کارگردان معمای شاه:
نجابت مانع نمایش عمق فساد پهلوی در تلویزیون خانه‌های مردم است
محمدرضا ورزی می‌گوید: کاری که ساختم در آن سال‌ها، شاید ۱۰ درصد از آن اسناد را موفق شدم در ۴۰۰۰ دقیقه استفاده کنم.
باشگاه خبرنگاران جوان - ساخت سریال‌هایی با محوریت رخداد‌های انقلاب اسلامی همواره جزو رویکرد‌های تلویزیون در دهه‌های مختلف بوده است. سریال‌هایی که با لحن‌های جدی و طنز وقایع و فعالیت‌هایی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی می‌شود را به تصویر کشیده و تلاش کردند با شیوه‌های مختلف تفسیر و تحلیل خود را از این رخداد ارائه دهند. تحلیل‌هایی که گاه با واقعیت رخ داده فرسنگ‌ها فاصله داشته و یا به دلیل‌عدم درک فضای انقلاب به اثری ضد خودش تبدیل شده است.
تلویزیون در طول این سال‌ها تلاش کرده است روایت‌های مختلفی از انقلاب اسلامی را به تصویر بکشد. محمدعلی باشه‌آهنگر با «تا صبح» و جواد افشار با «کیمیا» دیگر سریال‌های تلویزیون با این مضمون بودند. اما آنچه که در این سریال‌ها به دست فراموشی سپرده شده است روایت‌های اصیل از یک اتفاق بزرگ است. گاه فیلمسازان به برش‌های کوچکی از این رخداد پرداختند و یا با زبان طنز خارج از مفهوم اصلی سعی کردند با برخی رخداد‌های سیاسی شوخی کنند.
ساخت فیلم یا سریال با موضوع زندگی رهبران سیاسی بزرگ دنیا، یکی از مهم‌ترین علایق فیلمسازان است و اتفاقاً فرصتی برای نقش‌آفرینی‌های فاخر به بازیگران می‌دهد. چرا که زندگی اغلب رهبران بزرگ دنیا آن‌قدر دراماتیک است که سازنده اثر نیازی به درام‌پردازی و تخیل ندارد و با اندکی تلاش می‌تواند تضمین‌کننده ساخت اثری موفق و تماشایی باشد و مردم به واسطه تاریخی بودن شخصیت و نوع تفکراتش به این آثار علاقه زیادی نشان داده‌اند.
تاکنون زندگی شخصیت‌های سیاسی دنیا همچون «عمر مختار»، «ماهاتما گاندی» و... ساخته شده، اما «فرزند صبح» تنها فیلم تولید شده در سینمای ایران با موضوع زندگی امام خمینی (ره) است. ادای دین سینمای ایران به زندگی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران با همین یک فیلم صورت گرفت و فیلم دیگری با عنوان «یازده دقیقه و سی ثانیه» که در بخش مسابقه ویدئویی جشنواره بیست و هفتم فیلم فجر به نمایش درآمد و قرار بود به ۳۵ میلی‌متری تبدیل شود که محقق نشد. هر دو فیلم توسط بهروز افخمی ساخته شد و در هر دو اثر «عبدالرضا اکبری» نقش حضرت امام خمینی (ره) را ایفا کرد. اما عدم اکران عمومی این فیلم باعث شد تا سناریو‌های دیگری به روی میز ساخت فیلم بیایند و راه برای فیلمسازان باز شود.
به همین خاطر بیشتر مخاطبین با شخصیت امام (ره) در قاب تلویزیون و سریال "معمای شاه" انس و الفت پیدا کردند؛ نقشی که به شکرخدا گودرزی بازیگری که پیش از آن مخاطبین در سریال‌های شب دهم، همسایه‌ها، حلقه سبز و بار‌ها در مقام تدریس، کارگردانی و نویسندگی تئاتر دیده‌اند، واگذار شد. به سراغ محمدرضا ورزی کارگردان «معمای شاه»، «سال‌های مشروطه» و «تبریز در مه» رفتیم و با او به گفتگو پرداختیم. او این روزها مشغول به کاری نیست، ولی اگر مورد حمایت قرار بگیرد حتماً به‌زودی یک کار سینمایی از محمدرضا ورزی خواهیم دید.
