شکافتن کوه ها؛ راهی برای برقراری امنیت جاده‌ای

حفر تونل در ایران پدیده غریبی نبود؛ ایرانی‌ها در ساخت تونل‌ها و دالان‌های زیرزمینی برای عمارت‌ها و آبادی‌ها و همچنین ساخت تونل‌های باریک برای گذر آب، مهارت تاریخی داشتند.

اما ساخت تونلی بزرگ و طولانی که در دل کوه باشد و خودرو‌ها از آن بگذرند، موضوع دیگری بود.

کسی در ایران طرف این‌جور کار‌ها هم نمی‌رفت؛ تا این‌که یک‌روز در سال ۱۳۱۴ شمسی قرار شد یک فکری به حال مسیر کرج به چالوس بکنند.

مسیری بود کوهستانی که در بخشی از آن گردنه‌های باریک و خطرناک بود و چند‌ماه از سال بارش برف و بوران گذر از این مسیر را ناممکن می‌کرد.

بیشتر بخوانید

• صدور مجوز تخصیص اعتبار محور مواصلاتی شهرکرد - شلمزار - اردل به خوزستان
• بهره برداری از پروژه راه‌آهن مبارکه به سفیددشت ظرف دو سال آینده
• تکمیل تونل دشتک به فارسان در صورت تخصیص اعتبار

«لادیسلاوس فون رابسویچ» مهندس اتریشی که آن زمان طراح تونل‌های مسیر راه‌آهن سراسری ایران بود، یکراست آمد طرحی داد تا با ساخت یک تونل یک هزار و ۹۰۰ متری در قسمتی از جاده چالوس ۱۳ کیلومتر از مسیر خطرناک این جاده کوتاه شود.

یک هزار و ۹۰۰ متر آن روز‌ها یعنی چندسال کار با بیل و کلنگ در منطقه‌ای صعب‌العبور و سردسیر؛ اما همت ایرانی کار خودش را کرد؛ سنگ را از دل کوه کندند و راه گشودند برای ایرانیانِ آن روز‌ها و بعدها.

شکافتن کوه؛ از البرز تا زاگرس

تونل‌سازی در ایران که از اوایل سده ۱۳ هجری شمسی شروع شد تا چند دهه بعد ادامه یافت و تعطیلی نداشت.

اما طرح‌های تونل‌سازی همیشه مشکلات جدی داشت و اغلب طولانی‌تر و پرهزینه‌تر از برآورد‌های اولیه تمام می‌شد.

در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ به تدریج راه‌آهن سراسری به شهر‌های غربی و شرقی ایران هم رسید و تونل‌های کوچک و بزرگی در چهارگوشه کشور حفر می‌شد؛ طرح‌های تونل‌سازی که روزی کوه‌های البرز را می‌شکافت به کوه‌های زاگرس هم رسید.

پس از انقلاب اسلامی در کنار توسعه راه‌آهن سراسری، تونل‌سازی در جاده‌ها و مسیر‌های کوهستانی هم ادامه یافت.

مهندسان ایرانی اولین تونل را در چهارمحال و بختیاری ساختند

آقای مقصودی مدیر کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری گفت: ساخت اولین تونل در این استان از سال ۱۳۵۵ به دست مهندسان ایرانی آغاز شد.

حفاری تونل کره بس به طول ۴۴۵ متر واقع در محور بروجن به لردگان سال ۱۳۵۹ پایان یافت.

حفاری پایان یافت تا دیگر همه باور کنند که ساخت تونل کار آسانی است.

بالاخره در سال ۱۳۶۱ تونل کره بس به بهره برداری رسید.

بعد هم تونل‌های کوتاه و بلند دیگری از راه رسیدند تا دیگر تونل برای مهندسان ایرانی سازه‌ای عادی باشد.

اما مهم‌تر این بود که معلوم شد ساخت تونل از مرحله بررسی‌های اولیه زمین‌شناسی و ترافیکی تا طراحی و مراحل فنی ساخت و تجهیز، همگی از عهده مهندسان ایرانی برمی‌آید و تمام.

