توزیع سوخت رایگان در پمپ بنزین مرزی؛ جذب گردشگر خارجی یا شیوه جدید قاچاق سوخت؟

طبق اعلام شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران، از روز یکم تا سیزدهم فروردین امسال به صورت میانگین ۱۰۷ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال که ۸۳.۴ میلیون لیتر بوده، رشد ۲۹.۳ درصدی داشته است.

تصویر یک بنر در یکی از جایگاه عرضه سوخت در سیستان و بلوچستان، در شبکه‌های مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد، این جایگاه طی ایام نوروز برای گردشگران خارجی سوخت رایگان توزیع کرده که واکنش‌های متفاوتی به همراه داشت.

مخالفان توزیع سوخت رایگان برای گردشگران خارجی، این را مصداق غارت اموال ملی دانسته و نوشته‌اند، در شرایطی که مردم سیستان و بلوچستان در محرومیت به سر می‌برند، نباید به گردشگران خارجی، بنزین رایگان تحویل داد.

موافقان این اقدام هم می‌گویند، کار این جایگاهدار سبب جذب گردشگر می‌شود و نشان دهنده مهمان‌نوازی مردم سیستان و بلوچستان و ایران است.

برخی کاربران فضای مجازی هم به موضوع عدم امکان سوختگیری یارانه‌ای غیربومیان در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرده‌اند؛ موضوعی که طبق اعلام ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، برای جلوگیری از قاچاق سوخت صورت گرفته است.

آقای امیرمحمد پرهام فر سرپرست دفتر پیشگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی گفته، این ستاد در نقاط آسیب‌زای قاچاق که بیشتر مربوط به برخی استان‌های مرزی می‌شود، بخشی از مقررات نحوه سوختگیری را اجرا می‌کند که طرح کدینگ کارت‌های سوخت استان سیستان و بلوچستان، یکی از این طرح‌هاست. طبق طرح کدینگ، کارت‌های مهاجر قابلیت سوختگیری در جایگاه‌های سوخت را ندارند و غیرفعال هستند و فقط کارت‌های بومی، امکان استفاده دارند.

صحت موضوع توزیع سوخت رایگان در این جایگاه سوخت مرزی را از انجمن صنفی صاحبان اماکن فروش و عرضه فرآورده‌های نفتی پیگیر شدیم؛ آقای رضا نواز سخنگوی این صنف، گفت: صحت این بنر در جایگاه سوخت مورد نظر تایید می‌شود؛ اما مورد انتقاد جایگاهداران سوخت قرار گرفته زیرا جایگاهداران در حال اخذ نرخ حق العمل جدیدشان از دولت هستند و وضعیت مالی خود را بد می‌دانند. این خبر آن‌ها را ناراحت کرده و منجر به اعتراضشان نسبت به مالک این جایگاه شده است.

به گفته او، ۴۵۴ جایگاه سوخت کشور ورشکسته هستند و هزار و ۹۵۰ جایگاه نیز به مرحله زیاندهی رسیده اند؛ این در حالی است که طبق آمار وزارت نفت، حدود ۴ هزار و ۲۰۰ جایگاه بنزین و نفتِ گاز (گازوئیل) در سراسر کشور وجود دارد و یعنی، حدود نیمی از جایگاه‌های سوخت کشور ورشکسته یا زیانده هستند.

نواز می گوید: البته برخی از جایگاهداران نیز اقدام جایگاه را مورد تقدیر قرار داده اند چرا که از سرمایه شخصی برای ارتقای شأن صنفی هزینه کرده است.

آقای علی اصغر عباسی مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی هم در این پاسخ به این سوال که آیا جایگاهداران حق توزیع رایگان سوخت را دارند یا خیر؟، گفت: در قانون محدودیتی برای توزیع رایگان سوخت از سوی جایگاهداران وجود ندارد؛ چرا که سوخت را از دولت خریداری و توزیع می‌کنند. این جایگاه نیز، سوخت را از دولت خریداری کرده؛ اما کار خوبی نبوده، زیرا باید از حضور گردشگران درآمد ایجاد شود.

او می‌گوید، جایگاه مورد نظر هرساله در تعطیلات نوروزی، با برگزاری سیاه‌چادر و سرو چای و شیرینی و گل رایگان، از مسافران نوروزی استقبال می‌کند و به گردشگران خارجی که از مرز پاکستان وارد ایران می‌شوند نیز، خدمات این چنینی را ارائه می‌کند. طبق اطلاعات دریافتی، سوخت رایگانی که به این گردشگران تحویل شده، نزدیک به ۳ هزار لیتر از هزینه شخصی مالک جایگاه بوده و هزینه آن را به حساب خزانه واریز کرده است.

آقای عباسی در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام نمی‌تواند به منظور قاچاق سوخت باشد؟ هم گفت: به طور کلی، ماشین با پلاک خارجی که وارد ایران می‌شود، سوخت را با نرخ ۳ هزار تومان برای بنزین و ۶۰۰ تومان برای گازوئیل؛ یعنی به صورت آزاد، دریافت می‌کند. هر خودروی ایرانی یا خارجی که می‌خواهد از مرز ایران خارج شود، ظرفیت باکش را بررسی و چه خالی چه پر باشد، ما به التفاوت هزینه سوخت را با نرخ FOB (بین المللی) از او دریافت می‌کنند.

توضیحات مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، تنها شامل خودرو‌هایی است که به طور رسمی از مرز‌های کشور خارج می‌شوند.

پس از آغاز درگیر نظامی روسیه و اوکراین از حدود ۴۴ روز پیش، قیمت جهانی حامل‌های انرژی افزایش چشمگیری داشته؛ به طوری که قیمت نفت در اسفند، حتی به بالای ۱۲۰ دلار برای هر بشکه رسید و بنزین و گازوئیل هم برای نخستین بار پس از سال  ۲۰۰۸ میلادی، به ترتیب قیمت بیش از ۴ دلار برای هر لیتر  و هر گالن را تجربه کردند.

دیروز ۱۹ فروردین با کاهش قیمت‌ها نسبت به اسفند، قیمت نفت کمی بیشتر از ۱۰۱ دلار بود؛ قیمت بنزین و گازوئیل هم به کمی بیش از ۳ دلار به ترتیب برای هر لیتر و هر گالن رسید. طبق اعلام صرافی ملی، قیمت فروش هر دلار آمریکا در ایران، حدود ۲۵ هزار و ۲۰۰ تومان است.

قیمت بنزین در پاکستانِ هم‌مرز با استان سیستان و بلوچستان هم، به حدود ۲۴ هزار تومان برای هر لیتر رسیده؛ این افزایش قیمت‌های جهانی، همچنین سبب شده تا برخی از کشور‌ها با مشکل صفوف طولانی در جایگاه‌های سوخت مواجه شوند؛ مانند عمان، یکی از کشور‌های سلطنت نشین در همسایگی ایران.