رابطه میان سینما و شهر ناگسستنی است

کتاب «شهر‌ها و سینما» نوشته باربارا مِنِل استاد مطالعات سینمایی است که توسط نیما عیسی پور و نوید پورمحمدرضا از انتشارات بیدگل در ۳۰۴ صفحه ترجمه شده است.

رابطۀ میان سینما و شهر رابطه‌ای است پایدار و ناگسستنی؛ رابطه‌ای صد و اندی ساله و به قدمت خود سینما. فیلم‌ها در طول تاریخ، از هر ژانر و هر دوره‌ای، هیچ‌گاه نسبت به مکان‌ها، فضاها، فعالیت‌ها و رفتار‌های شهری بی‌اعتناء نبوده و همواره تصاویر و نشانگانی از آن‌ها را در خود گنجانیده‌اند، گاه در پیش‌زمینه و گاه در پس‌زمینۀ خود.

باربارا مِنِل در این کتاب کوشیده با رجوع به آراء نظریه‌پردازان شهری، فیلم‌ها و تصاویرشان را در پیوند با تحولات و پیچیدگی‌های شهرِ معاصر بازخوانی کند؛ و در این فرایند، او همانقدر دل مشغول وجوه کالبدی‌فضایی شهر‌ها هم‌چون خیابان و نما و منظر و خط آسمان است که حساس به مفاهیم نوظهور و مناسبات جدید شهری نظیر گمنامی، ازخودبیگانگی، نزاع طبقاتی، سرعت، سرگرمی و اروتیسم.

«شهر‌ها و سینما» در سه بخش تدوین شده است. بخش اول در حرکتی تاریخی، سفر خود را از جمهوری وایمار و برلین به عنوان محمل مدرنیته و هنر مدرنیستی آن روزگاران آغاز می‌کند، و با گذر از ترس و تردید و تمنای نهفته در لس‌آنجلسِ فیلم‌نوآرها، در شهر عشق، پاریسِ موج نو سینمای فرانسه، آرام می‌گیرد؛ و در این مسیر از سیر تحول و بده‌بستان سبک‌های زیباشناختی میان سینمای این سه اقلیم غافل نمی‌ماند.

بخش دوم ترسیم‌گر گذار از سینمای ملی مدرنیستی به سینمای فراملی پست‌مدرنیستی است و حرکت خود را از صنعت فیلم هنک‌کنگ آغاز می‌کند و با نگاه به «فیلمْ آوارها» و عبور از میان خرابه‌ها و ویرانه‌های به جا مانده از جنگ در شهر‌ها به دوراهی یوتوپیا و دیستوپیا در فیلم‌های علمی‌تخیلی می‌رسد؛ و در نهایت بخش سوم حول مفاهیم هویت و مکان‌مندی در فرایند جهانی شدن، به بررسی اجتماعات حاشیه‌نشین، زاغه‌ها، گتوها، سفر، مهاجرت، و وضعیت پناهندگان و کارگران غیرقانونی می‌پردازد.

درباره نویسنده:

در قسمتی از کتاب حاضر می خوانیم:

در سالن های بزرگ فیلم که در سال های مابین ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۰ در شهرها ساخته شدند، طراحان فضایی را برای ارکستر در نظر می گرفتند و بدین ترتیب اکران فیلم ها با موسیقی متن اصلی شان همراه بود.

در سال ۱۸۹۵، برادران لومیر اختراع خود، سینماتوگراف را ثبت کردند؛ اختراعی که هم امکان فیلمبرداری را فراهم می کرد و هم امکان نمایش را. آن ها اختراع خود را پیش از نخستین نمایش عمومی فیلم در گراند کافه ـ که شرح آن رفت ـ به همکاران حرفه ای خود نشان دادند. باتمور اشاره می کند که:  « سینما در آن زمان همچون یک معجزه به نظر می رسید. » 

این کتاب نشان می‌دهد که مدرنیته، شهرسازی و سینما را به هم پیوند می‌دهد این به دلیل تغییرات قابل توجهی است که فیلم شهری از طریق فرآیندهای جهانی شدن متحمل شده است، که طی آن شهر از یک نماد در سینمای ملی به یک مکان ممتاز برای اقدامات سینمایی فراملی تبدیل شده است.

کتاب «شهرها و سینما» متن کلیدی برای دانشجویان و محققان مطالعات فیلم، مطالعات شهری و مطالعات فرهنگی است.