در میز اقتصاد امروز ۲۷ اردیبهشت، به بررسی تاثیر یارانه‌ها به دهک‌های آسیب پذیر جامعه و اقشار کم‌تر برخوردار پرداخته شد. در این برنامه شمس الدین حسینی نماینده مجلس شورای اسلامی، علی ملکی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، حسینی سخنگوی سازمان هدفمند سازی یارانه ها و زارع از مسئولان کمیته امداد امام خمینی (ره) در این برنامه حاضر شدند.

سوال: چقدر این طرح می‌تواند کمک کننده باشد؟

شمس الدین حسینی: پارسال که بحث ارز ترجیحی مطرح بود هدف حمایت از افراد بود، اما در این طرح نظام ارزی تغییر داده شد کل یارانه پرداختی ۷۰ هزار میلیارد تومان است، با این وجود بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه سال گذشته یک صد درصد بود به رغم این که ۱۶ میلیارد دلار برای آن خرج شد.

به سبب این که به دلیل اجرای این سیاست بیشترین نقدینگی را داشته ایم و به ازای هر یک دلار ۲۱ هزار تومان پایه پولی افزایش پیدا کرده و ضریب فزاینده نیز حدود ۸ است و تورم مصرف کننده نیز به ۶۵ درصد رسیده است.

ارز را به وارد کننده تخصیص دادیم، ولی قیمت‌های تولید کننده را کنترل کرده ایم دولت قبل اصلا به دنبال اصلاح این روند نبود. در اقتصاد حرف از شفافیت زده می‌شود، اما نمی‌توانیم گزارشاتی از این طرح ارائه دهیم گزارشات درباره هدفمندی ناقص است

حسینی: دولت باید توجه داشته باشد درباره چرایی جای بحث دارد. همراهی مردم به موفقیت طرح کمک می‌کند، اما مردم خیلی از تصمیمات دولت اطلاع ندارند. این که بر اساس کاغذ دهک بندی شود خیلی مناسب نیست مسکن یکی از عوامل مهم هزینه‌ای است که اصلا در دهک بندی جای ندارد اگر مسکن مهم است چرا در دهک بندی نیست باید نگاه یکپارچه به اجرای سیاست‌ها داشت.

سوال: نباید به شیوه آزمون خطا سیاست‌ها اعمال شود

حسینی: پول یارانه را برای افراد ریخته اند، اما قابل برداشت نیست باید این‌ها همه بررسی شود. دو نوع تعادل وجود دارد یکی تعادل بودجه دولت و دیگری تعادل بودجه خانوار است. چرا موضوعی که باعث عقب افتادگی شده و مقصر آن دولت است را به دوش مردم می‌اندازیم؟

به لحاظ منابع دست دولت باز است و یک ریال از محل بودجه عمومی به این طرح تخصیص داده نشده دولت به بودجه خودش در این طرح نسبت به بودجه خانوار اولویت داده است.

سوال: چقدر اجرای این طرح جدید یارانه ضرورت داشت؟

ملکی: پرداخت یارانه دو هدف اصلی دارد یکی کنترل قیمت‌هاست. وقتی تورم متوسط کالا‌های یارانه‌ای با غیر یارانه را مشاهده می‌کنیم، ملاحظه تغییر خاصی نخواهیم شد و در کل مزیتی نداشته است. چرا که این یارانه به جای این که به مصرف کننده برسد هدر رفته. دومی هم ایجاد توازن درآمد میان دهک‌های مختلف است و باید یارانه به نفع افراد کم درآمد باشد.

سوال: چطور می‌تواند تشخیص داد طرح یارانه جدید برای افراد مناسب‌تر است؟

ملکی: باید این موضوع در بازه زمانی مناسب بررسی شود و به اقدامات تکمیلی دولت بستگی دارد. در رابطه با کالاهی مانند گوشت قشر مرفع ۲۵ درصد بیشتر از دهکی که نمی‌تواند گوشت مصرف کند از یارانه بهره مند می‌شوند و به سود اقشار مرفع است.این درصد ها در در برنج دو درصد، مرغ ۳ درصد است.

یعنی یارانه بیشتر به دهک‌های بالاتر داده می‌شود و در مجموع نه هدف اول و نه دوم پرداخت یارانه محقق نشده است. دلیل این عدم تحقق هدف فساد، عدم شفافیت و رانت‌های است که در شبکه رقم خورده است. باید دولت تدبیر کند که چگونه هدف‌های بیان شده محقق شود.

هزینه عدم اطلاع دولت را مردم نباید بپردازند نباید هزینه‌ها بر روی دوش یک دهک باشد در کل رضایت مردم ضامن موفقیت کل طرح است.

اصلی‌ترین فاکتور موفقیعت حفط قدرت خرید مردم است که نباید در اثر تورم آتی از بین نرود این طرح آن چنان تورمی ندارد البته اگر به خوبی اجرا شود اگر دولت بسته مهار تورم نداشته باشد طرح از بین می‌رود. اصلی‌ترین هدف دولت باید بسته ضد تورمی است.

سوال: چقدر این یارانه تاثیرگذار است؟

زارع: با توزیع ناعادلانه شاهد افزایش تورم در چند ساله گذشته بودیم و منابع را هدر داده ایم؛ مصرف دهک‌های بالا چندین برابر است اجرای این طرح عدالت را نزدیک‌تر و جلوی رانت را خواهد گرفت. طرح قبل به نفع گروه خاص یود. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد این طرح می‌تواند افزایش قدرت خرید را برای دهک‌های پایین داشته باشد نظرات کارشناسان مختلف است این طرح تکامل دارد و باید زیر ساخت‌های اطلاعاتی کامل شود.

وقتی کالا برگ الکترونیکی کامل اجرا شود علاوه بر کنترل نقدینگی بار روانی هم کم می‌شود و می‌توان امتیاز بیشتری برای افراد تحت پوشش داشته باشد.

سوال: چه کسانی می‌توانند برای ثبت نام یارانه جدید اقدام کنند؟

خانم حسینی سخنگوی هدفمندی یارانه‌ها: تمام افرادی که تا کنون یارانه نگرفته اند می‌توانند به سامامه مراجع و ثبت نام کنند. یارانه برای افراد زمانی واریز می‌شود که اطلاعات دریافتی به وزارت تعاون رفته بر اساس شاخص‌های دهک مشخص و اعلام می‌شود فعلا در برهه ثبت نام هستیم. اگر افرای یارانه می‌گرفتند اکنون یارانه جدید برای آن‌ها واریز نشده است این افراد باید در سامانه وزارت رفاه ثبت نام کنند.