بازآفرینی، نسخه شفابخش بافت تاریخی شیراز است

محمودرضا طالبان گفت: طی سال‌های اخیر، اجماعی همگانی در موضوع ضرورت حفظ و احیای بافت‌های فرهنگی تاریخی شکل‌گرفته، اما عمده نگاه و برنامه و اقدامات محدود به بُعد کالبدی بافت بوده و همین موضوع باعث کاهش اثرگذاری شده است.

او گفت: شیراز یکی از معدود کلانشهر‌های ایران به شمار می‌رود که بخش قابل توجهی از بافت تاریخی آن حفظ شده و از حدود ۲۵ سال قبل اجماعی مثبت برای حفظ و احیای این محدوده، در سطوح مختلف ایجاد و تقویت شده است.

مدیرکل راه و شهرسازی فارس گفت: علی‌رغم همه فضاسازی و حاشیه‌هایی که در مورد بافت تاریخی شیراز ایجاد کرده و می‌کنند، این شهر بین ۵ کلانشهر اصلی کشور، نه تنها بخش اعظم بافت تاریخی خود را حفظ کرده بلکه در مسیر احیا و ساماندهی آن اقداماتی اجرایی انجام داده است.

طالبان با تاکید براینکه از دلایل مهم در ایجاد و تعمیق و گسترش نگاه مثبت به حفظ و ساماندهی بافت تاریخی شیراز، ریشه‌های فرهنگی مردمان این شهر است، گفت: شیراز تنها کلانشهری‌ست که شهرداری منطقه تاریخی فرهنگی دارد و از حدود ۲۵ سال قبل مدیران شهری در حفظ و احیای محدوده‌ی وسیع این بافت کوشیده‌اند.

او که خود اولین شهردار بافت تاریخی فرهنگی شیراز بوده، با نقد برخی اظهارنظر‌های مطرح شده پیرامون بافت تاریخی و فرهنگی شیراز گفت: تقریبا اکثر تخریب‌ها در محدوده بافت‌های تاریخی کشور به دهه هفتاد باز می‌گردد، زمانیکه بحث تملک و اجرای پروژه‌های مولد توسعه در این محدوده‌ها مطرح بود و بعضا هم اجرا شد.

مدیرکل راه و شهرسازی فارس گفت: آنچه در دهه هفتاد برنامه‌ریزی و اجرایی شد، به دانش و ادبیات شهرسازی کشور در آن مقطع زمانی مرتبط بود؛ روش و منشی که تاکید بر تعریف و اجرای پروژه‌های درشت مقیاس در بافت‌های مرکزی شهر‌ها که شامل تملک، تخریب و نوسازی بود، داشت؛ البته آن طرح‌ها در زمان خود، پروژه‌های مولد توسعه نامیده می‌شد.

طالبان ضمن یادآوری اینکه شیراز نیز بی نصیب از این تفکر نبود و در طول دهه هفتاد شمسی تقریبا حدود ۱۵ هکتار از بافت ارزشمند تاریخی شهر دستخوش این اقدامات شد، گفت: نکته حائز اهمیت اینکه کل مداخلات مستقیمی که در بافت شیراز اتفاق افتاده در پروژه‌های مولد توسعه و اقدامات پیرامون حرم مطهر، کمتر از ۵ درصد مساحت بافت را شامل می‌شد و ۹۵ درصد بافت باقی‌مانده همچنان حفظ و اقدامات بسیار خوبی در راستای احیای آن انجام شده که در قیاس با سایر کلان شهر‌هایی که کل بافت آن‌ها تقریبا از بین رفته شایسته قدردانی است.

مدیرکل راه و شهرسازی فارس با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته حدود ۱۳ محور تاریخی بدنه سازی و کف‌سازی و عناصر ارزشمند آن بعضا مرمت شده یا در دست مرمت است، گفت: مبحث بازآفرینی بافت‌های تاریخی و فرهنگی، از اوایل دهه نود شمسی وارد ادبیات شهرسازی کشور شد و هنوز هم هستند کسانیکه اشراف تئوریک و اجرایی به این موضوع ندارند.

طالبان با اشاره به اینکه عمده اقداماتی که دو دهه پیش در بافت تاریخی فرهنگی شیراز اتفاق افتاد حول مسائل کالبدی بوده که شامل کفسازی و بدنه سازی محور‌های تاریخی و مرمت ابنیه‌های عمومی و خصوصی است، گفت: مبحث بازآفرینی، تنها کالبد را مد نظر ندارد بلکه دارای ابعاد گسترده‌ای است.

او، بازآفرینی را دارای چهار شاخصه مهم در ابعاد کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی دانست و گفت: اگر بخواهیم بازآفرینی را به معنای واقعی در یک محله اجرا کنیم لازم است برای هر چهار اعم از فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی برنامه داشته باشیم؛ هرگاه چنین برنامه‌ای را بتوان در یک محله به شکل همزمان اجرا کرد، می‌توان این ادعا را داشت که به سمت بازآفرینی حرکت کرده‌ایم.

طالبان با تاکید براینکه حتی در یک شهر نمی‌توان طرح واحدی برای بازآفرینی همه محله‌ها تدوین و اجرا کرد، گفت: اطلاع از پیشینه فرهنگی، اجتماعی، ساختار اقتصادی و موضوعات کالبدی، لازمه ورود به بحث بازآفرینی هر محله است و باید با استفاده از یک برنامه ریزی مشارکتی که همه ذینفعان و ذی نفوذان را به بازی می‌گیرد به یک برنامه اجرایی رسید و آنرا عملیاتی کرد.

مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس با اشاره به تاثیرگذاری رسانه در تبیین این موضوع، خواستار ورود عالمانه به مبحث بازآفرینی بافت تاریخی فرهنگی شهر شیراز شد.