده و پر از صداقت را برای بیان احساسات و عواطف خود انتخاب کرده است. او در دنیای عشق و شیدایی، دلباختگی و مهرورزی مردی یگانه و کم نظیر است.
او می‌افزاید: از وحشی حدود ۹ هزار بیت شعر به جا مانده که شامل قصیده، غزل، ترکیب بند، قطعه و رباعی است. مثنوی‌های خلدبرین، ناظر و منظور و شیرین و فرهاد از آثار داستانی اوست که تحت تاثیر خمسه نظامی گنجوی سروده شده است.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور تصریح می‌کند: مثنوی خلدبرین دارای ۵۸۶ بیت و بر وزن مخزن الاسرار است. مثنوی ناظر و منظور دارای ۵۶۹ بیت و سومین منظومه وحشی که فرهاد و شیرین نام دارد از شاهکار‌های ادب پارسی به شمار می‌رود.
او ادامه داد: غزل‌های وحشی که در صف اول شعر‌های غنایی قرار دارد، از جهت اشتمال بر عواطف رقیق و دلپذیر و افکار تازه و احساسات تند و صریح و واکنش شدید شاعر در برابر تاثیرات عاطفی قابل توجه است.
بلخاری بیان داشت: مسدس ترکیب‌ها و مربع ترکیب‌های او بهترین نمونه مکتب وقوع، در شعر فارسی است و در شعر وحشی از واژه‌های دشوار و ترکیب‌های ناهنجار و ناهموار عربی استفاده نشده است.
به گفته بلخاری غزل‌های وحشی بافقی که پس از مثنوی هایش بخش اعظم دیوان او را شامل می‌شود، مشتمل بر ۳۹۷ غزل و حدود دو هزار و ۳۶۲ بیت است.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور گفت: از این شاعر ارزشمند ۴۱ قصیده به جا مانده که دارای هزار و ۸۳۶ بیت است و مضامین آن‌ها بیشتر مدح حاکمان به خصوص میرمیران حاکم یزد و بعضی از پیشوایان دینی است.
بلخاری افزود: این شاعر تعداد ۴۴ قطعه در ۲۳۵ بیت نیز دارد که شامل موضوع‌های گوناگونی، چون ستایش، هجو، چیستان و سوگواری است و همچنین از وحشی بافقی تعداد ۶۲ رباعی به جای مانده که در نوع خود بسیار زیبا و با ارزش است.
وحشی از شاعران سبک وقوع است و در این سبک استادی بی بدیل بوده و سرآمد دیگر شعرا به شمار می‌رود.
ترکیبات و ترجیعات او را می‌توان بهترین نمونه‌های طرز وقوع در شعر پارسی دانست، زیرا به شیوه بسیار ماهرانه ای، دلباختگی و حالات و ماجرا‌هایی که میان عاشق و معشوق وجود دارد، در آن شرح داده است.
وحشی بافقی آغازگر و پایان بخش سبک واسوخت
کریم زاده نویسنده بافقی می‌گوید: واسوخت نوعی از وقوع گرایی است و به شعری اطلاق می‌شود که درونمایه آن اعراض از معشوق باشد.
او می‌افزاید: واسوخت عکس العمل قهر و عتابی است که عاشق در برابر بی وفایی معشوق نشان می‌دهد و بهترین نمونه‌های واسوخت، در شعر‌های وحشی بافقی دیده می‌شود.
کریم زاده ادامه داد: وحشی با دلی آرزومند، ساده گویی و بی پیرایگی و روان سازی را در زبان شعر فارسی بنیان گذاشت و در این مسیر موفق بوده است.
اما حالا حدود ۵۰۰ سال از آن دوران گذشته و امروز روزگار وحشی بافقی این چنین است.
روزی برای وحشی بافقی در تقویم ملی کشور
مجید جوادیان زاده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد می‌گوید: قرار است در شورای فرهنگ عمومی کشور روزی برای بزرگداشت مولانا کمال الدین محمد وحشی بافقی در تقویم رسمی کشور ثبت شود.
او می‌افزاید: برای این موضوع روز ۱۸ مهر انتخاب شده و در شورای فرهنگ عمومی بافق به تصویب رسیده و کار‌های اولیه و مستندات آن نیز تهیه شده است.
ضرورت ایجاد بنیاد وحشی بافقی
شخصیت وحشی بافقی با همه بزرگی در سخن و رسایی در زبان و نوآوری در شعر، آن گونه که باید، شناخته نشده است و نام او تحت تاثیر بزرگان این عرصه همچون سعدی و حافظ گمنام مانده است.
ایجاد بنیاد وحشی می‌تواند به شناساندن این شاعر و افکار و اندیشه‌های او کمک شایانی کند و مرکزی برای تجمع ادب دوستان و محققان شعر و ادب باشد.
حسین ارجمند رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بافق می‌گوید: در شورای فرهنگ عمومی بافق ضرورت ایجاد بنیاد وحشی بافقی تصویب شده و دبیرخانه بنیاد به صورت موقت در اداره فرهنگ و ارشاد کار خود را آغاز کرده است که پس از تعیین مکان مستقل، فعالیت رسمی خود را آغاز می‌کند.
