همپای دنیا باید روی فناوری‌های روز سرمایه‌گذاری کنیم/تعلل سبب عقب‌ماندگی می‌شود

سینا مظفری استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رشته ژنتیک پزشکی و دانش‌آموخته مقطع دکتری موسسه ماکس پلانک است که دوره پسادکتری را در همین موسسه گذرانده و یکی از شش برگزیده سومین دوره رقابت علمی کنز در شاخه سلامت و فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی است. وی با دستاورد علمی واکسن نانوذره لیپیدی کرونا در این رقابت شرکت کرد که از آبان گذشته فراخوان آن اعلام شده بود و آیین اختتامیه نیز ۲۲ اردیبهشت و همزمان با آخرین روز نمایشگاه اینوتکس در پارک علم و فناوری پردیس برگزار شد و برگزیدگان جوایز خود را دریافت کردند.

مظفری  در مورد فعالیت‌ها و دستاورد علمی خود اظهار داشت: من ۴ سال قبل از آلمان به ایران برگشتم که تقریبا مصادف شد با آغاز همه‌گیری کرونا و از آنجا که حوزه تخصصی من واکسن‌های ام آر ان ای (m RNA) بود و واکسن‌های جدید هم از این فناوری استفاده کرده‌اند، طرح تحقیقاتی را با همکاری دکتر محمودرضا جعفری از پژوهشگران حوزه نانوفناوری آغاز و اجرا کردیم. در این طرح بخش تحقیقات ام آر ان ای را من و بخش نانوذره را دکتر جعفری پیش بردند.

وی ادامه داد: تقریبا بعد از ۶ ماه واکسن ام آر ان ای را ساختیم و آزمایش‌های پیش‌بالینی را در ماه هفتم آغاز کردیم. این آزمایش‌ها را روی موش، خرگوش و موش صحرایی انجام دادیم و وقتی از کارایی بالای آن مطمئن شدیم، روی «میمون‌های رزوس» آن را آزمایش کردیم.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: اما میمون‌های رزوس هم هزینه‌بر هستند و هم نگهداری آنها سخت است؛ ما فقط یک شرکت دارویی داشتیم که این میمون‌ها را داشت و واکسن را روی این میمون‌ها آزمایش کردیم تا ببینیم می‌توانند در مقابل ویروس مقاومت کنند یا نه و نتایج از پیش‌بینی ها بسیار بهتر بود، از نظر کارایی بالاتر از فایزر ولی پایین‌تر از مدرنا بود زیرا میزان تزریق در واکسن مدرنا بیشتر است.

وی ادامه داد: کارایی واکسن ما از بقیه واکسن‌های تولیدشده در ایران بالاتر بود. تصمیم گرفتیم آن را در ایران صنعتی کنیم و با شرکت دارویی بزرگ ایرانی در حال رایزنی هستیم تا خط تولید صنعتی این واکسن را صنعتی کرده و از این خط تولید برای ساخت سایر داروها بر پایه فناوری ام آر ان ای مانند واکسن اچ پی وی، آنفلوآنزا و ضدسرطان استفاده کنیم. هدف بزرگ‌تر ما ساخت داورهای بر پایه فناوری ام آر ان ای است.

ضرورت آشنایی دانشمندان مسلمان با دستاوردهای دیگر دانشمندان

وی در مورد روند آشنایی با رقابت علمی کنز و راه‌های کمک کردن آن به دانشمندان جوان جهان اسلام نیز گفت: یکی از همکاران ما که سال گذشته جایزه کنز را برده بود، من را از این جایزه مطلع کرد و گفت بهترین مسیر برای شناساندن دستاورد به مردم است و بنیاد مصطفی (ص) کمک می‌کند که دانشمندان ایرانی به کشورهای دیگر شناخته و با هم مرتبط شوند.

مظفری در مورد اهمیت این جایزه اظهار داشت: هدف از این جوایز مبلغ نقدی جایزه نیست بلکه شناساندن دانشمندان به یکدیگر است که بزرگ ترین ماموریت این جوایز و بنیادهاست و در کشورهای دیگر هم همینطور است.

وی پیشنهاد داد برای بهتر برگزار شدن این جایزه همایش هایی بین کشورهای منطقه و اسلامی برگزار شود تا دانشمندان در حوزه‌های مختلف کنار هم جمع شده و داده‌های خود را به یکدیگر عرضه کنند و به این شکل همکاری‌های بین‌اللملی شکل بگیرد و بتوانند از گرنت‌های مشترک استفاده کنند.

بودجه محدود دانشگاه‌ها برای تحقیقات

این محقق حوزه ژنتیک پزشکی در مورد بودجه‌های تحقیقاتی گفت: دانشگاه‌ها بودجه‌های محدودی برای تحقیقات دارند و بیشتر فقط از تجهیزات معمول در حوزه‌های مختلف برخوردارند تا دانشجوها و محققان کار کنند ولی بودجه‌ای ندارند که بتوانند هزینه‌های یک طرح تحقیقاتی جدی را بدهند.

محققان معمولا از ستادهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق‌های خطرپذیر یا صندوق‌های پژوهش و فناوری باید برای تامین بودجه تحقیقات خود کمک بگیرند. البته صندوق‌های خطرپذیر بودجه‌های بیشتری دارند و تجاری‌سازی فناوری‌های پزشکی به دلیل آزمایش‌های بالینی به بودجه‌های زیادی نیاز دارد.

وی تصریح کرد: البته فروش بالای این فناوری‌های پزشکی سرمایه‌گذاری اولیه را به سرعت برمی‌گرداند. این داروها هم راهبردی است و هم زیاد استفاده می‌شود؛ برای نمونه واکسن آنفلوآنزا سالی ۲ میلیون دُز در ایران استفاده می‌شود.

مظفری خاطرنشان کرد: صندوق های پژوهش و فناوری و صندوق‌های خطرپذیر بیشتر باید با روند توسعه این فناوری‌ها آشنا شوند؛ زیرا هنوز ترس زیادی از طرح‌های تحقیقاتی بزرگ و مثلا بالای ۱۰ میلیارد تومان وجود دارد و باید ارزیابی‌ها در این صندوق‌ها قوی‌تر باشد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: باید به این موضوع دقت کنیم که حتما نباید بیماری جدید ظهور کند یا همه‌گیری رخ دهد، تا ما به فکر توسعه فناروی‌های جدید بیافتیم باید از قبل سرمایه‌گذاری کنیم یا با کشورهای دیگر همپا باشیم تا در این موقعیت‌ها از آنها استفاده کنیم.