لزوم تدوین برنامه علمی برای پیشگیری تهدیدات دخانیات بر سلامت جامعه

یونس پناهی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در سخنرانی خود در چهارمین کنگره ملی و اولین کنگره بین‌المللی دخانیات و سلامت با بیان اینکه دخانیات چهارمین ریسک فاکتور برای بیماری‌های غیر واگیر در ایران است، گفت: سیگار ۷۰۰۰ هزار ماده سمی دارد که حدود ۶۹ ماده  از آن‌ها سرطان زاست. به همین دلیل برنامه‌های پیشگیری از کاهش بار بیماری‌های ناشی از دخانیات بسیار ضروری است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت عوارض ناشی از مصرف دخانیات را به سه دسته تقسیم بندی کرد و ادامه داد: عارضه نخست روانی است یعنی احساس تنهایی، افسردگی، خودکشی و بیماری‌های روان عارضه بعدی جسمی است مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های مقاربتی، بیماری‌های تکاملی، و سایر موارد مانند اوردوز و عارضه سوم نیز اجتماعی است مانند بزهکاری‌های اجتماعی، مشکلات اقتصادی و ... است که هر کدام برای سلامت افراد تبعاتی را به دنبال دارد.

وی اعلام کرد: بیماری‌های قلبی و عروقی به عنوان اولین بار بیماری کشور به دنبال مصرف سیگار حدود ۸/۲ برابر خواهد شد. همچنین مرگ و میر به دنبال سکته‌ها در افراد سیگاری دو برابر می‌شود. بحث مهم دیگر غیر‌سیگاری‌ها هستند که در مجاورت سیگاری‌ها احتمال ابتلا به بیماری‌های مرتبط با قلب و عروق در این افراد حدود ۱ و نیم برابر می‌شود.

پناهی راهکار را در تحقیقات و مداخلات پیشگیرانه در سطح جامعه عنوان کرد و افزود: متوسط مصرف دخانیات در ایران چیزی حدود ۲۲ درصد است که اگر افراد در معرض را نیز به این عدد اضافه شود، در حدود ۴۰ درصد افراد در معرض یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتور‌ها برای افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطانی خواهند بود. چاره کار در تحقیقات پیشگیرانه است. برای مثال تحقیقاتی در دنیا انجام شده که پس از مداخلاتی که به کاهش مصرف دخانیات منجر شده کاهش سرطان ریه نیز مشاهده شده است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در ادامه سخنرانی خود تاکید کرد: توجه به این نکته ضروری است که مصرف دخانیات یک عامل نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل باید در کنار همدیگر قرار بگیرند. از فرد گرفته تا محیط زندگی، خانواده، دوستان، مدرسه، رسانه‌ها و حتی سیستم بهداشت و درمان همگی بر رفتار‌های گرایشی به دخانیات دخیل هستند به همین دلیل فقط یک نهاد یا یک ارگان نخواهد توانست برای کاهش مصرف دخانیات برنامه‌ریزی کند.

پناهی با اشاره به برنامه MPOWER سازمان بهداشت جهانی تصریح کرد: در این برنامه به پایش، نقش قانون و قانون‌گذاری، برنامه‌های بازتوانی، نقش رسانه‌ها در افزایش آگاهی مردم، افزایش مالیات و یا حتی کاهش حمایت‌های بیمه‌ای اشاره دارد. پس نمی‌توان انتظار داشت که فقط یک وزارتخانه بتواند مصرف دخانیات را کنترل کند. باید در بخش ارائه داده‌های کلان کشور در مصرف دخانیات و عوارض آن بر سلامت و برنامه پایش اقداماتی انجام شود. ولی لازم است نهاد‌های قانون‌گذار، آموزش و پرورش، رسانه‌ها، نهاد‌های مالی هم اهتمام جدی برای کاهش این ماده سمی داشته باشند چرا که کشور علاوه بر هدر رفت نیرو‌های انسانی دچار ضرر‌های اقتصادی نیز خواهد شد.