واگذاری بناهای تاریخی خراسان رضوی، کمک به احیای گردشگری روستایی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، بوم گردی یا گردشگری روستایی در کشور ما عمر ۱۲ ساله دارد و نخستین بار در سال ۱۳۸۲ اقامتگاه آتشونی، در روستای گرمه (شهرستان خور و بیابانک) ایجاد شد و سنگ بنای جنبشی جدید در گردشگری شد.

 

بوم گردی یا گردشگری روستایی علاوه بر ایجاد اشتغال در روستاها، با طبیعت نیز همزیستی بسیاری دارد. حال سازمان میراث فرهنگی نیز به عنوان متولی گردشگری قصد دارد تعدادی بنا‌های تاریخی را در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهد تا به گسترش بوم گردی و تقویت گردشگری نیز کمک کند.

 

مکرمی فر مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره واگذاری بنا‌های تاریخی به بخش خصوصی  می‌گوید: ۱۷ بنای تاریخی در خراسان رضوی به بخش خصوصی واگذار می‌شود. این بنا‌ها و آثار تاریخی اغلب کاروانسرا، حمام و خانه تاریخی است که برای مدت ۱۰ تا ۲۰ سال واگذار می‌شوند.

او می‌افزاید: از مهمترین این بنا‌های تاریخی می‌توان به کاروانسرای فخر داوود، کاروانسرای زین‌آباد، حمام حاج رییس، رباط زعفرانیه و خانه بخشایشی اشاره کرد.

این مقام مسئول ادامه می‌دهد: کاربری این بنا‌های تاریخی اغلب به صورت اقامتگاه بومگردی، سفره‌خانه سنتی و حمام سنتی خواهد بود.

 

---

مکرمی فر بیان می کند: این واگذاری با حجم سرمایه‌گذاری ۳۴۰ میلیارد ریالی و ایجاد اشتغال برای ۲۱۷ نفر انجام می‌شود.

 

اکبری معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی  می‌گوید: بر اساس ماده ۲۷ کل دستگاه‌های دولتی و اجرایی می‌توانند بهره برداری املاک خود را به بخش خصوصی واگذار کنند، میراث فرهنگی نیز در ذیل این ماده قانونی قرار دارد و می‌تواند بهره برداری بخشی از بنا‌های تاریخی را که در تملک دارد به بخش خصوصی واگذار کند. فقط شرطی که برای این واگذاری وجود دارد اینست که بنای تاریخی نباید از نفایس تاریخی باشد و این موضوع نیز در وزارتخانه تعیین می‌شود.

 

او ادامه می‌دهد: برای واگذاری خانه‌های تاریخی به متقاضیان بخش خصوصی ابتدا طرح مرمت بنا‌ها تهیه می‌شود و متقاضی بعد از انجام مرمت مجاز به بهره برداری است.

چطور آسیب های گردشگری را کاهش بدیم؟

گردشگری در همه دنیا با وجود مزایا و درآمد‌هایی که دارد آسیب‌هایی نیز به همراه دارد. احیای گردشگری روستایی نیز احتمال آسیب رساندن به محیط زیست و طبیعت روستا را به همراه دارد.

 

بیدخوری معاون گردشگری میراث فرهنگی خراسان رضوی می‌گوید: برای مقابله با آسیب‌های بومگردی به طبیعت روستا، سختگیری‌ها و اصولی نیز درباره تاسیس بومگردی‌ها وجود دارد. اولویت با این است که فضایی بازسازی شود تا اینکه قرار باشد فضایی ساخته شود و درباره ظاهر و شکل این بنا‌ها که باید غیرعرف و معمول نباشد و با شکل ظاهری و معماری روستا متناسب باشد.

او تصریح می کند: واگذاری بنا‌های تاریخی از ساخت بنای جدید برای بومگردی جلوگیری می‌کند و ضمن اینکه این بنا‌ها به لحاظ معماری با بافت فرهنگی روستا و منطقه متناسب است.

 

پیش به سوی گردشگری پایدار

یکی از شاخصه‌های گردشگری پایدار حفظ محیط زیست است، احیای بنا‌های تاریخی همگام با حفظ محیط زیست و در عین حال رونق دادن به گردشگری پایدار است.