ارجمند تصریح کرد: قرار است مراحل ثبت ملی بنیاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز پیگیری شود.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بافق با اشاره به اینکه شعر وحشی بافقی در سازمان ملل متحد نقش بسته است، افزود: محبوبیت وحشی بافقی در بسیاری از نقاط جهان و میان ادیبان و فرهنگ دوستان، اگر بیشتر از شعرای نامی نباشد کمتر هم نیست. از این رو امید است با تشکیل بنیاد وحشی این شخصیت ادبی به نسل‌های آینده و جهانیان شناسانده شود.
خانه‌ای منسوب به وحشی بافقی در بافق
خانه وحشی بافقی به دلیل معماری و طرح زیبایش گنجینه‌ای از تاریخ و ادبیات است که همواره گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده است. این خانه در تاریخ نهم بهمن ماه ۱۳۸۴ با شماره ۱۴۰۳۸در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اخیرا نیز مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از پیدا شدن خانه وحشی بافقی در انتهای کوچه آروک (اهروک) در شهر یزد خبر داد و گفت: خانه‌ای کوچک با معماری صفویه با مشخصاتی که این شاعر در اشعار خود ذکر کرده شناسایی شده که وحشی بافقی در هنگام اقامت در یزد در آن سکونت داشته است.
موزه وحشی بافقی
لیلی رنجبر رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بافق می‌گوید: وحشی بافقی نقطه قوتی در جاذبه گردشگری و ادبی بافق محسوب می‌شود.
او افزود: بر این اساس طرح محتوایی موزه وحشی بافقی تهیه شده و به تصویب تهران رسیده است و توانستیم موزه وحشی بافقی را در فهرست موزه‌های ملی کشور ثبت کنیم.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بافق ادامه داد: بر اساس این طرح محتوایی قرار است خانه منسوب به وحشی بافقی مکانی برای تجمع، گردهمایی و دیدار دوستداران وحشی بافقی باشد.
رنجبر بیان داشت: با راه اندازی کامل موزه، مکانی برای فروش محصولات وابسته به وحشی بافقی اعم از کتاب، فیلم و سی دی در نظر گرفته می‌شود.
او با بیان اینکه برخی اقدامات نیازمند تکمیل زیرساخت‌های مربوطه است، گفت: اختصاص مکان آموزشی مانند گالری ادبی از دیگر برنامه‌هایی است که در این موزه اجرا خواهد شد.
بلاتکلیفی مقبره وحشی بافقی
وحشی بافقی در شهر یزد وفات می‌یابد و در کوی سربرج به خاک سپرده می‌شود، اما پس از آن در طول زمان سنگ قبرش جابه جا می‌شود.
رسیدگی نکردن به اوضاع بی سر و سامان مقبره شاعر پر آوازه بافقی موجب می‌شود تا ایده انتقال مقبره کمال الدین محمد وحشی بافقی به بافق مطرح شود.
فراخوان طراحی المان مقبره وحشی از سوی کانون بافق شناسی و فرمانداری اعلام و مقرر می‌شود شهرداری پنج هکتار زمین ورودی شهر را برای مکان مقبره تحویل بگیرد.
محمدی رئیس شورای شعر استان یزد می‌گوید: سال ۹۳ پیرمردی ۹۵ ساله به نام آقای سخندان که دوست فرخی یزدی شاعر است با سند و مدرک اعلام می‌کند که قبر وحشی بافقی در کنار جوی آب خیابان امام روبروی امامزاده شاهزاده فاضل یزد است و کارشناسان و پژوهشگران هم صحبت‌های او را تایید می‌کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان نیز معتقد است که صحبت‌های آقای سخندان با روایات تاریخی کاملا منطبق است و چند سال پیش آب و فاضلاب با کندن کانالی در این پیاده رو سنگ قبری را کشف کرده است.
فاطمی می‌گوید: مجوز‌های شرعی و قانونی برای تحقیقات ژئوفیزیک گرفته شده و اگر نشانه‌ای از وحشی یافت شود، برای انتقال مقبره او تصمیم گرفته می‌شود.
عامری رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر یزد نیز می‌گوید: بعد از کاوش‌های کارشناسان میراث فرهنگی، شهرداری و شورای شهر همکاری لازم را برای انتقال قبر وحشی به آرامگاهش انجام می‌دهند.
امروزه به خاطر احداث خیابان، سنگ مزار این شاعر بزرگ بافقی در گوشه‌ای از پیاده رو خیابان رها شده است.
مزار وحشی بافقی در بلاتکلیفی است و داستان انتقال مقبره او از یزد به زادگاهش بی سرانجام است.
فراتر از همه این مسایل، امروز در منظومه فرهنگی کشور معرفی ذوق و ادب وحشی بافقی برای نسل جوان و جامعه ادبی کشور بیش از همیشه احساس می‌شود.
انتهای پیام/
گزارش از پریسا رجبی
