خمپاره‌های کماندویی ایرانی؛ شلیک، تخریب و تمام

باشگاه خبرنگاران جوان - نیرو‌های پیاده یکی از ارکان نبرد‌های زمینی هستند و پشتیبانی از آن‌ها یک امر مهم و ضروری. برای این کار می‌توان از راه‌های مختلفی مانند نیرو‌های زرهی، بالگردها، توپخانه و... استفاده کرد. در کنار همه، استفاده از خمپاره‌ها نیز یکی از روش‌های مختلف پشتیبانی محسوب می‌شود. علت اصلی پشتیبانی از نیرو‌های پیاده را باید آسیب‌پذیر بودن آن‌ها در برابر حملات دشمن دانست. البته باید به این مورد هم  اشاره کرد که نیرو‌های پیاده ستون فقرات نیروی زمینی ارتش‌ها هم به شمار می‌روند.

خمپاره‌ها از یک لوله فلزی و یک سوزن فعال کننده در انتهای آن لوله تشکیل می‌شوند. پس از قرارگرفتن خمپاره در داخل خمپاره‌انداز، سوزن موجود در انتهای آن لوله با وارد آوردن ضربه به پشت گلوله آن را فعال می‌کند. خمپاره‌ها در واقع یک سلاح کوچک و توپخانه سیار محسوب می‌شود که در میدان‌های نبرد به همراه نیرو‌های پیاده حضور دارند. معمولا نیرو‌های پیاده خمپاره‌هایی با کالیبر ۶۰، ۸۱، ۸۲ و ۱۲۰ میلی‌متری را به همراه دارند که می‌تواند تا محدوده ۷ کیلومتری را پوشش بدهد.

صنایع دفاعی نیرو‌های مسلح هم به علت اهمیت خمپاره‌ها پس از دفاع مقدس همواره سعی در طراحی نمونه‌های بومی و بهینه سازی آن‌ها دارند. در ادامه با چند نمونه از خمپاره‌ها و خمپاره‌اندازهای بومی آشنا می‌شویم.

خمپاره فاتح

این خمپاره یکی از انواع بومی و ایرانی است. فاتح یک خمپاره سبک و ساده محسوب می شود که برای عملیاتی‌شدن به یک کاربر نیاز دارد. یکی از مزیت‌های خمپاره فاتح این است که برای شرایط آب و هوایی، میدان‌های نبرد و عملیات‌های مختلف مناسب است. روی بدنه این خمپاره یک پارچه برزنتی قرار داده شده تا از دستان کاربر در مقابل حرارت ایجاد شده هنگام شلیک حفاظت کند. البته زاویه یاب دقیق و ساده آن باید در هنگام شلیک در وضعیت خود ثابت قرار بگیرد.

کالیبر: ۶۰ میلی‌متری.

طول: ۵۷۰ میلی‌متر.

بیشترین برد:  یک هزار و ۵۰ متر.

کمترین برد: ۱۰۰ متر.

نواخت تیر: ۲۰ گلوله در دقیقه (در یک دقیقه اول).

وزن: ۶.۲۵ کیلوگرم.

خدمه: ۱ نفر.

خمپاره حدید

حدید، دیگر خمپاره ساخت صنایع دفاعی کشورمان است. این خمپاره در رده انواع سَر پُر و بدون خان قرار می‌گیرد. برای استفاده از حدید باید یک گروه ۴ نفره حضور داشته باشند. اما در هنگام ضرورت می‌توان با ۲ نفر نیز از آن استفاده کرد. اگر لوله آن از زاویه‌یاب چریکی بهره ببرد این امکان وجود دارد تا با یک نفر کاربر نیز عملیاتی شود. زاویه‌یاب چریکی یک قطعه ساده و دقیق است که در مدت آتش در وضعیت خود ثابت می‌ماند، اما برای زاویه‌یاب قبضه‌ای باید از دوپایه استفاده شود.

کالیبر: ۶۰ میلی‌متری.

زاویه آتش: ۷۰۰ الی یک هزار و ۴۰۰ میلی‌متر.

میدان آتش: ۳۶۰ درجه.

حداکثر برد: ۲ هزار و ۵۵۵ متر.

حداقل برد: ۱۵۰ متر.

زاویه حرکت در برد: ۴۵ تا ۸۵ درجه.

وزن کل: ۱۷/۵۰۰ کیلوگرم.

نواخت تیر در پنج دقیقه اول: ۱۰ الی ۲۰ گلوله در دقیقه و ۵ دقیقه دوم ۸ گلوله در دقیقه.

کاربرد: اجرای آتش بر روی مواضع نزدیک دشمن، پشتیبانی نزدیک از نیروی تک ور (حمله کننده)، روشن کردن خط لجمن و ایجاد دود برای استتار و ثبت تیر سلاح‌های نیمه سنگین و سنگین یگان‌های خودی.

مشخصات عمومی: دقت بالا، حمل و نصب سریع و راحت، بکارگیری آسان، قدرت آتش بالا، آموزش آسان، قابلیت استفاده در تمامی شرایط جوی و قابلیت استفاده در تمامی زمین‌های ذوعارضه مانند دشت و کوهستان.

خمپاره‌انداز رزم

سال ۱۳۸۹ بود که گامی جهت ارتفای واحد‌های خمپاره‌های نیرو‌های مسلح برداشته شد. سامانه خمپاره‌انداز رزم رونمایی شد، این سامانه یک خمپاره ۱۲۰ میلی‌متری است که ۱۶ کیلومتر برد دارد.

در این سامانه از پیشران‌های کمکی که در انتهای گلوله نصب شده، استفاده و برد آن افزایش پیداکرده است. از مزیت‌های این سامانه، می‌توان به امکان نصب بر روی خودرو‌های تاکتیکی همچون سفیر اشاره کرد. تحرک بالا و استتار جزو قابلیت‌های این سامانه به شمار می‌روند.

خمپاره‌انداز وفا 

این خمپاره‌انداز یکی دیگر از تجهیزات بومی ساخت صنایع دفاعی کشورمان است. سامانه وفا که در سال ۱۳۹۱ رونمایی شد، از انواع ۱۶۰ میلی‌متری محسوب می‌شود. وزن این خمپاره‌انداز در حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیوگرم برآورده شده است. وفا از دو نوع گلوله بهره می‌برد، اولین آن‌ها ۹ کیلومتر برد داشته و دومین نوع آن نیز با استفاده از یک پیشران راکتی ۲۰ کیلومتر برد دارد. توان شلیک ۵ تا ۸ گلوله در هر دقیقه  دیگر مزیت خمپاره‌انداز وفاست.

گزارش از مهدی طلوع‌وند