سنگ محک انسان‌ها در روز قیامت چه کسانی هستند؟

«آیات و نکات»، پرونده رمضانی رسانه رسمی حوزه برای ماه مبارک رمضان است که حجت‌الاسلام امین اسدپور از پژوهشگران قرآنی در سی شماره به بیان سی آیه از قرآن کریم پرداخته که به صورت روزانه تقدیم شما خوبان خواهد شد.

بسم الله الرحمن الرحیم

آیه منتخب از جزء هفدهم قرآن کریم آیه ۴۷ سوره مبارکه انبیاء است.

حضرت حق در این آیه می‌فرمایند: «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا ۖ وَإِن کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا ۗ وَکَفَیٰ بِنَا حَاسِبِینَ/ و ما ترازو‌های عدل را به روز قیامت خواهیم نهاد و هیچ ستمی به هیچ نفسی نخواهد شد و اگر عملی به قدر دانه خردلی باشد در حساب آریم و تنها علم ما برای حسابگری کفایت خواهد کرد».

آیه پیرامون روز قیامت است و این که در روز قیامت بر احدی ظلم نمی‌شود. این آیه تاکید می‌کند بر اینکه کوچک‌ترین و ریزترین رفتار‌ها و اعمال بشری در روز قیامت هویدا می‌شود و مورد بازخواست و بررسی قرار می‌گیرد.

حضرت حق می‌فرمایند که میزان‌ها و ترازو‌های عادلانه‌ی خودمان را برای روز قیامت قرار خواهیم داد و بر احدی کوچک‌ترین ظلمی نخواهد شد، حتی اگر به اندازه ذره و دانه خردلی از رفتارها، تأملات، تفکرات و خطورات قلبی یک انسان باشد، در آن روز آورده و بررسی خواهیم کرد. این خالق همه مخلوقات چه خوب حسابگری است و حساب همه اعمال و رفتار‌ها را بررسی خواهد کرد.

اما نکته‌ای که در ذیل این آیه شریفه در تفاسیر ما مطرح شده، این است که حضرات معصومین علیهم السلام خودشان را مصداق اتمّ و اکمل این موازین قرار داده‌اند.

در روایتی داریم که حضرات معصومین علیهم السلام فرمودند: «والله نحن‏ الموازین‏»، ما همان میزان‌ها هستیم. یا در زیارتی که در رابطه با زیارت امیرالمومنین علیه‌السلام وارد شده، خطاب می‌کنیم که السَّلَامُ عَلَیک یا مِیزَانِ الْأَعْمَالِ، امیرالمومنین میزان و سنجه اعمال است.

شاید تذکر این نکته هم به جا باشد که وقتی ما میزان را در معنای عرفی معنا می‌کنیم، میزان را به ترازو معنا می‌کنیم و گمان می‌کنیم که ابزار و ترازویی که دارای دو کفه است، مد نظر می‌باشد در حالی که در لغت میزان، «المیزان مایوزن به» است، میزان یعنی سنجه و وزنه‌ای که ما را با آن عیار می‌کنند و می‌کشند.

وقتی در این روایات، حضرات معصومین علیهم السلام به شکل عام یا امیرالمومنین علیه السلام به طور خاص وارد شده که این ذوات نورانی میزان هستند، یعنی ما را با وجود مبارکه امیرالمومنین علیه السلام می‌سنجند. ما را با او سنگ محک می‌زنند، سنجه‌ی رفتار‌ها و کردار‌های ما اوست.

اینجاست که یک مقدار کار دشوار می‌شود، یعنی ما وقتی با انسان‌های تراز اول سنجیده می‌شویم یک مقدار اوضاع و احوال در روز قیامت دست ما می‌آید که چقدر دشوار است. وقتی ما را با شخصیت نورانی حضرات معصومین علیهم السلام مقایسه می‌کنند و می‌سنجند، کار دشوارتر می‌شود. در روایت معروفی که هست، امیرالمومنین علیه السلام میزان و محکی قرار می‌گیرد، «لَضَرْبَةُ عَلِیٍّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَیْن‏».

اینجاست که ما متمسک می‌شویم به شفاعت آل الله و به شفاعت حضرات معصومین علیهم السلام چشم امید می‌بندیم. اگر شفاعت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله و حضرات معصومین علیهم السلام نبود، کار بر شیعیان و امت رسول اکرم (ص) چه بسا دشوار می‌شد.

به هر حال حضرت حق این گونه تاکید می‌کند که ما این میزان‌ها را طوری قرار می‌دهیم که به احدی ظلم نشود.

نکته دیگر اینکه در روز قیامت ذره ذره رفتار و سکنات ما مورد بازخواست و حسابرسی قرار می‌گیرد و این فرهنگ، حساسیت به خرد خرد رفتار‌ها و سکنات را در یک جامعه ایمانی تقویت می‌کند تا جامعه مؤمن به لحظه لحظه و ذره ذره سکنات و رفتار خودش حساس است و می‌داند که نسبت به تک‌تک رفتار‌ها بازخواست خواهد شد. این چنین جامعه‌ای طبیعتا مراقبه و حضور پیوسته جریان معاد و قیامت را در زندگی خودش محسوس و ملموس تجربه می‌کند.

ان شاءالله این معادباوری و این چنین اعتقاد به محاسبه تک تک رفتار و اعمال روزی همه ما باشد.

منبع: خبرگزاری حوزه