بیابان زایی یا بیابان زدایی!/ سرعت پیشرفت کدامیک در نصف جهان بیشتر است؟

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، اصفهان یکی از آلوده‌ترین کلانشهر کشور است، بیابان زایی، فعال شدن کانون‌های گرد و غبار، خشک شدن زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی و فعالیت واحد‌های صنعتی از مهمترین دلایل آلودگی آن به شمار می‌رود.

اقلیم استان اصفهان، خشک و نیمه خشک است و از این پهنه سه میلیون و ۲۰۰ هکتار معادل ۳۲ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنده است و پوشش جنگلی به‌طور عمده، فقط در دو شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار قرار دارد.

بیابان زایی، گرد و غبار و انتشار ریزگرد‌ها از جمله پدیده‌های مخرب و دردسرساز نصف جهان به شمار می‌رود که بیش از یکی دو دهه مشکلات عدیده‌ای برای این منطقه ایجاد کرده است. از سویی دیگر شرایط اقلیمی و خشک شدن زنده رود، سبب از بین رفتن پوشش کشاورزی استان اصفهان شده که در سال‌های اخیر، گسترش آلودگی هوا و انتشار ریزگرد‌ها را به همراه داشته است.

همه ساله به منظور مقابله با پدیده بیابان زایی و کاهش خطر و تمهدید شن‌های روان، فعالیت‌هایی در مناطق کویری و بیابانی می‌شود که از مهمترین نتایج آن می‌توان حفاظت از تاسیسات اقتصادی، صنعتی، کشاورزی حفاظت از مراکز سکونتگاهی، حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی ناشی از ایجاد گرد و غبار و نیز ایجاد زمینه مناسب برای فعالیت‌های اقتصادی، عمرانی و زیر بنایی و ... را نام برد.

تبدیل مزارع به کانون انتشار ریزگرد‌ها در پی خشکی زاینده رود

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ما  گفت: بیش از ۱۰۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و غیر حساس در سال گذشته در کلانشهر اصفهان نشان می‌دهد که پدیده آلاینده‌ها و ریزگرد‌ها در این منطقه بسیار جدی است بنابراین باید طرح‌های بیابان‌زدایی و کاهش آلودگی هوا ادامه یابد.

او با تاکید بر لزوم تخصیص اعتبار برای اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی ادامه داد: خشکی رودخانه زاینده رود به این معضل دامن زده است، حدود ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی اصفهان در بیش از هشت ماه گذشته رها و به کانون انتشار ریزگرد‌ها و گرد و غبار تبدیل شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تصریح کرد: از طرف دیگر متاسفانه بستر زاینده رود نیز که از سال گذشته تاکنون خشک شده به یکی دیگر از منابع انتشار گرد و غبار تبدیل و برای محیط اطراف خطرساز شده است.

شیشه فروش افزود: حوادث جاده‌ای در نوروز امسال بیشتر به دلیل انتشار ریزگرد‌ها به دنبال وقوع تندباد بود که سبب بروز خسارات مالی و جانی شد.

او ادامه داد: در کنار اهمیت به اجرای طرح‌هایی بیابان زدایی و کاشت نهال در مناطق بیابانی باید به اجرای طرح‌های انتقال آب به منظور بهبود وضع آبی استان توجه شود تا زمین‌های کشاورزی و بستر رودخانه را از گزند خشکی بیشتر، حفظ کنیم.

جنگل کاری، مهم‌ترین گام مقابله با بیابان زایی

آبتین میرطالبی رئیس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: تاکنون بیش از ۳۰۸ هزار هکتار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان تبدیل به جنگل‌های دست کاشت شده که حدود ۱۵ درصد جنگل‌های بیابانی دست کاشت کشور را تشکیل می‌دهد.

او افزود: تولید نهال، یکی از اساسی‌ترین طرح‌های اداره جنگلکاری است البته نکته مهم، تولید نهال‌های استاندارد و سازگار با شرایط آب و هوا و اقلیم استان اصفهان است. نهال‌های تولیدی در اجرای طرح ملی نهضت سبز و توسعه درختکاری بین سازمان‌ها، دستگاه‌ها و مردم توزیع و غرس می‌شوند.

رئیس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان تصریح کرد: جلوگیری از فرسایش خاک و زمین، حفظ زیستگاه جانوران، تولید اکسیژن و مقابله با آلودگی هوا از جمله اهداف کشت نهال و توسعه پوشش گیاهی به شمار می‌رود.

