خوی؛ حلقه اتصال گردشگری ایران به اروپا

آذربایجان غربی با بیش از ۱۶۰۰ اثر و بنای تاریخی، باستانی در فهرست میراث ملی از جمله استان‌های غنی کشور در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است، به طوری که یکی از چهار پیشران توسعه استان در طرح ویژه دولت برای رشد اقتصادی موضوع گردشگری در نظر گرفته شده که این خود نشان از ظرفیت این بخش دارد.

آذربایجان‌غربی، تنها استانی است که با سه کشور مرز مشترک دارد و وجود بیشترین مرز‌های رسمی، آب و هوای مناسب با وجود ۱۰ اقلیم ظرفیت‌های بسیاری خوبی است. همچنین در حال حاضر با وجود داشتن ظرفیت‌های خوب بوم‌گردی هنوز استفاده‌ای از آن نشده است.

کاخ موزه باغچه‌جوق، عمارت کلاه‌فرنگی، سه‌گنبد ارومیه، غار سهولان مهاباد، خان‌تختی سلماس، مقبره شیخ صدرالدین چالدران، کلیسای ننه‌مریم ارومیه، قلعه‌بسطام، مسجد سردار، بازار تاریخی ارومیه، خانه انصاری، تپه‌حسنلو، تالاب کانی‌برازان مهاباد و روستای چورس از جمله آثار تاریخی آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود. اما در این میان کاروانسرای قطور آذربایجان غربی بعد از «قره‌کلیسای چالدران» و «تخت‌سلیمان تکاب» سومین اثر تاریخی این استان به شمار می‌رود که به ثبت یونسکو رسیده است. این بنا از زیباترین کاروانسرا‌های تاریخی کشور است که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته و گزینه پیشنهادی استان آذربایجان غربی برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو است.

کاروانسرای تاریخی قطور خوی آخرین کاروانسرا در مسیر جاده ابریشم در ۳۰ کیلومتری مرز ایران و ترکیه واقع شده و علاوه بر مزیت‌های گردشگری به دلیل نزدیکی در مرز رازی خوی می‌تواند نقش مهمی در مبادلات اقتصادی دو کشور ایران و ترکیه نیز ایفا کنداین بنای زیبا یکی از ۴ کاروانسرای سرپوشیده تاریخی کشور است که مربوط به دوره صفوی بوده و این روز‌ها در قالب یک پرونده شامل ۵۶ کاروانسرای قدیمی در ۲۴ استان کشور مربوط به دوره ساسانی تا قاجاریه برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو در حال مرمت و بازسازی است.

قطور خوی آخرین کاروانسرا در مسیر جاده ابریشم در ۳۰ کیلومتری مرز ایران و ترکیه واقع شده و علاوه بر مزیت‌های گردشگری به دلیل نزدیکی در مرز رازی خوی می‌تواند نقش مهمی در مبادلات اقتصادی دو کشور ایران و ترکیه نیز ایفا کند.

کاروانسرای «قطور خوی» به لحاظ معماری یک بنای زیبای تاریخی در ابعاد ۲۰ در ۲۰ بوده که عمدتاً از مصالح سنگی برای احداث این بنا استفاده شده و دارای ۴ اتاق و استراحت گاه تو در تو با مصالح گچ، آهگ، خاک و سنگ کوهپایه‌ای است.

کاروان سرای شاه عباسی قطور از نوع کوهستانی ۳ اتاق و استراحت گاه تو در تو دارد که با مصالح کچ، آهگ، خاک و سنگ کوهپایه‌ای احداث شده است.

۱۲ کاروان سرای تاریخی درون و برون شهری در استان وجود دارد که از این کاروان سرا‌ها ۵ کاروان سرا در شهرستان خوی واقع شده‌اند.

حکایت‌های سر به مهر تاریخی که در دل کاروانسرا‌ها است

از زمان‌های کهن تا روزگار پهلوی اول، کاروانسرا‌ها نقش مهمی در سیر زندگی ایرانیان و روابط و تعامل اجتماعات گوناگون فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، آئینی، اعتقادی و… داشته‌اند، هنگامی که تنها وسیله رفت و آمد پای پیاده یا استفاده از چهارپا بود، طی کردن مسیر‌های طولانی و صعب العبور برای خرد و کلان به وجود منازلی وابسته بود که در مسیر راه‌های ارتباطی قرار داشت که این منازل پل ارتباطی با منزلی دیگر تا رسیدن به نقطه هدف بود.

در گذشته بهترین شیوه مسافرت و حمل مال التجاره و در کل نقل و انتقال از نقطه‌ای به نقطه دیگر، همراهی با کاروانیان بود، چون در میان کاروانیان از هر طایفه و سن و سال وجود داشت لذا کاروانسرا‌ها در بین راه و حتی داخل شهر بهترین و مناسب‌ترین موقعیت برای تجدید قوای مسافران و آمادگی ایشان برای حرکت به منزل بعدی را فراهم می‌آورد تا مسافر خسته آبی به صورت زده و وضویی ساخته و به مسائل شخصی بپردازد.

کاروانسرا‌ها پل ارتباطی مابین جوامع و اجتماعات گوناگون موجود در کشور و در میان توده مردم بودند که البته امرا و حکام نیز از این اخبار توسط مأموران خود آگاه می‌شدند، همچنین در شب‌های طولانی در همین کاروانسرا‌ها توسط سالخوردگان، علما و فضلا به رسم دیرین ایرانیان قصه‌ها و داستان‌هایی نقل می‌شده که علاوه بر گذراندن وقت و سرگرمی دارای مضامین حکمی و پند‌های اخلاقی و ایضا گوشزد‌هایی برای مسافرین جوان یا ناوارد بوده که این امر سینه به سینه از زمان‌های قبل تا به گذشته نه چندان دور ساری و جاری بوده است.

