بحران خاک جدی تر از بحران آب است

محمدصادق حمیدیان رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس امروز یکشنبه ۱۹ آذرماه در همایش بزرگداشت روز جهانی خاک که در اتاق بازرگانی فارس برگزار شد، اظهار کرد: بر خلاف آب که کمبود و نبود آن برای همگان ملموس است، اما در موضوع خاک اثر فرسایش به سرعت قابل درک و لمس نیست و همین موضوع موجب می‌شود که در گذر زمان متوجه عمق فاجعه از بین رفتن خاک نشوند.

او گفت: خاک ثروتی میان نسلی است که ما امانتدار این ثروت گرانبها هستیم. خاک در کشور ما به عنوان یکی از ارزشمندترین کالاهاست که قیمت عددی ندارد به همین جهت از دست دادن آن مورد توجه نیست.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس تصریح کرد: خاک به‌عنوان منبع طبیعی، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.

او افزود: با درک عمیق قدر و منزلت منابع خاک کشور و لزوم حفظ و حراست از این سرمایه خدادادی جهت بهره‌برداری پایدار و حفظ امانت برای نسل‌های آینده، توسعه پایدار هیچ کشوری بدون توجه بـه منـابع خـاک، دست‌یافتنی نخواهد بود.

حمیدیان تصریح کرد: طبق گزارش فائو ۳۳ درصد از خاک‌های جهان به دلایل مختلف از جمله فرسایش، شورشدن و آلودگی‌های شیمیایی خاک تخریب شده است و از آنجایی که خاک خالی اثرات رویداد‌های آب و هوایی را تشدید می‌کند معیشت مردم به طور فزاینده‌ای تحت تأثیر قرار می‌گیرد و افراد بیشتری ممکن است مجبور شوند به جا‌های دیگر نقل مکان کنند.

رئیس اتاق بازرگانی فارس با بیان اینکه امنیت غذایی، یکی از اجزای اصلی امنیت ملی هر کشور است، ادامه داد: سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (۱۹۹۶)، امنیت غذایی را اینگونه تعریف می‌کند: دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه مردم در همه اوقات به غذای کافی، سالم و مغذی برای داشتن یک زندگی سالم و فعال. با توجه به ترجیحات غذایی، در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد غذای موردنیاز بشر از خاک تولید می‌شود و این موضوع، امنیت غذایی جوامع مختلف را به سرنوشت خاک‌ها پیوند داده است.

او با بیان اینکه خدشه‌دار شدن این امنیت می‌تواند مشکلات فراوان اجتماعی و چالش‌های امنیت ملی را به‌دنبال داشته باشد، افزود: تخریب زمین‌ها در حال حاضر اصلی‌ترین تهدید امنیت غذایی در جهان و درحال تبدیل‌شدن به یک محدودیت جهانی برای توسعه اقتصادی است و به آن سومین چالش قرن ۲۱ (بعد از دو چالش تغییر اقلیم جهانی و کمبود آب شیرین) می‌گویند. بعضی از پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که منابع خاک، به‌دلیل تخریب‌ها و سوءمدیریت‌ها در آینده نه‌چندان دور (کمتر از یک قرن) توان تأمین نیاز غذایی بشر را از دست خواهند داد.

حمیدیان اظهار کرد: فرسایش خاک حاصل مدیریت نامناسب منابع آب و بهره‌وری خاک و تغییر اقلیم و خشکسالی است و در دنیای مدرن هر تن خاک ۲۸ دلار ارزش دارد. بر این اساس هدررفت خاک در ایران حداقل ۵۶ میلیارد دلار ارزش دارد، ارزشی که نه تنها در حساب‌های ملی، بلکه در بودجه‌های کشوری هم دیده نمی‌شود. عددی که حتی از ارزش صادراتی نفت کشور هم بزرگتر است.

او با بیان اینکه عمق فاجعه از بین رفتن منابع خاکی بیشتر از منابع آبی و بحران آب است، افزود: بر اساس اصول علمی بین آب و خاک رابطه وجود دارد و کاهش هر یک از این مقوله‌ها تهدید‌های جدی را به دنبال دارد به همین جهت در موضوع بحران خاک و آب در کشور باید نگاه عمیق‌تری حاکم شود.

رئیس اتاق بازرگانی فارس با تاکید بر اینکه آنچه در بحث خاک باید مورد توجه قرار گیرد کاهش شدید کیفیت منابع خاکی در کشور است که این مهم در زمان فعلی که با خشکسالی همراه است بیش از پیش نمود پیدا کرده است، اضافه کرد: امروز شاهد بحث فروچاله‌ها و فرونشست زمین هستیم که ترکیبی از فرسایش و بحران آب است.