میرطالبی بیان کرد: مطالعات و تهیه طرح‌های مدیریت مناطق بیابانی و مدیریت جنگل‌های دست کاشت و کانون‌های بحران فرسایش بادی به منظور ارائه راهکار‌ها و پیشنهاد‌های اجرایی با اصول علمی، اجرای عملیات بیولوژیک بیابان‌زدایی مشتمل بر نهال‌کاری و بذرپاشی با گونه‌های مقاوم به شرایط محیطی مناطق، تولید نهال گونه‌های مقاوم به خشکی و شرایط بیابانی و مالچ پاشی در مواردی که احیای زیستی منطقه امکان پذیر نیست از جمله اقداماتی است که در سال‌های گذشته شده است.

پنج هزارهکتار جنگل کاری در سال گذشته

محمدعلی کاظمی سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: سال گذشته حدود پنج هزار هکتار از عرصه‌های استان با هدف توسعه پوشش گیاهی جنگلکاری شده است.

او ادامه داد: اعتبار امسال طرح جنگل کاری استان بیش از ۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است که در شهرستان‌های نایین، شاهین‌شهر و میمه و کاشان اجرا شده است.

سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان افزود: اجرای طرح‌های جنگل کاری در استان با محوریت گیاهان سازگار با آب و هوای خشک و نیمه خشک مانند اسکوپیا (نوعی درخت بادام)، اقاقیا، توت، زبان گنجشک، سنجد و زیتون انجام می‌شود.

رتبه اول اصفهان در ایجاد جنگل‌های دست کاشت

حسینعلی نریمانی رئیس اداره بیابان زدایی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به وجود ۱۰۰ هزار هکتار جنگل‌های طبیعی در غرب استان تصریح کرد: از سال ۱۳۴۹ تاکنون که نزدیک نیم قرن می‌گذرد، ۳۰۸ هزار هکتار جنگل دست کاشت و انسان ساز در استان ایجاد کردیم.

او با بیان اینکه ۳ برابر جنگل‌های طبیعی در استان جنگل دست کاشت اضافه کردیم، گفت: اصفهان در رتبه نخست ایجاد جنگل دست کاشت در کشور قرار دارد. ایده آل ما این است که فرهنگ نهال‌کاری در جامعه بیش از پیش ترویج شود تا با کاشت گیاهان و نهال در منازل، جاده‌ها، بیابان و... از گرد و غبار و خسارات طوفان ایمن باشیم.

مقابله با کانون بیابان زایی و فرسایش بادی در شرق اصفهان

رئیس اداره بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: بیابان‌های سجزی در منطقه شرق اصفهان در اولویت و کانون بحران درجه یک فرسایش بادی و بیابانی شناخته می‌شود.

حسینعلی نریمانی با اشاره به اینکه کانون بحران فرسایش بادی، مناطقی است که با طوفان و گرد و غبار به منابع زیستی و اقتصادی آسیب وارد می‌شود ادامه داد: یکی از دلایلی که دشت سجزی در اولویت طرح بیابان زدایی قرار گرفته این است که با وزش باد‌های شرقی و شمالی که بیشتر در نیمه اول سال اتفاق می‌افتد، به فرودگاه، راه آهن، جاده ترانزیت، شهرک‌های صنعتی و اراضی کشاورزی خسارت زیادی وارد می‌شود.

روند بیابان زایی در استان اصفهان ثابت است

او گفت: با بررسی‌های صورت گرفته فقط در دشت سجزی به دلیل عوامل انسانی بیابان پیشروی کرده، اما بیشتر بیابان‌های استان اصفهان تحت تاثیر عوامل اقلیمی هستند و افزایش آن‌ها روندی ثابت داشته است.

رئیس اداره بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه منطقه سجزی شامل ۲ بخش کانون بحران فرسایش بادی است، اظهار کرد: یکی از این قسمت‌ها شمال جاده ترانزیت اصفهان-نایین- بندرعباس و دیگری جنوب جاده است. طرح بیابان زدایی قسمت شمال از سال ۵۸ آغاز و نزدیک ۱۰ هزار هکتار جنگل کاری مصنوعی شده و در قسمت جنوبی هم ۲ هزار هکتار نهال مقاوم کشت و در مجموع در دشت سجزی ۱۲ هزار هکتار نهال کاری شده است.

۱۲۴ میلیارد تومان، خسارت کانون‌های فرسایش بادی در سال گذشته

نریمانی با اشاره به اینکه کانون‌های بحرانی گردوغبار استان اصفهان از ۱۶ به ۱۸ منطقه افزایش یافته گفت: طبق مطالعات سال گذشته سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، دو کانون بحرانی جدید فرسایش بادی در بخش‌هایی از شهرستان‌های گلپایگان و شهرضا شناسایی شده که مساحت هر دو در مجموع کمتر از ۱۵ هزار هکتار است.

او مجموع مساحت کانون‌های بحرانی گرد و خاک استان را یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: خسارت سالیانه کانون‌های بحرانی فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی پیرامون خود در استان اصفهان بر اساس نرخ تورم تا ابتدای سال ۱۳۹۹، ۱۲۴ میلیارد تومان بود که خسارات کشاورزی، جاده‌ها، آسیب به خودروها، هزینه لایروبی و … را شامل می‌شود.

