برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه» با بررسی تاریخچه علوم‌شناختی و کاربرد‌های آن در حوزه‌های مختلف و شباهت و تفاوت‌هایی که با حوزه‌های علوم روانی دارند، به بررسی شناسه‌ها، شاخص‌ها، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های علوم‌شناختی در حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه در فضای جنگ ترکیبی می‌پردازد. 

این برنامه دوشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه روی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز تقدیم مخاطبان فرهیخته رادیو گفتگو می‌شود. این برنامه به تهیه‌کنندگی نوشین رهگذر، گویندگی محمدصالح حسین زاده، پژوهشگری زهرا سهل آبادی، هماهنگی مهدی تاجیک، خبرنگاری سیده‌ایمان مسئله‌گو و سردبیری علیرضا داودی تهیه و پخش می‌شود. با محسن آقایی مجری کارشناس این برنامه گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

شما مجری یکی از تخصصی‌ترین برنامه‌های معاونت صدا در رادیو گفتگو هستید که تا به حال توانسته مسیر خوبی را در حوزه تولید دانش و برنامه سازی طی کند، برای ما از دغدغه‌های انتخاب اجرای این برنامه بگویید و بفرمایید محتوای کلی این فصل از این برنامه چه مفهومی را دنبال می‌کند؟

برخی مفاهیم نظری وجود دارند که اقشار مختلف جامعه از حوزه تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان تا سطوح مختلف دیگر با آنها ارتباط دارند. مثلا انواع مختلف فناوری‌ها که به اشکال گوناگون در زندگی انسان ها حضور و بروز و ظهور دارند. این گونه موارد به شکلی محسوس قابل لمس و درک هستند. برخی موارد در این قالب نمی گنجند و به شکل ذهنی و درک احساسی و در قالب بیان نظری هستند ولی کماکان درگیری اقشار مختلف با آنها وجود دارد ولی قابلیت لمس آنها به شکل فیزیکی و به گونه دیداری و شنیداری و لمس فیزیکی شاید مقدور نباشد. حوزه های مفهومی مثل حکمرانی و شناختی از این گونه اند که ما در فضای سایبر با آنها ارتباط داریم. یعنی نمی توان در مورد فضای سایبر کاوش نمود ولی به حکمرانی در فضای سایبر توجه نداشته باشیم. نمی توان با حوزه فضای سایبر ارتباط داشت ولی حوزه شناختی که در بستر فضای سایبر به شکل جنگ سایبر شناختی توسعه پیدا می کند، مورد توجه قرار نگیرد. 

نظر به اینکه زندگی سایبری (زندگی در فضای مجازی) جدا از زندگی جاری ما نیست، این مفاهیم بایستی معناکاوی شوند و در بیانی علمی برای متخصصان به منظور تصمیم سازی و تصمیم گیری و سپس به گونه ها و قالب های متناسب برای دیگر اقشار معناسازی شود، زیرا از یک منظر باید به این مهم توجه نمود که "جنگ آینده جنگ شناختی" است. این اقدام در بستر اذهان شکل می گیرد و نوعی از حضور اجتماعی در عرصه زندگی انسانی است که ارتباط آن با دیگر وجوه زندگی انسان ضرورت پیدا می کند. 

در این خصوص رسانه به عنوان محوری عمل می کند که با نقش بی بدیل خود نسبت به توسعه اقدامات شناختی در بستر ذهن منتقل کننده محتوا و پیام است که در شکل گیری و جهت گیری افکار عمومی خودنمایی دارد؛ بنابراین نیازمندی به اقدامات محتواسازی دراین مورد یعنی توجه به سه گانه: شناختی، حکمرانی و رسانه توجه مهمی بود که نظر بنده به آن جلب شد. 

این فرایند در ابتدا از سوی دوستان آقای داودی و همکار او خانم شعار با اهداف ازپیش-تعیین شده در برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه رادیو گفتگو شکل گرفته بود و با موارد ارائه دروس و سخنرانی‌های علمی و تخصصی در سال های اخیر بنده هم جهت شدند و جذابیت خاصی را بوجود آوردند. 

بر اساس پیشنهاد دوستان قرار شد بنده در قالب اجرا به صورت کارشناس- مجری مسئولیت ایجاد تعادل بین نظرات اندیشمندان مختلف در برنامه و بیان برخی موارد در قالب نظرات شنوندگان را به شکلی تعاملی در برنامه داشته باشم و اجرا کنم. با توجه به اینکه سابقه چنین اقداماتی در موارد دیگر را به اشکال دیگر داشتم؛ امیدوارم در این خصوص موفق باشیم و بتوانم از تجارب عزیزان که با دلسوزی و سختی اقدامات هماهنگی را به انجام می رسانند، به شکل حداکثری بهره مند باشم و برنامه خوبی را برای شنوندگان فرهیخته ایران تولید و اجرا کنیم. 

