سوژه «کجا می‌روی آیدا؟» بسیار جانکاه است

فیلم خارجی «کجا می‌روی آیدا؟» سوژه این هفته میز نقد سینمای جهان برنامه «نقد سینما» بود که شب گذشته ۲۳ تیرماه روی آنتن شبکه چهار سیما رفت و آرش خوشخو و محمدرضا مقدسیان مهمان این بخش بودند. 

ابتدا محمدرضا مقدسیان بیان کرد: من فیلم را با دو حس متفاوت دیدم. حسی که برایم بسیار ارزشمند است و بخش مهمی از فیلم هم به این مساله اختصاص دارد، وجه انسانی ماجرا بود؛ آن هم در جهانی که سکوت وحشتناکی هنگام جنگ بوسنی رد دنیا اتفاق افتاد و همچنین تبعیض وحشتناک. صرفا پرداختن به این موضوع از وجه انسانی ارزشمند است. 

وی ادامه داد: تاب زیادی برای تماشای فیلم باید داشت و با آن روبه‌رو شد چراکه دغدغه انسانی داد و به لحاظ مضمون وجه مهمی است. این اتفاق انقدر وحشتناک، مطرح نشده و کنکجاوی برانگیز هست که صرف روایتش جذاب است خطری فیلم‌های از این دست را تهدید می‌کند که فیلمساز خیالش بابت کشش داستان و موقعیت راحت باشد و از روایتگری سینمایی و داستان‌پردازی دور کند. 

این منتقد تاکید کرد: در حقیقت این فیلم به لحاظ موقعیت داستانی اگر تبدیل به فیلم مستند می‌شد، یقه‌گیرتر بود. اما اینکه فیلم مستند ممکن است در جشنواره‌ها و مخاطبان مختلف جدی نگرفته نشود پس باید فیلم داستانی ساخت که مخاطب متوجه عمق ماجرا شود، از این جهت ساخت فیلم معنا پیدا می‌کند. ناگفته نماند که در بخش روایتگری فیلمساز متوجه نشده است که به حال و روز انسان‌هایی بپردازد که قرارست کشته شوند یا به زندگی آیدا بپردازد. در حقیقت جانب دوربین صرب‌ها را بگیرد یا کسی که می‌خواهد با انسان‌ها به مثابه انسان روبه‌رو شود. 

مقدسیان گفت: بیش از ۸ هزار مرد قتل عام می‌شوند و نسل کشی اتفاق می‌افتد پس فیلمساز باید زاویه نگاه و موقعیت خود را ترسیم کند. ما در این اثر نه آیدا را عمیقا درک می‌کنیم و دغدغه‌اش را می‌فهمیم و نه مردانی که از بین می‌روند. فیلم در نهایت می‌خواهد به ما بگوید یک اتفاقی افتاده است. چیزی که ما حتی در اخبار هم می‌توانستیم بخوانیم و یا در یک مستند ببینیم. 

وی خاطرنشان کرد: اگر بخواهم درباره کارکرد رسانه در این فیلم صحبت کنم باید بگویم که دوربین تلویزیون صرب کاملا هدفمند در موقعیت‌های مشخص با آدم‌ها مشخص با دیالوگ‌های مشخص تلاش می‌کند زیبانمایی و واقعیت را پنهان کند. 

در ادامه آرش خوشخو اظهار کرد: سخت است که درباره وجه سینمایی این اثر صحبت کنیم چراکه سوژه انقدر جانکاه است که مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و گاه از فضای فیلم خارج می‌شویم. موفقیت فیلم این است که می‌تواند داستان واقعی برای ما تعریف و درگیر کند. 

وی ادامه داد: فیلم درباره شخصیت‌ها می‌توانست بهتر عمل کند و بیشتر به آن‌ها بپردازد. این اثر برای اینکه ما را با وحشت و بدبختی مردم روبه‌رو کند، موقعیت خانم پا به ماه را وسط می‌کشد و باورپذیری خوبی برای ما دارد.

خوشخو خاطرنشان کرد: چهار پنجم از فیلم خشمی ما را فرا می‌گیرد که در پایان هم به چیزی ختم نمی‌شود. درام آن ناقص است، اما انتقام کو؟ من می‌خواهم شاهد این باشم که زن زجر کشیده کُنشی از خود نشان بدهد. این فیلم از نظرم باید با خون و خشم و کینه تمام می‌شد، اما قسمت انتقام از فیلم حذف شده است.