حفظ میراث ماندگار فرهنگی اجتماعی کاروانسرا‌ها در شهر‌ها و منازل بین راهی و ثبت جهانی آن‌ها ضمن ایجاد امکانات و تجهیزات به روز در شکل و ساختار سنتی می‌تواند یکی از هزاران نکته از میراث معنوی و فرهنگی کشور ایران باشد و در بحث جذب گردشگری داخلی و خارجی از سرمایه‌ها و میراث گران بهای این مرز و بوم محسوب می‌شود.

ثبت کاروانسرای شاه عباسی قطور خوی در فهرست میراث جهانی یونسکو

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوی گفت: کاروانسرای شاه عباسی این شهرستان در آخرین نشست یونسکو به عنوان میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی این نهاد ثبت شد.

گفت: پرونده این اثر تاریخی یکسال قبل برای ثبت جهانی در فهرست کاروانسرا‌های تاریخی تهیه و برای ثبت جهانی به میراث فرهنگی کل کشور ارسال شده بود.

وی افزود: پرونده این کاروانسرا ۲۶ شهریور در قالب پرونده کاروانسرا‌های ایران «مجموع ۵۴ کاروانسرای تاریخی» بررسی و با تصویب اعضای کمیته به عنوان بیست و هفتمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

کاروانسرای قطور خوی به لحاظ معماری یک بنای زیبای تاریخی بوده که عمدتاً از مصالح سنگی برای احداث این بنا استفاده شده استرئیس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خوی تصریح کرد: کاروانسرای قطور خوی به لحاظ معماری یک بنای زیبای تاریخی در ابعاد ۲۰ در ۲۰ است که عمدتاً از مصالح سنگی برای احداث این بنا استفاده شده است.

وی افزود: این کاروانسرا به علت ویژگی‌های منحصر به فرد معماری و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم نامزد ثبت در فهرست جهانی شده بود و میراث فرهنگی استان برای تسریع در ثبت این اثر از سال‌های گذشته کار‌های مرمتی و حفاظتی در این بنای ارزشمند انجام داد.

معاون گردشگری میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در خصوص وضعیت کاروانسرای تاریخی قطور خوی برای ثبت جهانی گفت: کاروانسرای تاریخی شاه عباسی قطور خوی کاروان سرای قطور خوی به لحاظ معماری یک بنای زیبای تاریخی در ابعاد ۲۰ در ۲۰ است که عمدتاً از مصالح سنگی برای احداث این بنا استفاده شده که با ثبت جهانی این اثر تعداد آثار ثبت جهانی شده استان به ۳ مورد افزایش یافت.

تعداد آثار تاریخی ثبت جهانی شده در آذربایجان غربی به ۳ مورد افزایش یافت

با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه مرزی قطور و قرارگیری این اثر تاریخی در جوار مرز رازی خوی از اهمیت تاریخی، گردشگری و اقتصادی بالایی برخوردار استرضا حیدری با بیان اینکه این کاروانسرا آخرین حلقه از کاروانسرا‌های تاریخی کشور در مرز ایران و ترکیه واقع شده است، ادامه داد: با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه مرزی قطور و قرارگیری این اثر تاریخی در جوار مرز رازی خوی از اهمیت تاریخی، گردشگری و اقتصادی بالایی برخوردار است.

وی با بیان اینکه مرمت و صیانت از این اثر تاریخی از دو سال گذشته آغاز و به امروز به صورت کامل مرمت و بازسازی شده است، عنوان کرد: از ۱۲ کاروانسرای تاریخی در استان ۵ کاروانسرا در شهرستان خوی واقع شده‌اند، که همه روزه به دلیل قرار گرفتن در مسیر رازی - خوی در معرض بازدید عموم علاقمندان و گردشگران قرار دارد.

وی با اشاره به شاهکار معماری در این بنای تاریخی عنوان کرد: زیرساخت‌های حضور گردشگران در این منطقه به دلیل قرارگیری کاروانسرای تاریخی قطور در مرز رازی فراهم بوده و سایر زیرساخت‌ها نیز در دست اجراست.

معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی با اشاره به اهمیت این بنای تاریخی افزود: کاروانسرای خوی در نزدیکی جاده خوی به قطور در مسیر مرز رازی قرار گرفته و آخرین حلقه اتصال از مسیر جاده ابریشم به اروپا در مرز است.

کاروانسرایی تاریخی قطور که در محور ترانزیتی خوی قرار دارد

حیدری با اشاره به قرارگیری کاروانسرای تاریخی قطور خوی در محور ترانزیتی خوی به قطور گفت: با توجه به انجام مسافرت‌ها و تردد‌های تجاری و مسافری ایران و ترکیه از طریق مرز رازی ثبت جهانی و مرمت کاروانسرای تاریخی می‌تواند نقش مهمی در جذب گردشگری و رونق اقتصادی منطقه داشته باشد.

معاون گردشگری میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی گفت: کاروانسرای تاریخی قطور خوی بنایی تاریخی با معماری زیبای ایرانی است که در مرز ایران و ترکیه مربوط به دوره صفوی به مساحت ۴۲۰ متر در منطقه مرزی قطور واقع شده است.

آذربایجان غربی با بیش از یک هزار ۶۰۰ اثر و بنای تاریخی و باستانی در فهرست میراث ملی از جمله استان‌ها غنی کشور در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است.

منبع: مهر