ماجرای مرمت غیر اصولی پل ساسانی خیرآباد گچساران چیست؟

پل ساسانی در نزدیکی چهارتاقی خیرآباد در شهرستان گچساران، استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد و این پل تاریخی با قدمت ساسانی در ۱۳ آبان سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

انتشار اخبار در فضای مجازی و سایت‌های خبری درباره میراث به جامانده این پل حاکی از انجام مرمت‌های غیرفنی با سیمان سیاه و لاشه سنگ مرمت وجود داشت که در پی آن برخی رسانه‌ها و باستان شناسان نیز واکنش نشان داده و این نوع اقدامات را خودسرانه دانستند.

دوستداران میراث فرهنگی با انتشار عکس‌های مختلف از مرمت‌های غیرفنی از پل ساسانی با سیمان سیاه و لاشه سنگ مرمت و بخشی از ملات سفید ابراز نارضایتی کردند.

به گفته باستان شناسان قدمت تاریخی محوطه‌ای که چهارتاقی و پل خیرآباد در آن واقع شده، به دوره ساسانی بر می‌گردد و این منطقه در مسیر اصلی اتصال شهر تاریخی "ارجان" است.

برخی از باستان‌شناسی دراین زمینه اظهار کرد: به نظر می‌رسد پل ساسانی اخیرا مرمت شده که وضعیت آشفته‌ای دارد، به گونه‌ای که در مرمت جدید، بخش‌هایی از معماری دوره ساسانی از بین رفته و پل با مصالحی، چون سیمان و لاشه سنگ پوشانده شده و روی دیواره پل ساسانی هم ملات سفید ریخته شده است.

به گفته آنها، همچنین حجمی از سیمان و آهک در این محوطه باستانی و روی سازه‌های معماری رها شده و بخش‌هایی دیگر از محوطه نیز خاکبرداری شده و با برداشت خاک ممکن است به لایه‌های باستانی آسیب وارد شود.

تعدادی دیگر از فعال میراث فرهنگی در فضای مجازی در این باره گفتند: به نظر می‌رسد پل ساسانی استحکام‌بخشی و ایمن‌سازی نشده و مرمت آن با سیمان و لاشه سنگ، مسیر را برای دسترسی آسان‌تر مردم و موتورسواران بر روی پل را باز کرده، که برای آن‌ها و پل خطرآفرین است.

واکنش میراث فرهنگی و گردشگری گچساران به مرمت پل ساسانی باسیمان

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گچساران در واکنش به انتشار خبری در رسانه‌ها با عنوان "مرمت پل ساسانی خیرآباد باسیمان" گفت: تمامی مراحل مرمت و بازسازی پل ساسانی خیرآباد مطابق استاندارد‌های لازم و کنوانسیون‌ها و منشور‌های مرمتی "بورا" بند ۸-۱ و ۱۵-۳ و منشور "ونیز» " بند ۹ و ۱۰ اجراشده است.

رحیم خردمند ابراز کرد: ساختن بنا‌های تاریخی فروپاشیده به همان شکل اولی در مرمت پل ساسانی خیرآباد رعایت شده و مصالح جدید نیز بر اساس مصالح پل انتخاب و بکار گرفته‌شده است.

وی افزود: مصالح بکار رفته در پل ساسانی از سنگ لاشه کوهی به‌صورت قواره سنگ قلوه رودخانه و ملات‌ها ساروج در پی و کف و گچ نیم کوب در سازه‌های بالاتر است.

خردمند ادامه داد: در هنگام مرمت پل ساسانی به غیر از برداشت مصالح فرسوده و خاک مرده روی بدنه هیچ سازه اصیلی تخریب نشده، و تمام اجزای باقی‌مانده نیز حفظ شده است.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گچساران گفت: درجا‌هایی که کارشناسان میراث فرهنگی تشخیص داده بخش‌هایی از سازه اصلی به‌صورت قاب نمایش داده شده است.

وی تصریح کرد: مصالح مرمتی در پل ساسانی خیرآباد نیز بر اساس همان مصالح انتخاب‌شده و بنابراین همرنگی و هم‌جنسی رعایت شده به‌گونه‌ای که مرمت جدید و اصل بنا قابل‌تشخیص است.

خردمند اظهار کرد: ملات جدید بکار رفته بجای ساروج ملات باتارد (ترکیب گچ سیمان و ماسه) که از ملات‌های مرمتی است که برای حفظ بدنه اصلی بنا و دوخت دوز ترک‌های بین نما و سازه دوغاب ریزی شده است.

وی ادامه داد: مقداری ملات‌های بکار رفته در پل ساسانی به علت فرسودگی و سوراخ‌های بدنه نیز روی بدنه ریخته شده که پاک خواهد شد.

خردمند ابراز کرد: در مورد مصالح رهاشده هنگام عکس‌برداری، کارگاه هنوز فعال بوده و هم اکنون تمیزکاری انجام شده است.

وی با بیان اینکه خاک‌برداری در این بنای تاریخی با مجوز انجام شده گفت: خاک‌ریزی انجام شده برای جلوگیری از رانش و کنترل و تغییر مسیر آب محوطه به رودخانه بوده است.

مرمت پل ساسانی در هشت مرحله انجام شد

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گچساران با بیان پل ساسانی تبدیل به ویرانه شده بود گفت: یک دهنه پل تاریخی متعلق به دوره ساسانی با اعتبار بیش از هشت میلیارد ریال واقع در مجموعه تاریخی خیرآباد شهرستان گچساران مرمت شد.

خرمند ابراز کرد: این مجموعه متشکل از سه دهنه پل، مدرسه، آتشکده، قلعه، آب انبار و چهار طاقی‌های قلعه سنگی کوچک است.

وی سه دهنه پل واقع در مجموعه تاریخی خیرآباد را مربوط به سه دوره اشکانی، ساسانی و اسلامی عنوان کرد و گفت: این سازه‌ها در جاده ارجان که دروازه تجارت ایران از خلیج فارس به جاده ابریشم بوده در زمان اردشیر بابکان احداث شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گچساران با اشاره به لزوم مرمت سالانه مجموعه‌های تاریخی با توجه به تهدید عوامل طبیعی گفت: پل ساسانی مجموعه تاریخی خیرآباد تاکنون در هشت مرحله مرمت و بازسازی شده است.

خردمند مجموعه آثار تاریخی منطقه خیرآباد یادمانی از فرهنگ و تمدن کشور و تسهیل کننده جابجایی‌های تجاری، زیارتی و گردشگری و ... ذکر و اضافه کرد: مرمت و بازسازی این اثر تاریخی نیازمند اعتبار بیشتری برای مرمت است.

وی افزود: این اثر تاریخی شامل پل‌ها و چهار طاقی‌هایی برای سهولت عبور کاروانیان در جاده ارتباطی گچساران به بهبهان ساخته شده است.

به گفته رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گچساران پروژه مرمت «پل ساسانی» منطقه خیرآباد گچساران از سوی یکی از کارشناسان باستان‌شناسی خوب استان و بر اساس استاندارد‌های دقیق سازه‌ای و معماری انجام شده است.

شهرستان ۱۵۶ هزار نفری گچساران در جنوب غربی کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.