«شب بیست و نهم»؛ فیلمی که منتقدان سینما دفنش کردند

«شب بیست و نهم» فیلمی است به کارگردانی حمید رخشانی که در زمستان سال ۱۳۶۷ در ژانر وحشت تولید شد و در سال ۱۳۶۸ به اکران عمومی درآمد. خلاصه داستان این فیلم درباره محترم و حسین است که مطابق یک سنت خانوادگی با هم نامزد می‌شوند تا باهم ازدواج کنند. والدین حسین در اجرای مراسم با دیدن شبحی نگران آینده این ازدواج می‌شوند. در تابستان ۱۳۴۲، شایعه مربوط به زلزله تهران شهر را خالی از جمعیت کرده است و محترم در راه بازگشت به خانه میان خیال و واقعیت شبحی را بر بام خانه‌شان می‌بیند و دقایقی بعد در چند متری خود در آشپزخانه آنچنان هراس وجودش را دربر می‌گیرد و بعد بیهوش می‌شود.

کوروش حسینی، منتقد سینما در برنامه «بوطیقا» رادیو فرهنگ درباره نقد فیلم‌نامه «شب بیست و نهم» گفت: فیلم «شب بیست و نهم» تولید سال ۱۳۶۸ به کارگردانی حمید رخشانی است. نویسندگی این فیلم را حمید رخشانی و ابراهیم منصوری به عهده داشتند. این فیلم مورد بی‌مهری منتقدان قرار گرفته است. 

حسینی با طرح پرسشی مبنی بر اینکه چرا منتقدان باعث شدند این فیلم خوب چنان دفن شود که اگر کسی هم بخواهد اسمی از این اثر ببرد، برچسب ناآگاهی از سینما بخورد، توضیح داد: به بنظر بنده اگر این فیلم در شرایط الان و عصر قدرت شبکه‌های مجازی و دنیای ارتباطات ساخته می‌شد، می‌توانست به فیلم معتبر ترسناک جهان تبدیل شود. 

این منتقد سینما افزود: بنده با صراحت با نظر منتقدان مخالفت می‌کنم و می‌گویم این اثر از حیث فنی یا فیلمنامه در جایگاه قابل توجه‌ای در بین آثار سینمایی ایران هست و قدرتمند است. در همان سال‌ها آقای محمد آقازاده در ۲۱ آذر سال ۱۳۶۹ مطلبی در روزنامه کیهان نوشته و سعی کرده است کمی از این فیلم بهتر بگوید که با بدگویی بی‌شماری از سوی منتقدان مواجه شد. نمونه‌اش آقای عزیزالله حاجی مشهدی، منتقد فیلم بود که این فیلم را تاسف‌انگیز، پر از خرافات و به دور از خلاقیت بصری و روایی دانست. همچنین، این فیلم را پر از رخداد‌های بی‌منطق توصیف کرده بود. 

وی با طرح پرسشی خطاب به نقد این منتقد گفت: از نظر شما رخداد منطقی چیست؟ یعنی هر آنچه در ذهن شما می‌گذرد؟ یعنی هر آنچه شما دوست دارید؟ هر فیلمی در سینما نئورئالیسم ایتالیا مختصات خاص خودش را دارد. ما به ماورا ورود نمی‌کنیم یا حداقل کمتر ورود می‌کنیم. ما در فیلم ماورایی حداقل به سینما نئورئالیسم ایتالیا یا سینما رئالیسم جهانی کمتر ورود می‌کنیم. هر اثر هنری منطق روایی و رخداد‌های منطقی خاص خودش را دارد. 

حسینی توضیح داد: اگر فیلم‌های دیوید لینچ را بررسی کنیم، عوامل و رخداد‌های فیلم کاملاً فانتزی و غیر منطقی است. اگر بخواهیم در آن سال به زعم منتقدان ایرانی صحبت کنیم، فیلم‌های بزرگ دیوید لینچ که فیلم‌های خوبی هستند و پر از نشانه‌های روان‌شناسی است، فیلم غیر منطقی لقب می‌گیرد. اما فیلمنامه دیوید لینچ در منطق روایی خودش روایت می‌شود. چرا «شب بیست و نهم» باید با این دیدگاه دفن شود؟