باز زنده‌سازی صنایع دستی و هنر‌های سنتی فراموش شده

هنر مسگری بازار کرمان، تنها یکی از صنایع دستی و هنرهایی است که در حال فراموشی است. هنری که دیگر رنگ و بویی از آن در بازار مسگری کرمان دیده نمی شود. کم نیستند هنرهایی از این قبیل که با بی مهری و فراموشی گوشه ای خاک می خورند. نگرانی فراموش شدن فرهنگ ، هویت و هنرهای سنتی، بهانه ای شد تا با ویدا توحدی، مدیر کل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی گفتگو کرده و از برنامه هایی که جانی دوباره به این هنر از دست رفته می بخشند، مطلع شویم.

باز زنده سازی هنرهای سنتی، با توجه به نیازهای امروز

ویدا توحدی، مدیر کل دفتر آموزش و ترویج صنایع دستی، بیان کرد که رشته‌هایی که به مرور زمان، مصرف محصولات آن کاهش می‌یابد، طی سالیان سال کم کم فراموش می‌شوند و هنرمندان وقتی می‌بینند خریدارانی برای این محصول وجود ندارد، از تولید آن سر باز می زنند. بنابراین پایداری شغلی‌شان را از دست داده و کم کم به مرور زمان فراموش می‌شوند. به عنوان مثال، صنعت دلو سازی که برای ساخت چاه آب مورد استفاده قرار می گرفت، طبیعی است که با وجود آب لوله کشی دیگر به این حرفه نیازی نباشد.

شورای تخصصی احیای رشته‌های فراموش شده

به گفته این مقام مسئول، در راستای باز زنده سازی رشته‌های در حال فراموشی، شورای تخصصی رشته‌های فراموش شده از سال ۱۳۹۶ ایجاد شده است.

هدف از این شورا،  برنامه ریزی برای باز زنده سازی رشته‌های هنر سنتی در حال فراموشی است.در این راستا، ابتدا استان‌ها به بررسی  رشته‌هایی که در گذشته رایج بوده و در حال فراموشی است، می پردازند و بعد از شناسایی، پژوهش‌هایی به شکل اجمالی و تحقیقاتی روی آن انجام می‌شود.

در این شورا افراد متخصصی هستند که تشخیص می‌دهند آیا این رشته (مانند دلو سازی)، بهتر است فراموش شود  یا روی آموزش و کارگاه آن کار کنند و یا روی طراحی محصولات مرتبط با آن رشته، مطابق با نیاز امروز ما کار کنند.

به عنوان نمونه اگر استفاده از محصولات مسی مانند قابلمه‌های بزرگ مسی امروزه باب نباشد، روی طراحی محصول برای کاربرد جدید و امروزی آن کار می کنند. بنابراین به عنوان پروژه‌ای که می‌تواند در آینده این محصولات و رشته را به سمت باز زنده سازی هدایت کند، استان موظف به  برنامه ریزی در آن رشته می شود.

توحدی بیان کرد که این پروژه  یکساله از بین نرفته است و باززنده سازی آن نیز به مرور زمان امکان پذیر است.

رشته چادرشب بافی در منطقه گیلان در حال فراموشی بود و از آن تنها آثاری قدیمی در صندوقچه خانم‌های مسن دیده می شد. در واقع کسی از آن استفاده نمی‌کرد و هیچ شخصی طراحی جدیدی برای آن در نظر نگرفته بود. اما به گفته توحدی، زمانی که روی باز زنده سازی آن کار شد، ابتدا ثبت ملی شد و الان  ثبت جهانی شده است. در حال حاضر چادرشب بافی منطقه قاسم آباد استان گیلان به گونه شناخته شده است که هر کسی دوست دارد آن را به عنوان روتختی، روبالشتی، کوسن و حتی برای مد و لباس مورد استفاده قرار گیرد.

هنر «توبافی» خراسان جنوبی هم در حال از بین رفتن بود، اما اکنون به گفته موحدی در سایت آمازون محصولات آن به نام همین استان و خراشاد به فروش می رسد.

گزارش از مرضیه میرزائی علی آبادی