اجتناب از مصرف نمک؛ راهی برای پیشگیری از ابتلا به پرفشاری خون

پویش ملی سلامت که از ۲۰ آبان شروع شده بود، بعد از هفتاد روز فعالیت شنبه سی دی به کار خود پایان داد.

طبق آمار‌ حدود ۴۶ میلیون نفر در پویش ملی سلامت در سراسر کشور مشارکت داشته اند؛ در واقع هدف از این کار غربالگری دو بیماری پرفشاری خون و دیابت بین افراد بالای ۱۸ سال بوده است.

گفته شده حدود ۷۰ درصد جمعیت هدف این پویش که همان افراد بالای ۱۸ سال هستند٬ در این پویش شرکت کرده اند. این عدد از نظر وزارت بهداشت بیانگر مشارکت موفق و نمره‌ قابل قبول است که برای پیشگیری از عوارض این دو بیماری بسیار کمک کننده محسوب می‌شود.

بیشترین آمار شرکت کننده در این پویش هم مربوط به گروه سنی ۳۵ تا ۴۰ سال بوده است.

بهرام عین اللهی٬ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حضور در گفت و گوی ویژه خبری شبکه خبر در همین راستا گفت: جا دارد ابتدا از مردم عزیز که در این پویش واقعا مشارکت خیلی خوبی داشتند و همه‌ کارکنان حوزه‌ بهداشت، درمان، همکاران عزیزم و سازمان‌هایی که در این رابطه همکاری کردند و به ویژه از صدا و سیما تشکر کنم که این پویش توانست به اهداف اصلی خود برسد. در واقع همان طور که همه می‌دانیم، مسئله بهداشت مقدم بر درمان است و همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است. این یک حرکت بود در جهت این که ما قبل از آن که دچار عوارض شویم، پیشگیری کنیم و الحمدلله موفقیت خوبی کسب شد.

عین اللهی درباره حضور مردم در این پویش گفت: یک حرکت مردمی خیلی خوب ایجاد شد. شاید واقعا در طول تاریخ نظام سلامت، فعالیت‌های مختلفی انجام شده باشند. در این پویش مردم مشارکت کردند و رکورد زدند که ۴۶ میلیون نفر وارد این پویش شدند.

وزیر بهداشت درباره پویش های قبلی افزود: پویش قبلی با غربالگری حدود ۲۶ میلیون نفر در سال ۹۷ قبل از شیوع کرونا انجام شد که فقط فشار خون اندازه گیری شد؛ اما در این پویش تقریبا ۱۹ میلیون نفر بیشتر از آن مشارکت کردند. ما باید بنشینیم تحلیل کنیم؛‌ جدا از محتوا که برای ما خیلی مهم است. این دو بیماری اصلی که متاسفانه مرگ و میر زیادی را هم در کشور ما ایجاد می‌کنند که باید غربالگری می‌شدند. من از همه‌ مردم تشکر می‌کنم.

عین اللهی درباره مشارکت در این پویش گفت: در این کار تقریبا شاید حدود ۷۰ هزار نفر شرکت کردند. نزدیک به ۱۵ مرکز و خانه بهداشت پای کار بودند. حدود ۱۴ مرکز جامع شرکت کردند و یک کار جمعی و کلی انجام شد. ما با این حرکتی که انجام شد٬ تشویق شدیم که ان شاءالله پویش‌های بعدی را هم بتوانیم انجام دهیم.

او درباره پویش بعدی تصریح کرد: در دست مطالعه هستیم؛ شاید سلامت کودکان الان برای ما اهمیت بالایی داشته باشد.

عین اللهی گفت: چون اعضای بدن کودکان رشد کافی پیدا نکرده است؛ هر بیماری در آن‌ها ایجاد شود می‌تواند مزمن شده و دراز مدت طول بکشد. برای این که یک کودک می‌خواهد هفتاد سال دیگر عمر کند. مثلا در رشته خود من که چشم است٬ اگر کسی تنبلی پیدا کند تا آخر عمر چشمش تنبل می‌شود. در شنوایی مشکل پیدا کند تا آخر عمرش این مشکل را دارد. آسم پیدا کند٬ به همین منوال. این است که برای پویش‌های بعدی برنامه ریزی می‌کنیم؛ اما همین قدر که مردم اعتماد و مراجعه کردند و ما توانستیم به آن اهداف اولیه برسیم٬ من از مردم و صدا و سیما تشکر می کنم.