تکمیل طرح‌های بیابان زدایی، نیازمند تامین اعتبار

رئیس اداره بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: سه هزار هکتار نهال‌کاری در شهرستان‌های آران و بیدگل، نایین، اصفهان و برخوار و آبیاری و مراقبت ۲۱۰۰ هکتار عرصه برای امسال پیش‌بینی شده است.

نریمانی ادامه داد: همچنین پنج هزار هکتار مدیریت روان‌آب، پنج هزار هکتار مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت، ایجاد ۱۰۰ کیلومتر بادشکن غیر زنده و ۱۰۰ کیلومتر تل رسوب‌گیر در سراسر اراضی بیابانی استان از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای مقابله با بیابانزایی است که به ۲۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و در صورت تایید سازمان اجرایی خواهند شد.

او گفت: برآورد شده که ۱۰ هزار هکتار از منطقه سجزی همچنان بدون پوشش و مستعد فرسایش بادی است که اگر با کاشت نهال تثبیت نشود، می‌تواند در آینده طوفان‌های گرد و غبار، خسارت‌های زیادی به بار می‌آورد.

رئیس اداره بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به برآورد ریالی ادامه طرح بیابان زدایی سال ۹۹ در منطقه شرق اصفهان اظهار کرد: برای اتمام طرح ۸۰ میلیارد تومان نیاز است که در صورت تامین اعتبار در طول چهار سال، ۱۰ هزار هکتار باقی مانده هم نهال کاری و منجر به تولید اکسیژن و جلوگیری از فرسایش و تثبیت خاک می شود.

روند بیابان‌زدایی در مقایسه با سرعت بیابانزایی در استان کند است

نریمانی با بیان اینکه روند بیابان‌زدایی در مقایسه با سرعت بیابانزایی در استان بسیار کند است، بیان کرد: این مسئله از یک سو به دلیل کمبود اعتبارات دولتی است که چهارچوب خاصی دارد، اما از سوی دیگر برای مقابله با بیابانزایی نیاز به همکاری و هم‌افزایی همه دستگاه‌ها است و اگرفقط برعهده دو اداره منابع طبیعی و محیط زیست استان باشد زمان‌بر است.

او با بیان اینکه امسال مالچ پاشی در دستور کار نیست، گفت: در شهرستان آران و بیدگل سال گذشته مطالعات پنج هزار هکتار انجام شد، اما به علت تأمین نشدن بودجه، سطح محدودی مالچ پاشی شد و در ادامه در مساحت ۳۵ کیلومتر بادشکن غیر زنده و ۲۰ کیلومتر تل رسوب گیر برای کنترل گرد و خاک منطقه بکار گرفتیم و امسال به دلیل نبود اعتبار مالچ پاشی نخواهیم داشت.

هرچند که در سال‌های گذشته اقدامات بسیار مثبتی در زمینه بیابان‌زدایی در استان اصفهان انجام شده است اما شرایط اقلیمی و آب و هوایی اصفهان در حال حاضر نشان می دهد که این اقدامات کافی نیست و سرعت رو به رشد بیابان زایی در استان، تا چند سال آینده تبدیل به بحرانی جدی می شود که علاوه بر تغییرات منفی زیست محیطی، تبعات جبران ناپذیری هم برای سلامت مردم به همراه دارد.

به گفته مسئولان استان اصفهان طرح های موثر مقابله با بیابان زدایی نیازمند تامین اعتبار و انتقال آب  است که این امر نگاه ویژه دولت و مسئولان کشوری را می طلبد، تا زمانیکه استان اصفهان برای تامین آب شرب مردمش با مشکل مواجه است و هر روز بر سر انتقال آب و حق آبه با استان های همجوار بحث و جدل دارد، حل این معضل بعید به نظر می رسد.

با خشک شدن اراضی کشاورزی و کم آبی در روستاهای کوچک و بزرگ استان اصفهان، مردم از روستا به شهر مهاجرت می کنند و روز به روز روند شهرنشینی افزایش می یابد، حال آنکه مردم در شهر با کمبود آب شرب دست و پنجه نرم می کنند و گرفتار ریزگردهایی هستند که از زمین های بیابان و خشک شده کشاورزی وارد ریه هایشان می شود، کاش تا قبل از اینکه مردم شهر هم مجبور به مهاجرت شوند و یا زیر بار ریزگردها جان بدهند فکری برای این مشکل بزرگ اندیشیده شود چراکه نوش دارو بعد از مرگ سهراب دردی را درمان نمی کند.

گزارش از سولماز محمدی

انتهای پیام/ی