چگونه بر خشم خود غلبه کنیم؟

به نقل از مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «إیاک و الغضب فأوّله جنون و آخره ندم؛ از عصبانیت بپرهیز! چرا که ابتدای آن جنون و انتهای آن پشیمانی است.»

توصیه‌هایی که به شما می شود شامل دو بخش کلّی است. بخش اوّل توصیه‌هایی است که قبل از عصبانی شدن و برای اینکه اصلا عصبانی نشوید باید رعایت کنید و بخش دوّم کار‌هایی است که بعد از عصبانی شدن باید انجام بدهید. طبیعتا پیشگیری بهتر از درمان است؛ بنابراین باید ابتدا کاری کنید که تا آنجا که ممکن است اصلا عصبانی نشوید.

بخش اوّل: یادآوری فضیلت کظم غیظ، عفو و بردباری و نیز پاداش عظیمی که خدای متعال برای دارندگان این صفات تعیین کرده. از جمله این که پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: من کفّ غضبهُ کفّ الله عنهُ عذابه. آن که خشم خود را باز دارد، خداوند عذاب خود را از او باز خواهد داشت.

زمینه‌های خشم و غضب مثل تکبر، شوخی، عیب‌جویی، لج بازی و مجادله، حرص و طمع دنیایی را از خودتان دور کنید. گاهی اوقات توقعات بیش از حد انسان و طبیعتا مقاومت دیگران در برابر آن‌ها انسان را عصبانی می‌کند. گاهی اوقات غرور و تکبر بی‌جای انسان باعث می‌شود رفتار دیگران را حمل بر بی‌ادبی و بی‌احترامی نسبت به خودمان تلقی کنیم و عصبانی شویم.

از نشانه‌های تواضع تسلیم در برابر حق است. جایی که انسان بفهمد اشتباه کرده بپذیرد. یا اگر پیشنهادی داد و دیگران نپذیرفتند ناراحت نشود و آن را حمل بر قصد و غرض داشتن آن‌ها نکند. سعی کنید برای نظرات دیگران احترام قائل شوید و در تصمیم گیری‌ها به صورت جمعی عمل کنید و به نتیجه برسید.

خاطرات بد عصبانیت‌های گذشته خود را مرور کنید. حالت چهره خود، حرف‌هایی که زدید، حرف‌هایی که شنیدید.

در هر بحث و مشاجره‌ای حقیقت از دو حال خارج نیست. یا ما مقصر هستیم و یا طرف مقابل. اگر خودمان مقصر هستیم که پس عصبانیت نابجا است و اگر طرف مقابل هم مقصر بوده با عصبانیت مشکلی را حل نکرده‌ایم بلکه خودمان را متهم کرده‌ایم و حرف حق خود را باطل جلوه داده‌ایم. چون اگر حق با انسان باشد نیازی به عصبانی شدن نیست. به آرامی و حتی گاهی با سکوت نیز می‌توان آن را اثبات کرد. خشم تاثیرگزاری کلام را به حداقل می‌رساند و برایچ نپذیرفتن حرفمان به دیگران بهانه می‌دهد.

و اما بخش دوّم (مهارت‌های کنترل خشم):

سکوت؛ امام علی (ع) می‌فرمایند: خشم را با سکوت درمان کنید.

ذکر صلوات و پناه بردن به خداوند با ذکر اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

آب نوشیدن و وضو گرفتن

تغییر حالت از ایستاده به نشسته و از نشسته به خوابیده و نهایتا ترک کردن صحنه

به یاد آوردن خشم الهی

امام صادق علیه السلام: خداوند فرموده است‌ای فرزند آدم مرا در هنگام خشم خویش بیاد آور تا من نیز در هنگام خشم خود تو را به یاد آورم.