«کاروشی» بلای جان پرستاران

به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ کاروشی یک آنفولانزای جدید و یا بیماری عفونی پیشرفته ناشی از حضور در محیط آلوده بیمارستانی نیست بلکه مرگ ناشی از فشار کاری زیاد است.

چنین مرگی شاید وصله ناجوری برای مردم ما باشد و بیشتر در کشور های شرق آسیا همچون ژاپن و کره جنوبی رواج دارد. سخن گفتن از کاروشی در کشوری که کارمندانش 20 دقیقه در هفته کارمفید می کنند و بیشترین تعطیلات را دارند شاید کمی دور از ذهن باشد اما این تنها بخشی از حکایت غم انگیز سنگ آسیای نظام سلامت در کشور ما است.

در حالی که این پدیده به آرامی در بین پرستاران شایع می شود، دکتر ژاله عزتی معاون پژوهشی نظام پرستاری کشور اعلام کرد «این قشر زحمت کش بیش از بقیه کارمندان کشور در معرض ابتلا به MSD می باشند. MSD بیماری اختلالات عضلانی-اسکلتی است که ناشی از شیفت های طولانی و سختی کار می باشد.»

وقتی سهم پرستاران یک مایکرویو است!

یک مطالعه آماری در پنج کشور نشان داده است که حدود 17 الی 39 درصد از پرستاران به خاطر مشکلات جسمی و روانی در نظر داشتند تا یکسال آینده حرفه خود را ترک کنند.

عوارض روحی و جسمی بالا و نیز سهم ناچیز این قشر از امکانات رفاهی در بیمارستان ها باعث شد که در طرح تحول سلامت، مشکلات پرستاران مورد توجه واقع شود. اما گزارش ها حاکی از آن است که بودجه اختصاص یافته جهت بهبود شرایط کاری پرستاران تقریبا «هیچ» بوده است آنگونه که رئیس هیات مدیره نظام پرستاری تهران می گوید: از بودجه 10 میلیونی اتاق پرستاران در هر بیمارستان در شهر تهران، تنها یک ماکرویو نصیب آنها شده و بسیاری از پرستاران همچنان روی زمین بیمارستان می خوابند.

اما نکته جالب این است که در کنار مشکلات حرفه ای و معیشتی، ایرادات ساختاری نیز در سیستم مرتبط با پرستاران وجود دارد. برای مثال نداشتن «بانک اطلاعاتی پرستاران»  نکته ای است که شاید در عصر اطلاعات و نیز در عرصه پراهمیت سلامت، امری عجیب و باورنکردنی باشد.

پیچیده ترین شغل

ماهیت کار پرستار کمی پیچیده است. او در کار، با افراد عادی طرف نیست. مریض می‌آید، درد و مشکل دارد، ممکن است حتی با مشکلاتی همچون قطع عضو روبرو شود. بنابراین پرستار با حجم عظیمی از مشکلات جسمی، فیزیکی و روحی و روانی بیمار مواجه است و گاهی با بیمارانی مواجه می‌شود که همراهانش نیز نگران و برانگیخته اند. مثلا با پدری یا مادری مواجه است که فرزند بیماری دارد و انتظار او از یک پرستار بیش از حد موجود است. همچنین پرستاران با عوامل بیماری‌زای خطرناک مواجه هستند؛ بیماری‌های واگیر‌دار فراوانی که به علت حضور دائمی آنان در محیط آلوده و تماس نزدیک با بیماران در کمین آنهاست.

شیفت‌های سخت و طولانی که بیش از سه برابر استاندارد جهانی است، در کشور ما بر آنان تحمیل می شود و شب‌ بیداری های وقت و بی وقت روی سیستم ایمنی و عصبی آنان تأثیرات مخرب جبران ناپذیری دارد.