پیش از این مسافران باید از مسیر سخت گذر و پر پیچ و خم رخ عبور می‌کردند. حذف پیچ‌ها و نقاط حادثه خیز، کاهش طول مسیر، روان شدن ترافیک و تسهیل در تردد، کاهش مسافت و مصرف سوخت از مزایای این طرح بود.

هم اکنون در مجموع ۱۰ دستگاه تونل به طول ۱۲ هزار و ۱۷۵ متر طول در محور‌های کوهستانی چهارمحال و بختیاری در حال ساخت است که بلندترین تونل در دست احداث تونل چری به طول سه هزار و ۵۰۰ متر است.

ساخت تونل چری از سال ۱۳۹۴ آغاز شده است، اما پس از گذشت حدود ۶ سال این طرح پیشرفت چندانی نداشته است.

حذف ۱۰۰ پیچ خطرناک با بهره‌برداری از تونل چری

آقای ربیعی معاون مهندسی و ساخت اداره کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری گفت: واریانت چری به طول ۱۲ کیلومتر است که در این واریانت یک تونل سه هزار و ۵۰۰ متری و ۶ تونل کوچکتر جمعاً به طول یک هزار و ۸۰۰ متر طراحی شده است.

این تونل علاوه بر اینکه ۱۰ کیلومتر مسیر فعلی شهرکرد بازفت را کوتاه می‌کند، ۱۰۰ پیچ خطرناک را هم حذف کرده و حدود ۴۰۰ متر هم طی مسیر بالا رفتن و برگشت از کوه حذف می‌شود.

برای ادامه تونل سه هزار و ۵۰۰ متری یک مناقصه در حال برگزاری است.

حفاری یک هزار متر از تونل ۳ هزار و ۵۰۰ متری چری

آقای حیدری سرپرست معاونت عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری گفت: تا کنون یک هزار متر از این تونل سه هزار و ۵۰۰ متری حفاری شده است.

با توجه به اینکه اعتبار این طرح از محل ردیف اعتباری طرح شهرکرد - بازفت - مسجد سلیمان تأمین می‌شود؛ مشکل اعتباری این طرح جزو مصوبات سفر آتی رئیس جمهور به استان پیش بینی شده است و امیدواریم مشکل اعتبار کل این طرح برطرف شود.

اعتبار امسال این پروژه ۵۷۵ میلیارد ریال بود که از این میزان تنها ۱۰۰ میلیارد ریال به صورت اسناد خزانه تخصیص داده شده است و این در حالی است که فقط میزان بدهی این پروژه به پیمانکار ۵۰۰ میلیارد ریال می‌باشد.

کمبود اعتبارات یکی از مشکلات تونل چری

آقای ربیعی معاون مهندسی و ساخت اداره کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری گفت: اعتبار مورد نیاز جهت تکمیل کل واریانت یک هزار میلیارد تومان است که رایزنی‌هایی از طریق استاندار چهارمحال و بختیاری انجام شده است که در صورت امکان از طریق قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء سرمایه گذاری شود و کار ادامه یابد.

تکمیل طرح تونل چری موجب تسهیل عبور و مرور از شهرکرد به بازفت، کاهش تصادفات، کاهش مصرف سوخت، سفر ایمن، افزایش ظرفیت و زیرساخت‌های گردشگری بازفت می‌شود همچنین این قسمت استان از بن‌بست خارج شده و گردشگری منطقه زیبای بازفت رونق پیدا می‌کند.

همزمان حذف گردنه تاراز هم با احداث تونل‌های هونی شروع شده که با احداث این دو مسیر جدید حدود ۴۵ کیلومتر مسیر شهرکرد مسجد سلیمان کوتاه‌تر می‌شود.

میزان اعتبارات فعلی پیش بینی اتمام تونل چری قابل پیش بینی نیست و ممکن است که مدت زمان تکمیل طرح طولانی باشد.

با پیگیری‌های استاندار موضوع از طریق تهاتر نفتی و قرارگاه خاتم الانبیاء در دست پیگیری است که اگر این امکان فراهم شود می‌توان امیدوار بود پروژه ظرف ۳ تا ۵ سال آینده تکمیل شود.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی