شیوه عجیب دریافت مالیات از دهات و قصبات در دوره قاجار

 آن دوران روش محاسبه دریافت مالیات از دهات و قصبات به این شکل بود که طبق قانون «بنیچه‌بندی» که معنایش مترادف «خدمت اجباری خصوصی» بود از هر دهات و قصبه‌ای، تعداد معینی سرباز به انتخاب و هزینه خود، برای خدمت در دولت انتخاب می‌کردند که به نوعی همان مالیات دهات و قصبه محسوب می‌شد و از همان موقع بود که واژه «خدمت اجباری» سر زبان‌ها افتاد.

بیشتربخوانید

• ماجرای نخستین بودجه ایران در دوره قاجار

در دوره قاجار بر اساس قانون «بنیچه‌بندی» یا همان اساس‌نامه سربازگیری از هر ۱۰ نفر جوان هر روستا یک نفر به سربازی اعزام می‌شد. امیرکبیر برای بنیچه سربازگیری قوانین مدونی پدید آورد و توانست ارتشی قوی و منظم سازماندهی کند با ۵۰ فوج (هنگ) پیاده‌نظام که هر فوج یک هزار نیرو داشت. اگر شهر یا قصبه‌ای سرباز نمی‌داد باید مالیات بیشتری می‌داد و قانون مهمی هم که امیرکبیر وضع کرد، اینکه آن ۹ نفر دیگر که سربازی نمی‌رفتند باید به خانواده سرباز مقدار مشخصی گندم می‌دادند.

در سال ۱۲۹۴ شمسی نیز قانون جدیدی برای قشون‌گیری تصویب شد که بر اساس همان شیوه بنیچه‌بندی بود و با تغییرات مختصری تا پایان دوره قاجار اجرا می‌شد. سرانجام در سال ۱۳۰۴ قانون خدمت نظام اجباری در مجلس تصویب و حدود یک سال بعد اجرا شد.

جالب اینکه برای نخستین‌بار متولدان سال‌های ۱۲۸۴ و ۱۲۸۵ شمسی به خدمت سربازی اجباری فراخوانده شدند. تصویر پیش رو منسوب به نخستین پایگاه سربازگیری اجباری در تکیه دولت تهران در سال ۱۳۰۵ شمسی است که نشان می‌دهد امکانات آموزش نظامی در آن دوران چگونه بوده است.

منبع: همشهری