نبوی کارشناس گردشگری نیز می‌گوید: جریان گردشگری در روستا باید طوری باشد که به روند زندگی مردم و طبیعت و بافت فرهنگ روستا لطمه‌ای وارد نکند. این تعریف ساده از گردشگری پایدار است.

او می افزاید: تفکر درباره گردشگری پایدار زمانی ایجاد شد که تعداد گردشگران در دنیا از حد استاندارد بالاتر رفت و به نوعی سفر و گردشگری گسترش یافت و این میزان بالای گردشگر آسیب‌هایی را به طبیعت و بنا‌های تاریخی را به دنبال داشت به طوریکه این اندیشه پدید آمد که باید این جریان مدیریت شود تا بتوان از آسیب‌های گردشگری جلوگیری کرد.

جریان زندگی در  بنا‌های تاریخی

هادی میرزایی رئیس صندوق احیا و بهره‌برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی در گفتگو با رسانه‌ها می‌گوید: سال ۸۴ اساسنامه صندوق تصویب شد و مسئولان وزارت میراث فرهنگی به این‌نتیجه رسیدند که با منابع ملی نمی‌توان آثار تاریخی را مرمت کرد.

---

او ادامه می‌دهد: ما در حوزه بنا‌های تاریخی، هزینه مرمت و نگهداری را داریم. وقتی بنایی مرمت می‌شد، چندسال به‌عنوان موزه از آن نگهداری می‌کردند و دوباره باید هزینه مرمت و فرسودگی را می‌پرداختند. باید این‌هزینه‌ها از دوش دولت برداشته می‌شد.

 

در صندوق حفظ و احیا این ظرفیت وجود دارد که بنا‌ها را به بخش خصوصی بسپاریم. در حوزه واگذاری بناها، افراد صاحب‌نظر طرح مرمت برای یک‌بنای تاریخی را می‌دهند که مبتنی بر اصول مرمت و حفاظت است و کاربری متناسب با نیاز امروز برای آن بنای تاریخی در نظر گرفته می‌شود.

رئیس صندوق احیا و بهره‌برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی می‌گوید  امروزه در کاربری بناها، حتی خانه یا حمام داریم. قانون می‌گوید صندوق باید بستر واگذاری بنا‌ها به بخش غیردولتی با نگاه حفاظت‌محور را داشته باشد. اولین‌کار ما برگرداندن زندگی و بازْ زنده‌سازی است تا مردم با فرهنگ و تاریخ ملت آشنا شوند.

 

میرزایی ادامه می‌دهد: هدف ما احیای بافت تاریخی است یعنی کسب و کار در آن جریان داشته باشد و افراد در خانه‌های تاریخی زندگی کنند. افراد می‌توانند بنا‌های تاریخی را به محل ارائه آموزش‌های صنایع دستی یا آموزش مرمت بنا‌های تاریخی تبدیل کنند. یعنی اینکه کاربری بنا‌ها مختصر به چندبخش یا تنها پذیرایی و اقامتی نشود.

 

واگذاری خانه‌های تاریخی یک تیغ دولبه

نگهداری از خانه‌های تاریخی برای میراث فرهنگی هزینه‌هایی به همراه دارد که ضرورت واگذاری آن‌ها را به بخش خصوصی مطرح کرده است از سویی دیگر نیز دوستداران آثار تاریخی به این اقدام واکنش‌هایی نشان داده اند.

 

این عده نگران هستند که بخش خصوصی ارزش بنا را ندانند و باعث تخریب آن شوند. در واقع آن‌ها معتقدند چگونگی واگذاری این بنا‌های تاریخی مهم است و باید آموزش‌های لازم به بهره برداران داده شود. در نهایت اینکه واگذاری خانه‌های تاریخی را می‌توان یک تیغ دولبه دانست که اگر تجربه موفقی باشد می‌تواند علاوه بر ایجاد درآمد اقتصادی احیای بنا‌های تاریخی را نیز به همراه خواهد داشت باید دید که این تجربه در استان و کشور ما چگونه رقم خواهد خورد؟

انتهای پیام//

گزارشگر: مریم مزروعی