رژه روی روان کاربران

اخیرا تحقیقی درباره شبکه‌های اجتماعی در مجله تایم منتشر شده که نشان می‌دهد شبکه اجتماعی اینستاگرام، بدترین شبکه از نظر تاثیرات روحی و روانی است و حدود ۶۳درصد از کاربران آن احساس بدبختی می‌کنند. در تحقیق دیگری که در انجمن سلطنتی بهداشت عمومی بریتانیا منتشر شده است، تاثیر پنج شبکه اجتماعی، ازجمله «یوتیوب»، «توییتر»، «فیسبوک»، «اسنپ‌چت» و «اینستاگرام» بر سلامت روان بررسی شده است.

در این مطالعه ۱۴ شاخص موثر بر سلامت روان ارزیابی شده است. نتایج این تحقیق اینستاگرام را بدترین و مضرترین شبکه اجتماعی نشان داد.

به دلیل همین است که این روز‌ها رئیس اینستاگرام به کنگره آمریکا فراخوانده شده تا الگوریتم‌های دسترسی این شبکه را در آمریکا محدود کند. اعضای کنگره معتقدند نرم‌افزار اینستاگرام بنیان خانواده را نشانه رفته و می‌تواند موجب نابودی و تغییر سبک زندگی خانواده‌های آمریکایی شود.

با محوریت عکاسی

شاید در ششم اکتبر ۲۰۱۰ زمانی که کوین سیستروم و مایک کریگر اولین نسخه اولیه اینستاگرام را در فروشگاه اپل ارائه می‌دادند، فکرش را هم نمی‌کردند که روزی این برنامه تاثیر بدی روی روان مخاطبین‌شان داشته باشد. خالق و موسس این برنامه در همان ابتدا برای معرفی برنامه خود نوشته بودند: «برای سرعت بخشیدن، ساده و  زیبا شدن عکس‌های موبایلی» و همین توضیح به برگ برنده‌ای برای جذب مخاطب تبدیل شد.

البته از نظر علیرضا آل‌داوود، کارشناس فضای مجازی همین توانایی، یعنی انتشار تصاویر متنوع است که تاثیرپذیری بیشتر این شبکه مجازی را رقم می‌زند. او به ما می‌گوید که هر تصویر شامل حدود هزار پیام است و همین ویژگی است که باعث می‌شود تصویر در ذهن مخاطب بماند؛ بنابراین تاثیرپذیری یک تصویر عجیب نیست، اما همین هم تنها ویژگی این شبکه اجتماعی نیست. اینستاگرام برای هر مخاطب ذائقه‌سازی می‌کند به این شکل که با دسترسی به دنبال‌کنندگان، تصاویری که او دوست دارد و اطلاعاتی که از تلفن همراه او به دست می‌آورد، می‌تواند تصاویری را به کاربران نشان دهد که مورد طبع آنهاست. تصاویری که البته مخاطبان دیگر بسته به علایق خود منتشر کرده‌اند و داستان از همین جا شروع می‌شود.

آمار‌هایی که روان را نشان رفته است

طبق تحقیقی که در شرکت پایشگر و درباره اینستاگرام در ایران انجام شده، نشان می‌دهد که ۴۱درصد از کاربران این نرم‌افزار را سلبریتی‌ها، ۳۰ درصد افرادی که در حوزه سرگرمی مشغول هستند، ۱۲درصد افرادی که در حوزه تبلیغات، ۵درصد افرادی که در حوزه مد و زیبایی و ۴درصد نیز کاربرانی هستند که در حوزه هنری و آموزشی فعالیت دارند و تنها یک درصد از کاربران، افراد عادی هستند. بعد از بررسی حدود ۲۳ میلیون پست طی سه ماه مشخص شد که ۲۷ درصد آن‌ها مفاهیمی در دسته‌بندی سبک زندگی، ۲۱درصد مفاهیم تبلیغات و بازاریابی، ۲۰ درصد مفاهیم هنری، ۹ درصد مفاهیم دینی و عقیدتی و ۷ درصد نیز مفاهیم سرگرمی منتشر می‌کنند.

آل‌داوود، اما توضیحات جامع‌تری می‌دهد؛ او می‌گوید که در این نرم‌افزار به‌جز ذائقه مخاطب، مفاهیمی منتشر می‌شود که در کشور‌های خاصی مانند ایران، یاس، ناامیدی، نگرانی و افسردگی را ترویج می‌دهد. انتشار پربازدید سبک زندگی نوجوانانی که خاص‌اند، انتشار فیلم‌هایی که برای خوانندگان خارج از کشور است، انتشار گسترده صفحاتی که برای کاربرانی است که در سایت‌های شرط‌بندی فعالیت می‌کنند، همه و همه نشانه این ادعاست. در مقابل، اما تصاویر شهید قاسم سلیمانی یا هشتگ‌های امید و دستاورد‌های ایرانی محدود یا حذف می‌شود. این کارشناس فضای مجازی معتقد است سیاست اینستاگرام این است که تجمل‌گرایی، یاس و افسردگی را در برخی کشور‌ها انتشار دهد. در مقابل، اما دستاورد‌های امیدبخش آن کشور محدود شد تا مخاطب آن‌ها را نبیند.

قوانینی برای سالم‌سازی

پس از انتشار گزارش انجمن سلطنتی بهداشت عمومی بریتانیا، شبکه اجتماعی اینستاگرام در انگلستان برای کودکان و نوجوانان محدود شد. پس از انتشار گزارش در مجله تایم هم چند وکیل علیه این شبکه دادخواست تنظیم کردند. به‌جز این، اما اتحادیه اروپا قانون جی‌دی‌پی‌آر را برای حفاظت از اطلاعات و صیانت از کودکان و نوجوانان کشور‌های عضو این اتحادیه تنظیم کرده است. در آمریکا هم قوانینی برای صیانت از روح و روان کودکان و نوجوانان وجود دارد تا زندگی آن‌ها تحت‌تاثیر فضای مجازی برهم نخورد، اتفاقی که به نظر می‌آید در ایران مورد توجه نیست.

منبع: جام جم