نباید در صادرات گاز به عراق مانند پاکستان عمل کنیم/ طرح TAPI جایگزین خط لوله صلح شد

هدایت اله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم و کارشناس حوزه نفت و انرژی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تحلیل عملکرد دولت‌ در حفظ و توسعه بازار گاز در منطقه گفت: ما بازار گاز منطقه را از دست داده ایم و وقتی هم که درباره این مسائل صحبت می‌کنیم، وزارت نفت از منتقدان شکایت می‌کند.

وی بیان کرد: گاز تقریبا در تمام دنیار بازار دارد به دلیل اینکه انرژی پاکی است؛ از طرف دیگر معمولا قرارداد‌های گازی که بین کشور‌های تولیدکننده و خریدار منعقد می شود قرارداد‌های طولانی مدت و ۳۰ تا ۴۰ ساله است؛ زیرا صادرات گاز توسط خط لوله اتفاق می‌افتد و دیگر قابل تغییر نیست، به نوعی مشتری دائم گاز در بازار وجود دارد.

خادمی گفت:خریدار‌های گاز وابستگی شدیدی به کشور صادرکننده دارند؛ به عنوان نمونه در بحث صادرات گاز روسیه به اروپا؛ نمی‌گویم که اروپا تحت نفوذ روسیه است، اما به هر حال اروپا نمی‌تواند علیه روسیه موضع بگیرد چرا که هر بار که بخواهد کاری انجام دهد، روسیه می تواند اروپا را تهدید به قطع گاز کند؛ بنابراین، نمی‌توانند به سمت تحریم روسیه بروند.

سرانجام خط لوله صلح و صادرات گاز به چین چه شد؟

وی افزود: مهمترین قرارداد‌هایی که ما می‌توانستیم داشته باشیم، قرارداد‌های گازی توسط پارت لاین (خط فرعی) و خط لوله بود که متاسفانه این اتفاق نیفتاد. قرار بود خط لوله صلح را با پاکستان داشته باشیم، یعنی بحث فروش گاز به پاکستان مطرح شد، بعد از پاکستان به هند و بعد از آن نیز در نهایت مطمئن بودیم که گاز ایران به چین می‌رود.

وی تصریح کرد: قرار بود یکسری اقدامات را ما انجام دهیم و پاکستان نیز اقدامات خودش را انجام بدهد، وظیفه ما این بود که گاز را تا نقطه صفر مرزی ببریم. روی این پروژه کار بسیاری زیادی انجام شد؛ ۹۵۰ کیلومتر خط لوله احداث شد و تا نزدیک مرز پیش رفتیم، اما دیگر اقدامی صورت نگرفت و کار رها شد.

بیشتر بخوانید

• صادرات گاز نسبت به سال گذشته ثابت ماند

عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد: یک چنین قراردادی را نیز با ترکیه داشتیم، اما آن هم متوقف شد؛ اتفاق بد دیگری که افتاد، این بود که ما با ترکمنستان ارتباطاتی داشتیم، گاز ترکمنستان را ارزانتر می‌گرفتیم و به جای دیگر صادر می‌کردیم یا خودمان آن را مصرف می‌کردیم و به جای آن گاز خودمان را صادر می‌کردیم؛ این قرارداد درآمد خوبی برای کشور ما داشت، اما متوقف شد.

TAPI ترکمنستان، جایگزین پروژه انتقال گاز ایران به پاکستان شد

وی گفت: پاکستان و هند در هر صورت  نیاز به گاز داشتند و باید آن را از طریقی تامین می کردند؛این دو کشور با ترکمنستان قرارداد بستند؛ در نتیجه پروژه‌ای تحت عنوان TAPI ایجاد شد که مخفف ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هندوستان است.

خادمی افزود: این پروژه به این شکل است که خط لوله از ترکمنستان به افغانستان و از آن جا به پاکستان و هند می رود؛ ما این بازار بزرگ و درازمدت را از دست دادیم. از طرفی، ترکیه نیز ارتباط جدیدی را با پاکستان، افغانستان و هندوستان تعریف کرده و روسیه هم قصد دارد با پاکستان قراردادی ببندد تا به آن جا گاز بفرستد.

معاون سابق شرکت ملی حفاری ایران بیان کرد: با عمان نیز مذاکراتی برای صادرات گاز نهایی شده بود که اصلا معلوم نیست در حال حاضر در چه وضعیتی است.

وی گفت: بنابراین ما در بحث گاز بد عمل کردیم، یعنی بازار گاز منطقه را از دست دادیم؛ هر کشوری که کالایی تولید می‌کند باید به دنبال بازاریابی برود، ولی ما بازاری که داشتیم در برابر رقبا از دست دادیم.

وی بیان کرد: فاز ۱۱ پارس جنوبی، کاری بود که مانند سایر فازها، خودمان می‌توانستیم آن را راحت انجام دهیم، یعنی مثل فاز‌های ۸، ۹، ۱۲، ۱۳، ۱۷ و ۱۸ که خودمان انجام دادیم؛ حتی در اجرای فاز‌های ۴ و ۵ نیز که ایتالیایی‌ها آمدند و انجام دادند، خودمان دستگاه هایش را تامین کردیم. من در آن زمان معاون شرکت ملی حفاری ایران بودم، آمدند این دستگاه‌ها را از ما اجاره کردند.

مدیرعامل سابق شرکت حفاری شمال اظهار کرد: گاز از جایی که فشار بیشتر است، به جایی که فشار کمتر باشد می‌رود؛ در فاز ۱۱ پارس جنوبی نیز گاز به سمت قطر مهاجرت می‌کند. ما باید اول فاز ۱۱ را که مرزی‌ترین فاز ایران است، توسعه می‌دادیم.

نباید با عراق مثل پاکستان رفتار کنیم

وی بیان کرد:با عراق هم قرارداد صادرات گاز داریم و اگر از خواهیم صادرات به این کشور را هم قطع کنیم، شاید این بازار را هم مثل بقیه بازار‌های گازی منطقه از دست بدهیم و نباید در قرارداد با عراق مانند پاکستان عمل کنیم.

خادمی افزود:با صادرات گاز می‌توانستیم کشور‌های همسایه را به خودمان وابسته کنیم اما  بازار‌های منطقه را از دست دادیم.

وی ادامه داد: جالب است بدانید که ترکمنستان با آذربایجان رقبای یکدیگر بودند، اما از وقتی که ما گاز ترکمنستان را نخریدیم، این کشور با آذربایجان قرارداد بست.

عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس دهم درباره نقش نظارتی مجلس روی موضوع صادرات گاز گفت:اتفاقاتی رخ داده و کسی روی آن نظارت ندارد؛ مجلسی که باید نظارت می‌کرد اکنون بسیاری از نمایندگانش، کارمندان وزارت نفت هستند. آقایانی که در انتخابات مجلس رای نیاوردند، رفتند و در وزارت نفت مشغول به کار شدند، مجلس جدید هم نظارت زیادی روی موضوع قراردادهای گازی ندارد.

انتهای پیام/