وزیر بهداشت درباره آمار مرگ و میر بر اثر دیابت و پرفشاری خون در ایران به طور سالانه گفت: بیماری‌های قلبی و عروقی رتبه‌ی اول را در مرگ و میر دارند. در سال‌های مختلف متفاوت است. معمولا چیزی نزدیک به ۲۵ هزار نفر، ۲۶ هزار نفر مرگ و میر داریم. بحث مهم ما این است که این بیماری مراحل مختلف دارد یا این فشار خون یا دیابت مراحل مختلف دارند. ابتدا هیچ کس متوجه نمی‌شود٬ اصلا نمی‌فهمد که بیماری دارد و هیچ علائمی ندارد. ممکن است علائم آن باشد، اما توجه نکند. مثلا در دیابت بحث پرخوری و پرنوشی یا ...  .

او در پاسخ به این سوال که آیا در وضعیت نگران کننده علائم بیشتر بروز می‌کنند؛ گفت: بله. در ویدیوهایی که دیدیم مردم خودشان می‌گفتند که نمی‌دانستیم فشار خون داریم. نمی‌دانستیم قند داریم. این‌ها یک واقعیت است و اتفاق افتاده اند. الان در پویشی که انجام دادیم٬ بیش از ۸۰۰ هزار نفر فشار خون داشتند و نمی‌دانستند. البته آن‌هایی که فشار خون قطعی دارند. به ۱۰ میلیون نفر هم مشکوک هستیم؛ یعنی فشار خون هایشان را باید مراقب‌های بهداشت ما مرتب اندازه گیری کنند تا متوجه شوند. آن‌هایی که بیماری قند داشتند٬ نزدیک ۴۶۰ هزار نفر بودند. صد درصد این‌ها دیابت دارند و مرض قند دارند و نمی‌دانستند. نزدیک سه میلیون نفر هم کسانی هستند که مشکوک هستند؛ یعنی ما باید این‌ها را مرتب پیگیری کنیم که این اتفاق نیفتد.

عین اللهی گفت: از نظر آمار غربالگری که انجام شده٬ حدود ۴۶ میلیون نفر مراجعه کرده اند که ۳۳۵ هزار نفر هم از طریق خود اظهاری در سامانه بوده اند. ما هدفمان این بود که ۷۰ درصد از افرادی که بالای ۱۸ سال هستند را بتوانیم غربالگری کنیم تا به امروز توانستیم به ۷۲ درصد برسیم. الحمدلله از برنامه جلوتر هستیم.

او درباره آمار جمعیت  بالای ۱۸ سال در کشور گفت که ۵۵ میلیون نفر هستند.

وزیر بهداشت افزود: حدود ۱۰ میلیون نفر آن‌هایی هستند که مشکوک به فشار خون هستند و سه میلیون نفر هم آن‌هایی هستند که مشکوک به دیابتند که این‌ها را باید ما مرتبا پیگیری کنیم. کار جدیدی که در کشور انجام شده است٬ بحث مراقبین بهداشت است. ما افرادی را به عنوان مراقب بهداشت به استخدام درآورده ایم. افرادی که کارشان فقط بهداشت است و این‌ها مرتبا ان شاءالله پیگیری خواهند کرد که خدای نکرده مردم عزیز ما دچار مشکل نشوند.

عین اللهی در ادامه بیان کرد: دانشگاه‌های مختلف آمارشان متفاوت است. یکی از نظر تعداد افرادی که مراجعه کرده اند که دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رتبه‌ی اول را دارد. دو میلیون و ۵۹۹ هزار و ۲۶۳ نفر مراجعه کرده اند. از نظر درصدی بخواهیم حساب کنیم درصد با توجه به جمعیت است. جا‌یی که جمعیت کمتری دارد٬ طبیعتا درصدشان بالاتر می‌رود.