آقای ورزی یکی از سؤالاتی که از کارگردانانی مثل شما با این سریال‌ها و آثار پرسیده می‌شود، این است که این دغدغه در حوزه انقلاب از کجا می‌آید؟
به تاریخ معاصر خیلی علاقه‌مندم؛ تاریخ معاصر از صفویه تا انقلاب اسلامی. البته بعد از انقلاب هم شامل آن می‌شود. محدوده علاقه من از دوره صفویه تا انقلاب اسلامی است. ما باید درباره دستاورد‌های انقلاب اسلامی مثل تشکیل جهادسازندگی و نهضت سوادآموزی با جوانان عزیزمان صحبت کنیم. مخصوصاً در این شرایط اقتصادی که به سببِ بی‌تدبیری‌های دولت قبلی ایجاد شده و البته خیلی سخت است این روزها، درباره این مسائل صحبت کنیم.
یک نکته‌ای در ذهنم هست که انقلاب اسلامی در واقع یک پدیده مهمِ قرن است. به این پدیده بزرگ قرن توسط عده‌ای مسئول ناکارآمد اجحاف شده است. توسط اشخاصی که خواسته یا ناخواسته در دولت‌ها آمدند و رفتند و برخی از دولتمردان به علت مدیریت غلط لطماتی را وارد کردند.
هدفمان از انقلاب چه بود؟ آیا رژیمی عوض شود تا نظام دیگری بیاید؟ ما انقلاب کردیم همه حوزه‌ها متحول شده باشد در حوزه فرهنگ، هنر، سیاست، دموکراسی، اجتماعی، اقتصادی، دین، در همه حوزه‌ها. در بخشی از حوزه‌ها موفق عمل کردیم و در بخشی از حوزه‌ها دچار چالش شد و ما نمی‌توانیم این توقع را داشته باشیم، روزی که انقلاب اسلامی به پیروزی می‌رسد از فردای آن روز همه‌چیز گلستان می‌شود.
تا می‌گوییم شاه، یاد شکنجه‌گاه‌ها می‌افتیم و یاد آن مسائلی که ساواک داشت و شاهی که وابسته بود، این‌ها به گوش آشنا است، اما محتوای پهلوی خیلی عمیق‌تر از این حرف‌ها است. فجایعِ آن رژیم و متأسفانه نسل جوان خیلی بهره‌ای از آن اطلاعات نبرده است. امثال من هم چنانچه بخواهند کار‌هایی را تولید کنند تا یک مقداری فضای روشنگری را تقویت کند توسط یکسری جریان‌ها به تحریف و دروغ متهم شدیم. انگار که این حرف‌ها و ناگفته‌ها را از جیبمان درآوردیم.
حتی در این میان عده‌ای موج‌سازی کردند و یکی از بازیگرِان «معمای شاه» هم تحت تأثیر این موج‌ها، اعلام کردکه پشیمان شده. واقعاً چه اتفاقی افتاد؟
در حالی که من معتقدم کاری که ساختم در آن سال‌ها، شاید ۱۰ درصد از آن اسناد را موفق شدم در ۴۰۰۰ دقیقه استفاده کنم. ۹۰ درصد آن اسناد را نمی‌شود به تصویر کشاند در واقع یک بخشِ مهم آن اسناد قابلیت پخش ندارد.
یعنی آنتن رسانه ملّی در خانه مردم حضور دارد و باید یک نجابتی داشته باشد. بخواهید یا نخواهید هرچیزی را نمی‌توان روانه آنتن کرد. البته من می‌دانم چه کار کردم و با چه کسانی صحبت کردم. از شخصیت‌های انقلابی وحتی برخی وابستگان رژیم پهلوی تاریخ شفاهی گرفتم و صحبت کردم.
