علت اهمیت دحوالارض در تاریخ چیست؟

حجت الاسلام و المسلمین مهدی آذرطوسی سخنران و کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در بیان اهمیت دحوالارض و ارزش این روز بزرگ در دین مبین اسلام گفت: قرآن کریم و شریعت مقدس اسلام راه پیشرفت معنوی انسان را برمبنای توجه به نشانه‌های خلقت زمین و آسمان می‌داند؛ به عنوان مثال خداوند در آیه ۱۹۰ سوره آل عمران می‌فرماید: «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ»؛ حقیقتا در خلقت آسمان‌ها و زمین و رفت و آمد شب و روز دلایل روشنی برای خردمندان عالم است.

وی در ادامه افزود: توجه به خلقت آسمان و زمین فقط مختص به آیات مربوط به انسان نیست بلکه وقتی بحث توحید و تدبیر الهی مطرح می‌شود خداوند در قرآن کریم با آیات خلقت آسمان و زمین این مسئله را عنوان می‌کند؛ علامه طباطبایی نیز در رابطه با همین موضوع می‌فرمایند: مهم‌ترین فایده توجه به خلقت آسمان و زمین این است که انسان متوجه شود تدبیر امور به دست خداوند است از این رو هر گاه نام آسمان و زمین می‌آید جمله «یدبر امر» یعنی تدبیر امور به دست خداوند یکتا است به ذهن متبادر می‌شود.

فلسفه اهمیت دحوالارض

حجت الاسلام آذرطوسی در مورد توجه و اهمیت به دحوالارض در آیات و روایات توضیح داد: علت توجه و اهمیت دحو الارض، تفکر و تدبر در خلقت آسمان و زمین است؛ در نتیجه اعمال مستحبی که در این شب و روز انجام می‌دهیم رونمایی است که زیرنمای آن توجه به خلقت آسمان و زمین است.

روز عاشورا امام حسین (ع) در مورد دحوالارض چه فرمودند؟

وی در مورد ویژگی‌های منحصر به فرد دحو الارض گفت: از اتفاقات مهم این روز بزرگ می‌توان به ولادت حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) اشاره کرد و همچنین روزی است که حضرت اباعبدالله (ع) روز عاشورا در فضیلت دحو الارض فرمودند: در روز دحوالارض هنگامی که خداوند زمین را می‌گستراند قبر و مزار من را هم معین کرده است و روزی است که نقطه کربلا در آن روز معین شده است.

دحو الارض به چه معناست؟

این سخنران و کارشناس مذهبی برای کلمه دحوالارض سه معنا بیان کرد و افزود: معنای اولی که مفسرین برای «دحوالارض» مطرح می‌کنند برگرفته از آیه ۱۱ سوره فصلت به معنای پرتاب کردن زمین است که خداوند در این آیه می‌فرماید: «ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِیَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِیَا طَوْعًا أَوْ کَرْهًا قَالَتَا أَتَیْنَا طَائِعِینَ»؛ سپس به آفرینش آسمان پرداخت، در حالی که به صورت دود بود و به زمین دستور داد: «به وجود آیید (و شکل گیرید)، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه!» آن‌ها گفتند: «ما از روی طاعت می‌آییم (و شکل می‌گیریم)!»

وی ادامه داد: گستراندن و توسعه خشکی بر روی زمین از معانی دیگر دحوالارض است که به ذائقه مفسرین بسیار نزدیک است، ابوعلی سینا دانشمند بزرگ اسلام در این باره گفته است: با اندک حدسی می‌توان گفت زمین به زیر آب بوده و به واسطه سلسله کوه‌ها به صورت تدریجی از زیر آب خارج شده است و در نهایت معنای آخری که برای «دحوالارض» استفاده می‌شود، توسعه رحمت و تولد انسان‌های اولیه و موجودات دیگر بر روی زمین است.

بیشتر بخوانید

• دحو الارض چه روزی است؟

حجت الاسلام آذرطوسی در مورد گسترده شدن زمین در دحوالارض به شبهه‌ای اشاره کرد و پاسخ داد: برخی از دانشمندان قائل به این مسئله هستند که گسترش خشکی بر روی زمین در حالی جزو معانی دحوالارض مطرح می‌شود که در علم زمین شناسی این اتفاق به صورت تدریجی امکان دارد و شاید قرن‌ها طول بکشد؛ در جواب این افراد باید گفت لازم نیست که حتماً از ابتدا تا انتها فقط در یک روز این اتفاق بیفتد بلکه می‌تواند به صورت تدریجی باشد در نتیجه روز دحوالارض فقط نشاندهنده خروج خشکی از زیر آب است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا دحوالارض دوباره می‌تواند اتفاق بیفتد، گفت: این موضوع ممکن است بار‌ها در طول تاریخ رخ بدهد. انسان‌هایی بیایند و در زمین زندگی کنند و زمین تغییر کند، زیرا خداوند در سوره ابراهیم می‌فرماید: «یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ ۖ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ»؛ در آن روز که این زمین به زمین دیگر و آسمان‌ها (به آسمان‌های دیگری) مبدل می‌شود و آنان در پیشگاه خداوند واحد قهار ظاهر می‌گردند، علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌فرماید: انسان‌ها می‌آیند و می‌میرند و در زمین تغییراتی ایجاد می‌شود ممکن است آب دوباره به سمت بالا بیاید و مجدد زمینی با خاک جدید و موجودات جدید فراهم آید، چنانکه در روایات داریم قبل از انسان‌ها موجوداتی بر روی زمین زندگی می‌کردند.

ارتباط دحوالارض با انسان

حجت الاسلام آذرطوسی به نکته عرفانی در ارتباط گسترش زمین و آسمان با انسان‌ها اشاره کرد و گفت: خداوند در قرآن کریم درباره خلقت زمین، گسترش و امتداد آن بسیار صحبت کرده است و این تکرار و تاکید به دلیل این است که انسان بر اساس محیط و مکانی که در آن زندگی می‌کند باید دقت داشته باشد که اگر زمین امتداد و گسترش دارد پس انسان هم یک موجود ممتد است و این امتداد فقط جنبه فیزیکی ندارد.

وی در انتها مطرح کرد: اتفاقی که برای زمین در روز دحوالارض افتاد و گسترش یافت برای انسان نیز اتفاق می‌افتد به این معنا که اگر زمین توسعه یافت من نیز توسعه داشته باشم خداوند انسان را اشرف مخلوقات قرار داده که می‌تواند به بالاترین جایگاه در عالم هستی برسد و خود را از لحاظ معنوی گسترش دهد پس اگر زمین می‌تواند گسترش پیدا کند انسان نیز به طریق اولی این توانایی را دارد.

انتهای پیام/