او افزود: اما از نظر دانشگاهی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شهید بهشتی، د انشگاه شیراز، ایران و تبریز به ترتیب رتبه‌هایی دارند به تعداد افرادی که مراجعه کرده اند. از نظر درصدی هم دانشکده‌ بهبهان صد درصد، خمین صد درصد، جیرفت صد درصد، خلخال ۹۹ و ۲۲ درصد، لارستان ۹۸ و ۴۲ درصد بوده اند.

وزیر بهداشت درباره مشارکت خانم‌ها و اقایان در پویش گفت: خانم‌ها در این پویش ۳۵ درصد و آقایان ۶۵ درصد مشارکت داشتند.

عین اللهی درباره میزان مشارکت بانوان گفت: ما خودمان هم نمی‌دانیم علت چه بوده که خانم‌ها کمتر مراجعه کرده اند. البته معمولا بیماری‌های فشارخون و دیابت شاید در آقایان اهمیت خاصی داشته باشد؛ از جهت این که فعالیتی که انجام می‌دهند و تحرکی که دارند. به هرحال مراجعه به این شکل بوده است، ما علتش را خیلی متوجه نشدیم.

عین اللهی درباره ۱۶ میلیون نفری که در این پویش دارای اضافه وزن بوده اند و زمینه آن برای دیابت گفت: در کشور‌هایی که پیشرفته هستند یا در حال رشد هستند، یکی از مشکلات اصلی چاقی است و چاقی می‌تواند ریشه‌ بسیاری از بیماری‌ها باشد. در دیابت و فشار خون، این مسئله مهم است. یکی از علائم خطری که امروزه ما باید به آن توجه کنیم چاقی کودکان است. متاسفانه در زمان شیوع کرونا به دلیل این که بچه‌ها بیشتر در خانه بودند٬ مشکلاتی پیدا کردیم. این برای آینده‌ ما یک چراغ خطر و یک علامت خطر است. یکی از مشکلات امروز ما در شهر‌ها کم تحرکی است. ما شاید در مناطق غیر شهری و روستایی این مشکل را کمتر داریم، اما این استفاده زیاد از ماشین و کم تحرکی و در واقع استرس‌هایی که در شهر‌ها وجود دارند٬ از عوامل مهمی هستند که می‌توانند دیابت و فشارخون را ایجاد کنند. یکی از کار‌هایی که مردم عزیز ما می‌توانند بکنند این است که بتوانند که از چند چیز اجتناب کنند. مهم‌ترین چیز‌ها در درجه اول نمک است. بعضی‌ دوست دارند نمک زیاد بخورند. نمک یکی از عوامل مهمی است که باعث ایجاد فشار خون می‌شود. استفاده‌ زیاد از مواد قندی و استفاده‌ زیاد از مواد با چربی بالا باید کنترل شود. این ها نکاتی هستند که می‌توانند باعث ایجاد بیماری شوند.

وزیر بهداشت درباره این دیدگاه برخی متخصصان که می‌گویند ۱۰ تا ۱۵ درصد افرادی که دارای اضافه وزن هستند٬ اگر وزنشان را پایین بیاورند دیابتشان هم پایین می‌آید؛ گفت: بله قطعا همین طور است. یکی از کار‌هایی که ان شاءالله انتظار داریم که صدا و سیما هم کمک کند٬ این است که وارد این مسائل بشویم و بتوانیم اطلاع رسانی بیشتری در رابطه با این بحث سبک زندگی٬ مواد غذایی و این‌ موارد داشته باشیم.

او در ادامه گفت: وقتی که بیماری زودتر تشخیص داده شود٬ هنوز آن عوارض خود را از نظر قلبی و عروقی ایجاد نکرده است. هنوز در رگ‌ها آن مشکلات را ایجاد نکرده است و وقتی که فرد نداند این بیماری را دارد٬ ممکن است که به صورت ناگهانی به خصوص در سن‌های پایین‌تر، مثلا دچار حمله قلبی شود. ممکن است سکته مغزی ایجاد شود. این‌ها غیر قابل جبران هستند. بدین شکل در پنج سال آینده می تواند از چیزی نزدیک به ۷۰ هزار مرگ پیشگیری کند و حدود ۲۲۵ هزار نفر که دچار عوارض بد ناشی از بیماری می‌شوند را نجات دهد.