در خصوص محتوای برنامه هم باید به این نکته اشاره کنم که هدف گذاری کلان برنامه؛ توجه به سه گانه: شناختی، حکمرانی و رسانه است که در قالب مفاهیم عملیاتی توازن شناختی، سرمایه اجتماعی و دیگر عوامل اثرگذار حوزه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، فناوری و ... درارتباط با فرایند حکمرانی مطرح می شوند و مواردی همچون: رابطه میان مدل های حکمرانی و سرمایه اجتماعی، فرایند‌های موثر بر ادراک و شناخت سرمایه اجتماعی و نقش و وضعیت رسانه در شکل دهی به مسیر حرکتی سرمایه اجتماعی را برای حرکت مستمر و مطمئن دنبال می کنند. 

مواردی که مطرح شدند در حقیقت بسترسازی برای ورود هوشمندانه، علمی و میدانی به مساله میزان و اهمیت نقش علوم درایجاد سازه های ترکیبی رفتاری با تاکید بر سازه های رسانه ای به عنوان بخش مهمی از ساحت قدرت شناختی و جنگ های ترکیبی با تمرکز بر جامعه ایران اسلامی است.

 به نظر شما رسانه چه جایگاهی در پیشبرد اهداف حکمرانی در جامعه دارد یا به عبارت بهتر رسانه چه نقشی در حمکرانی مطلوب ایفا می‌کند؟

بخش مهمی از توفیقات رهبران هر جامعه ای بر اساس این مورد است که دارای الگوی حکمرانی باشند. استمرار در پیگیری تحقق اهداف جامعه نیازمند پایداری در مورد حکمرانی و شاکله آن است. پس نیازمندی به الگوی حکمرانی پایدار از جمله مواردی است که رهبران و خبرگان جامعه بایستی نسبت به آن دغدغه مند باشند.

در الگوی حکمرانی پایدار بخش‌های مختلف جامعه می‌بایست از توازن و تناسب لازم برخوردار باشند. بر اساس برخی نظرات و یافته‌های پژوهشی می توان چنین گفت که بخش دولتی بیشترین دخالت را در امور مختلف جامعه دارد و بخش‌های رسانه، خصوصی و عمومی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در این میان رسانه می تواند بیشترین تعامل را با بخش ها و سطوح مختلف جامعه و بخش عمومی دارا باشد. رسانه این قابلیت را دارد که نقش محوری و زمینه ساز تعامل بین بخشی را ایفا کند و راه کار‌هایی را به منظور تحقق حکمرانی پایدار داشته باشد. با توجه به موارد فوق جایگاه رسانه می تواند ساختارساز اذهان و قوه شناخت سرمایه اجتماعی برای ایجاد، استمرار و بلوغ فرایند حکمرانی باشد. با این مراتب استمرار و پایداری حکمرانی شرایط تضمین را برای خود مهیا می کند. 

 آیا برنامه ساعت ۲۴:۰۱ می‌تواند در معرفی شاخص‌های حکمرانی مطلوب در جامعه مفید فایده باشد؟

چنانچه گفته شد بخش مهمی از ساختار حکمرانی، رهبران و خبرگان جامعه هستند. برخی اندیشمندان، برخی برنامه سازان و برخی دیگر سطوح مختلف جامعه هستند. در حال حاضر این برنامه برای قشر اندیشمندان هدف ارائه شاخص های حکمرانی مطلوب را دارد. اندیشمندان از یک طرف ارتباط مشاوره و تعاملی با رهبران را دارا هستند و از طرفی ارتباط با اقشار دیگر از جمله دانشجویان و ... را دارند. اینها ساختار جامعه و هدف حکمرانی هستند. پس با انتقال مفاهیم به این طریق سرمایه اجتماعی به بلوغ مورد نیاز می رسد، توازن اجتماعی ایجاد و مولد سرمایه اجتماعی می شود و در نهایت فرایند حکمرانی متشکل، جهت گیر و پایدار خواهد شد. تلاش ما در این مجموعه برنامه این است که این مفاهیم را توسیع و بسط دهیم تا هم مورد استفاده حکمران‌ها و هم مردم در جایگاه سرمایه‌های اجتماعی هر جامعه‌ای قرار بگیرد. برنامه ساعت بیست و چهار و یک دقیقه در حقیقت برنامه‌ای تخصصی در حوزه جنگ‌های ترکیبی است که بصورت ویژه در فصل نهم خود ویژگی‌های حکمرانی مطلوب در جامعه را مورد مداقه قرار می‌دهد.

خبرنگار: الهام قبادی