علت پخش نشدن آثار استاد شجریان از صدا و سیما در سال‌های اخیر/ چه کسانی برخورد با استاد را کلید زدند؟

به گزارش خبرنگار حوزه شهری گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران دیروز در آغاز جلسه رسمی شورای شهر تهران، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم محمدرضا شجریان، گفت: "از رسانه ملی می‌خواهم کم‌ لطفی را کنار بگذارد و نسبت به پخش آثار برجسته  استاد شجریان اقدام ویژه کند." اما آیا پخش نشدن آثار استاد آواز ایران ناشی از کم‌ لطفی رسانه ملی بوده است؟

بر کسی پوشیده نیست که آثار مرحوم شجریان طی سال‌های متمادی از صدا و سیما پخش می‌شد، اما پس از درخواست کتبی استاد شجریان در خرداد سال ۸۸ از عزت الله ضرغامی رئیس وقت سازمان صدا و سیما مبنی بر اینکه راضی نیست آثارش از صدا و سیما پخش شود، این روند متوقف شد.

محمدرضا شجریان در نامه خود تأکید کرده بود: "اینجانب در سال ۱۳۷۴ نیز اعلام کردم راضی به پخش آثار خود از صدا و سیما نیستم. مجدداً تقاضای خود را تکرار کرده و تأکید می‌کنم آن سازمان هیچ نقشی در تهیه‌ این آثار نداشته و شایسته است به حکم شرع و قانون سریعاً کلیه‌ واحد‌های آن سازمان از پخش صدا و آثار من خودداری کنند."

خودداری صدا و سیما از پخش آثار استاد شجریان نه با خواست و تصمیم مدیران صدا و سیما، بلکه به موجب درخواست کتبی مرحوم شجریان به عنوان مالک آثار و هشدار وی مبنی بر موانع شرعی و قانونی آن بوده است، لذا معرفی صدا و سیما به عنوان نهادی که نشر آثار مرحوم شجریان را از مردم دریغ کرده، کم‌انصافی و حتی بی‌انصافی است.

در اینجا شاید یادآوری یک ماجرای قدیمی درباره رفتار دولت کارگزاران با مرحوم شجریان نیز خالی از لطف نباشد. اوایل دهه هفتاد شجریان به همراه پرویز مشکاتیان آلبوم قاصدک را تهیه کرد، اما بخش ممیزی وزارت ارشاد دولت کارگزاران، با دست گذاشتن روی بیتی از شعر سعدی به انتشار آلبوم مجوز نداد. هرچند در نهایت این آلبوم به صورت زیرزمینی در سطحی وسیع توزیع شد.

قاصدک تنها آلبوم شجریان بود که در دوران پس از انقلاب توقیف شد، اما هیچگاه دلیل این توقیف به صورت رسمی اعلام نشد و تنها حرف‌های غیر رسمی که در محافل اهالی شعر و ادب مطرح می‌شدند، آن را مرتبط با بیت «جماعتی که نظر را حرام می‌گویند/ نظر حرام بکردند و خون خلق حلال» از سعدی می‌دانستند.

اما حواشی موجود خللی در رابطه صدا و سیما با این هنرمند ایجاد نکرد و در نوروز ۷۳ که اولین نوروز بعد از این ماجرا بود، شجریان به تلویزیون دعوت شد تا مردم در لحظات آغازین سال جدید از صدای آواز او بهره‌مند شوند.

با پایان یافتن تعطیلات نوروزی اما روزنامه جمهوری اسلامی که از جراید همسو با دولت وقت محسوب می‌شد، در ۱۴ فروردین ۷۳ گلایه‌های عجیبی بابت حضور شجریان در تلویزیون خطاب به صدا و سیما چاپ کرد.

بخشی از متن مطلب روزنامه جمهوری اسلامی در سالی که محمدرضا شجریان در نوروزش به تلویزیون رفت، به این شرح ذیل است:

«آنچه مایه تأسف شدید شد، اقدامی بود که شبکه اول تلویزیون با آوردن یکی از خوانندگان به روی صحنه و اختصاص قسمت قابل توجهی از وقت به او، آن هم در آستانه سال تحویل به عمل آورد! مجریان تلویزیون، با تبلیغات گسترده‌ای که در فضیلت لحظه سال تحویل کردند، در واقع برای سال تحویل قداستی در اذهان عمومی مردم دست و پا کردند که لازم بود در آستانه تحویل سال، کسی را به روی صحنه می‌آوردند که وقتی مردم او را می‌بینند، آنچه به ذهن‌ها راه می‌یابد، با همان تبلیغات متناسب باشد. متأسفانه آنچه انجام شد، خلاف این انتظار و خلاف ظرافت‌های فن تبلیغ بود و مایه تأسف بسیار شد! در اینجا ضرورتی نمی‌بینیم که وارد جزئیات مربوط به شخص مصاحبه شونده و اظهارات او بشویم، اما اشاره به این نکته را لازم می‌دانیم که دست اندرکاران تلویزیون قطعا می‌دانند که مردم مومن کشور ما، برای چهره‌هایی از قبیل این مصاحبه شونده، قداستی قائل نیستند و بسیاری از بینندگان تلویزیون در همان لحظات قبل از تحویل سال با ملاحظه این اقدام نابجای شبکه اول، افسوس خوردند.»

ناگفته نماند که مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال ۹۵ دو حلقه انگشتری زنانه و مردانه را به شجریان و همسرش، هدیه کرد.

سخن آخر اینکه بزرگترین مانع پخش آثار استاد شجریان از صدا و سیما نداشتن رضایت قلبی او از این کار است و اکنون که استاد دار فانی را وداع گفته باید دید که از نظر شرعی و قانونی این کار جایز است و یا منوط به صدور رضایت از طرف بازماندگان اوست. 

بیشتر بخوانید

• نامگذاری یکی از معابر تهران به نام محمدرضا شجریان قطعی شد
• توهین شبکه معاند من‌و‌تو به محمدرضا شجریان و آثارش

گزارش از علی کاظمی

انتهای پیام/