عین اللهی گفت: از نظر بیمارستانی و مخارج هم بخواهیم حساب کنیم، وقتی کسی دچار مثلاً یک عارضه مغزی می‌شود اصطلاحاً می‌گویند سکته مغزی، ما می‌گوییم CVA. وقتی CVA پیدا کند٬ شما حساب کنید باید برود در آی سی یو، چقدر مراقبت‌های پزشکی پیدا کند، بعد از آن چقدر نیاز به مراقبت‌های بستری دارد، مراقبت‌های توانبخشی دارد. در حالی که اگر زودتر پیشگیری شود و بتواند درمان شود٬ عوارض کمتر خواهد داشت.

او افزود: یکی بحث هزینه‌ها است، یکی بحث کارآمدی خود فرد است. فرد فعالی که در جامعه کار می‌کند، از نظر اقتصادی به مملکت کمک می‌کند. این فرد اگر دچار مشکل شود، کلیه اش از کار بیفتد باید دیالیز شود. از نظر مغزی مشکل پیدا کند، یعنی وقتی این اتفاق‌ها بیفتد؛ کارایی فرد سلب می شود و دیگر فرد مثبتی برای جامعه نمی‌شود. بنابراین هم از نظر اقتصاد ما، از نظر بیمارستان، مخارج و ... مطرح است و هم از نظر جامعه مطرح است. یک مسئله‌ای که می‌خواستم از نظر فرهنگی بگویم این است که بعضی مطالب از نظر فرهنگی در آن منطقه مهم هستند. مثلاً در برخی مناطق کشور ما به صورت فرهنگی شیرینی زیاد می‌خورند و شما وقتی بررسی می‌کنید٬ می‌بینید در آن منطقه بیماری قند یک بیماری شایع است. چرا شایع است؟ به خاطر این که عادتی در آن منطقه ایجاد شده که حتی در سفره غذا و در نهار و شامشان هم شیرینی می‌بینند. این زیاد مصرف کردن آن به عنوان یک فرهنگ شده و این زیاد مصرف کردن قند طبیعتاً ثابت شده که باعث ایجاد دیابت می‌شود.

عین اللهی درباره برنامه های پیشگیری بیان کرد: برنامه‌های ما این است که ما با توجه به اطلاعاتی که به دست آوردیم، اولاً نقشه کشور را بکشیم. از نظر این که ببینیم مثلاً در فشار خون کدام قسمت از کشور قرمز است و کدام قسمت کشور زرد است.

او افزود: بعضی نقاط قرمز هستند؛ بعضی زرد و بعضی سبز هستند. در نتیجه این در برنامه ریزی که مراقبین بهداشت دارند و توصیه‌هایی که از نظر فرهنگی می‌کنند لحاظ می شود. ما فکر می‌کنیم اگر خانواده درست شود، جامعه درست می‌شود. پدر و مادر خانواده خیلی مهم هستند. ما یک طرحی داریم به اسم طرح سلامت خانواده که این طرح را در ۵۷ شهرستان شروع کردیم به ۹۳ شهر رساندیم. الان در ۱۹۳ شهرستان این طرح اجرا می‌شود. در این طرح به ازای هر کد ملی یک پرونده سلامت برای فرد ایجاد می‌کنیم و دنبال این هستیم که آن خانواده یک مراقب بهداشت خاص خود را داشته باشد و در واقع مراقب بهداشت آن خانواده را بررسی کند و توصیه‌های خود را مناسب آن خانواده داشته باشد.

وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم که بیماری ایجاد نشود. قبل از این که ایجاد شود در خانواده این اتفاق بیفتد طرح پویش ملی سلامت ما وصل می‌شود به طرح سلامت خانواده که یک کنفرانس بین المللی با حضور ۲۰ وزیر کشور‌های مختلف ان شاء الله در اسفند خواهیم داشت که می‌آیند و سلامت خانواده را به عنوان یک طرح ابتکاری جمهوری اسلامی ایران در آن جا عرضه می‌کنیم. مراقبین بهداشت ما موظف هستند که این‌ها را مرتباً پیگیری کنند. افرادی که عارضه آن ها ثابت شده، باید به مراکز جامع سلامت معرفی شوند که از نظر درمانی، دارو و ... پیگیری شوند. ان شاء الله بتوانیم این کنترل را انجام دهیم. در افرادی هم که مشکوک بودند توصیه می‌کنیم که توسط همین مراقبین و به مراکز جامعی که مراجعه می‌کنند ان شاء الله پیگیری کنند که این مشکوک بود‌نشان یا منجر به این شود که بیماری ندارند که آن هم لازم است که باز پیگیر شوند و اگر بیماری داشتند ما درمانشان می‌کنیم.

وزیر بهداشت گفت: یک نکته مهم مسئله خودکنترلی است. هر فردی باید خودش مراقب خود باشد. این شاید یکی از الزامات مهم در حوزه بهداشت است. خودکنترلی را شاید هر کسی آن که مرض قند دارد، آن که فشار خون دارد، یا هر بیماری که دارد باید بداند که چه کاری باید برای خود انجام دهد و می‌توانند مشاوران ما هم کمک کنند. مراقبین بهداشت کمک کنند، یا آن پزشک خانواده‌ کمک کند.

او گفت:‌ ولی آن فرد باید برنامه زندگی خود را با آن تطبیق دهد. ما برای هیچ کس نمی‌توانیم برنامه بگذاریم. هر کسی برنامه خودش را باید داشته باشد. کسی که دیابت دارد، برنامه زندگی خود را بر اساس بیماری دیابت تنظیم کند.

عین اللهی افزود: این افرادی که در این مرحله مشخص شدند، باید تحت کنترل مراقب یا مرکز جامع بهداشت باشند. می توانند مرتبا به مراکز دولتی مراجعه کنند و تحت کنترل باشند. حداقل سه ماه یک بار مراجعه کنند. ممکن است کسی فشارش خیلی بالا باشد٬‌ مجبور شود در ماه مراجعه کند؛ اما خودش هم باید آن خودکنترلی را داشته باشد و هر وقت که لازم بود باز مراجعه کند.

وزیر بهداشت گفت: بیست و نهمین جشنواره تحقیقاتی رازی ان شاء الله دوم بهمن آغاز می شود که یکی از نمادهای تحقیقاتی کشور است که سالی یک بار برگزار می شود. امسال الحمدلله رشد ۴۵ درصدی مشارکت داشته است. از دانشمندان بسیار برجسته‌ای استفاده شده است. پارسال حدود ۵۰۷ دانشمند که در این جشنواره شرکت کردند. امسال رشد حدود ۸۰۴ نفری داشته و نزدیک به حدود ۶۷ نفر تقدیر خواهند شد.

او گفت: الان ۴۰ درصد از تولیدات تجهیزات مورد نیاز کشور ما را شرکت‌های دانش بنیان انجام می‌دهند. نزدیک به ۱۶ هزار تخت بیمارستانی افتتاح شده اند که بسیاری از وسایل آن‌ها از شرکت‌های دانش بنیان تامین شده است. بنابراین کسانی که در شرکت‌های دانش بنیان کار کرده اند و این تولیدات را داشته اند؛‌از آن‌ها نیز تقدیر به عمل می‌آید.

وزیر بهداشت در پایان گفت و گو یک خبر خوب در حوزه نظام سلامت به مردم داد و گفت: یکی از کار‌های مهمی که نظام سلامت موظف است انجام دهد، درمان کودکان است. در شورای عالی بیمه سلامت مصوب شد که کودکان زیر هفت سال درمانشان رایگان انجام گیرد؛ به خصوص در مناطق محروم، روستایی و ... . ما امیدواریم که با این کاری که انجام می‌شود و با پویش ملی سلامت که برای کودکان انجام می‌دهیم ان شاء الله بتوانیم آینده کشورمان را از نظر افراد سالم تأمین کنیم.

او تاکید کرد که یعنی در بستری، در عمل و همه چیز خدمات برای کودکان رایگان می‌شود؛ اما درباره دارو‌ها با توجه به بیمه‌ها و فرانشیز پوشش دارد.