بیشتربخوانید
من تحقیق زیادی کردم، با کسانی که در آن دوره بودند و حتی همنشین شاه بودند، گفتگو کردم. کسانی که در متنِ انقلاب بودند خودشان مبارز بودند با آن‌ها مصاحبه داشتم. حتی جالب است بدانید با نوکر مخصوص شاه هم مصاحبه کردم. یک گروه پانزده نفره کارپژوهش را انجام می‌دادند. فقط کار پژوهشی و نگارشی ما دو سال طول کشید.
۸۵۰ نفر از بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون در این مجموعه حضور پیدا کردند و فقط در این میان یک نفر از بازیگران تحت تأثیر حرف و حدیث یک جریانی، اعلام کرد اشتباه کردم. جالب است درباره تمامِ این سختی‌ها و اتفاقات، خاطرات مفصلی دارم که کتاب نشده، اما شاید به کتابی تحت عنوان «معمای یک معما» تبدیل شود.
من همیشه به انقلاب اسلامی علاقه‌مند بودم و دوست داشتم درباره‌اش کار بسازم. هیچ‌وقت سطحی به انقلابِ نگاه نکردم؛ مشکلات اقتصادی زیاد است، اما وقتی به عمقِ انقلاب نگاه کنیم دستاورد‌هایی وجود دارند که درباره‌شان صحبت کنیم. یکی از مهم‌ترین‌های آن شاید حفظِ تمامیت ارضی کشورمان باشد.
استقلال باعظمت نظامی‌مان باشد. از روزی که انقلاب به پیروزی رسید و حتی قبل‌تر از آن، غربی‌ها بنا داشتند خوزستان و کردستان را از ایران جدا کنند و بعد نوبت به دیگر اقلیم‌ها برسد. نام این طرح، خاورمیانه بزرگ است. یعنی اعتقاد دارند ایران باید به چند کشور کوچک تبدیل شود. آن دوران تمام تشکیلات نظامی ما به ارتش آمریکا وابسته بود و امروز به برکت این انقلاب، سپاه و ارتش ما وابستگی نظامی به هیچ ابرقدرتی ندارد و این اتفاق مهمی است.
ماجرای سریال «نوح» چه بود؟
من سریالی را با محوریت زندگی پربرکت حضرت نوح (ع) می‌نویسم. دو سالی می‌شود به صورت ناگسسته برای خودم می‌نویسم و تحقیق می‌کنم. در این دوره هم نمی‌دانم که قسمت می‌شود سریالی را که چهار سال برای نگارش آن زحمت کشیده‌ام و حتی بخشی ازپیش تولید آن را انجام داده‌ام بسازم یا نه؟ سریال "سرزمین پریزاد". این سریال در واقع رمانی در دوره بعد از جنگ‌های ایران و روسیه است و از جنگ‌های هرات شروع می‌شود. دوره خیلی مهمی است به لحاظ تاریخی که در قالب یک رمان نوشتم.
* چرا برخی نمی‌گذارند کار‌های انقلابی ساخته شود؟
واقعاً جریان‌هایی علاقه ندارند این فضا‌ها کار شود. به همین دلیل است که می‌گویم. در رسانه ملّی مسئولین باید بیایند و کار بکنند و مشوق باشند. اگر قرار است مثل "معمای شاه" عرضه بشود تکلیف آن روشن است. فکر کنید یک آقایی اخیراً مصاحبه می‌کند و می‌گوید ما می‌خواهیم "معمای شاه" نسازیم. چه‌قدر خودتان درباره تاریخ می‌دانید و کتاب خواندید؟
تا زمانی که این وضع موجود است کسی بیاید جلو، قطعاً یک عده مثل ایشان پیدا می‌شوند این فیلمساز را مورد هجمه قرار دهند. در خصوص این مدیر هم مطالبی نوشتم که به‌زودی از طریق خبرگزاری‌ها نشر خواهم داد ان‌شاءالله. من هیچ‌وقت نسبت به کارهایم، نگاهِ تجاری نداشتم. فقط می‌خواستم کار جلو برود و انگیزه کاری بسیار زیادی داشتم. چون حقیقتاً دغدغه‌مندبودم نه کاسب.
منبع: تسنیم
انتهای پیام/
