رای دادگاه لاهه چه تاثیری بر جنگ غزه خواهد گذاشت؟

دادگاه لاهه امروز ساعت ۱۲ به وقت گرینویچ (۳ و ۳۰ دقیقه به وقت تهران) رای خود در خصوص پرونده تشکیل شده علیه رژیم صهیونیستی و جنایات آن در غزه را اعلام می‌کند.

آفریقای جنوبی ۲۹ دسامبر علیه رژیم صهیونیستی به دادگاه بین‌المللی دادگستری شکایت برد. پرونده حقوقی ۸۴ صفحه‌ای که علیه تل‌آویو تشکیل شده، این رژیم را به نقض کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۸۴ محکوم می‌کند. جلسات این دادگاه ۱۱ و ۱۲ ژانویه تشکیل شد و از آن زمان این پرونده در دست بررسی بوده است. جلسه امروز برای صدور رای در مورد «اقدامات موقت یا اضطراری» در غزه تشکیل می‌شود و کارشناسان می‌گویند صدور رای در مورد اینکه اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده است یا خیر ممکن است ۳ یا ۴ سال طول بکشد. 

چرا آفریقای جنوبی خواستار «اقدامات اضطراری» در غزه شده است؟

پس از تشکیل پرونده، آفریقای جنوبی  درخواست کرد با توجه به اینکه صدور رای ممکن است سال‌ها طول بکشد، دادگاه تا آن زمان یک سری اقدامات موقت را در خصوص غزه انجام دهد. برخی از خواسته‌های آفریقای جنوبی عبارتند از توقف عملیات نظامی رژیم صهیونیستی در غزه و عدم تشدید جنگ، اجازه دسترسی مردم غزه به آب، غذا، سوخت، سرپناه و بهداشت، جلوگیری از نابودی زندگی فلسطینیان در غزه و عدم از بین بردن شواهد نسل‌کشی در غزه. 

دادگاه می‌تواند به رعایت کردن «همه» یا «هیچ» یک از این اقدامات رای دهد. این دادگاه می‌تواند دستور برقراری آتش‌بس بدهد. همچنین می‌تواند طبق ادعای وکلای صهیونیست اعلام کند که «صلاحیت رسیدگی به این پرونده را ندارد» و دستور هیچ اقدام موقتی را ندهد. با این حال، رسیدگی به پرونده نسل‌کشی تا چند سال دیگر ادامه خواهد داشت. 

آیا احکام دادگاه لاهه می‌تواند تفاوتی برای غزه ایجاد کند؟

احکام دادگاه بین‌المللی دادگستری از نظر قانونی لازم الاجرا بوده و قابل تجدیدنظر نیست. اما دادگاه هیچ راهی برای اجرای آن‌ها ندارد و این کار را به جامعه بین‌المللی واگذار می‌کند. رژیم صهیونیستی نمی‌تواند به حکم دادگاه اعتراض کند و فقط می‌تواند اعلام کند که از تصمیم دادگاه تبعیت می‌کند یا خیر. اگر رژیم از حکم دادگاه تبعیت نکند، یکی از کشور‌های عضو شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند این موضوع را در شورا مطرح کند. سپس شورا می‌تواند رژیم را ملزم به رعایت اقدامات موقتی کند که دادگاه اعلام کرده است. 

با این حال، تصمیم‌گیری در شورای امنیت نیز ممکن است توسط آمریکا وتو شود. اقدامی که این کشور بار‌ها در گذشته انجام داده است. هرچند قطعنامه‌ای که یک کشور پیش‌نویس آن را تهیه می‌کند در مقایسه با تصمیم بالاترین دادگاه بین‌المللی وزن متفاوتی دارد و اگر آمریکا بخواهد قطعنامه‌ای را که بر اساس تصمیم دادگاه لاهه تهیه شده وتو کند، استاندارد‌های دوگانه این کشور بیش از پیش آشکار خواهد شد. 

از طرف دیگر اگر آمریکا این قطعنامه را وتو نکند، شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند اقدامات تنبیهی علیه رژیم صهیونیستی انجام دهد. نمونه‌های قبلی اقدامات شورای امنیت سازمان ملل شامل تحریم‌های اقتصادی یا تجاری، تحریم‌های تسلیحاتی و ممنوعیت سفر بوده است. منشور سازمان ملل همچنین به شورا اجازه می‌دهد یک گام فراتر رفته و با قدرت مداخله کند. نمونه‌ای از این اتفاق در سال ۱۹۹۱ رخ داد، زمانی که یک اتحاد نظامی ایجاد شد تا تهاجم صدام حسین به کویت را متوقف کند.

برخی مفسران گفته‌اند که ممکن است دادگاه در صدور رای آتش‌بس کوتاهی کرده و فقط درخواست دسترسی مردم غزه به کمک‌های بشردوستانه را بدهد. در چنین حالتی، رژیم صهیونیستی به راحتی می‌تواند با گفتن اینکه اجازه کمک‌های بیشتر را می‌دهد، از پیامدهای بین‌المللی برای خود جلوگیری کند و در عین حال عملاً کار زیادی برای تسهیل آن انجام نخواهد داد. علاوه بر این، آژانس‌های امدادی قبلاً گفته‌اند که رسیدن کمک‌های بشردوستانه کافی به غزه بدون آتش‌بس غیرواقعی است، زیرا کامیون‌های کمک‌رسانی به دلیل موانع ایجاد شده قادر به رسیدن به بخش‌هایی از غزه مانند شمال آن نیستند.