بر اساس نقشه جامع علمی سلامت کشور در افق 1404، بالاترین سطح سلامت و توسعه‌یافتگی نظام سلامت در منطقه برای جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی‌شده است؛ این در حالی است که رتبه کشورمان در منطقه در شرایط خوبی نیست. به عنوان مثال رتبه ایران در شاخص «نسبت کادر درمانی به تخت بیمارستانی» در میان هجده کشور پانزدهم است. در این میان جامعه سلامت و درمان کشورمان با تناقضی عجیب مواجه است: از یکسو فقدان پرستار در بیمارستان های کشور موجبات نارضایتی و نارسایی نظام درمان کشور را فراهم آورده و از سوی دیگر عده کثیری از فارغ التحصیلان پرستاری کشور از بیکاری رنج می برند.

با توجه به استانداردهای جهانی می بایست به ازای هر 4 تخت حداقل یک پرستار جهت خدمات رسانی در بیمارستان وجود داشته باشد اما این آمار در برخی بیمارستان های دولتی کشورمان از 30 تخت نیز تجاوز می کند.

ریشه معضلات پرستاران در کشورمان کجاست؟

نظام درمان پس از انقلاب اسلامی با سیلی از بیماری های واگیر دار صعب العلاج و مهلک همچون مالاریا و فلج اطفال و کزاز و نیز مجروحیت ها و عوارض ناشی از جنگ و از سوی دیگر با کمبود شدید نیروی متخصص پزشک و نیز زیرساخت های درمانی رو به رو بود. همین امر باعث شد تا این نهال نوپا پزشک محور رشد کند. از آن زمان تاکنون تمامی وزرا و معاونان آنها و نیز روسای دانشگاه ها و بیمارستان ها را پزشکان تشکیل داده اند. به همین علت بسیاری از کارشناسان رشد بی رویه تاسیس بیمارستان های خصوصی و خودگردان شدن بیمارستان های دولتی را عاملی مهم در شکل گیری این روند می دانند. در صورتی که توسعه متوازن و پایدار در عرصه پزشکی نیازمند توجه همزمان به امر درمان و نیز مراقبت های پس از آن و پیشگیری و بهداشت عمومی است.

رشد ناموزون نظام سلامت در کشور در طول سالهای اخیر بروندادی مناسب نداشته و سازمان بهداشت جهانی (WHO) در آخرین گزارش خود عملکرد سطح سیستم بهداشتی در ایران را پنجاه و هشتمین سطح بهداشتی دانسته و عملکرد کلی سیستم سلامتی در ایران، رتبه ۹۳ را در میان دولت‌های جهان کسب کرده است.

این درحالی است که بخش زیادی از بودجه عمومی کشور و نیز درآمد افراد صرف هزینه های درمانی می شود اما سهم ناچیز و تبعیض آمیز کادر بهداشت و درمان و عدم توجه به زیر ساخت های مناسب باعث شده تا بهره وری در این عرصه کاهش یابد. به عنوان مثال حقوق و مزایای پزشکان در کشور های اروپایی و آمریکا تقریبا سه برابر پرستاران پرکتیکال و متخصص است. این اختلاف اما در کشور ما بسیار فاحش است و به گفته مسئولان نظام پرستاری حقوق یک پرستار در کشور ما گاهی از یک کارگر هم کمتر است اما پزشکان 20 تا 80 برابر آنان درآمد دارند.

بازگشت به قانون برای درمان

متاسفانه سالهای متمادی از تصویب قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می گذرد اما به نحو رمزآلودی یک دهه است که این مصوبه بر زمین مانده و به نوعی حقوق پرستاران از این طریق پایمال می شود.

نیل به اهداف بلند افق ایران 1404 و نیز برنامه ششم توسعه نیازمند توجه بیشتر به کادر بهداشت و درمان و بالاخص پرستاران است زیرا اگر «کاروشی» جان پرستاران را نگیرد، مشکلات پرستاران ناشی از گرفتاری های معیشتی و شرایط نامناسب، جانشان را به لب خواهد آورد.

انتهای پیام/

ضرورت توجه به مشکلات معیشتی پرستاران