وقتی پس کوچه‌های تاریخ به کوچه بنی هاشم رسید/نیم نگاهی به زندگی معصوم سوم
حضرت زهرا (س) در ساعات پایانی عمر مبارک خود هم دست از مبارزه و تبلیغ برنداشتند و با درخواست «دفن شبانه و مخفیانه»، خواستند اعتراض خود را به جامعه وقت اعلام کنند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، آشنایی با زندگی معصوم سوم؛ حضرت زهرا (س) برای هر انسان آزاده‌ای که مایل است جایگاه واقعی و تعالی زن در اسلام را مرور کند، ضروری به نظر می‌رسد. اگر تا پیش از اسلام زنان به برق و صدای خلخال پاهایشان، آراستن چهره و مو، جلوه نمایی و تلاش برای ازدواج با مردان مشهور، قدرتمند و ثروتمند زمان خود تشویق می‌شدند، اسلام با ارائه الگو‌هایی همچون حضرت خدیجه (س) و حضرت زهرا (س) برای بانوان شیوه سلوک فردی، معنوی و اجتماعی قرار داد. زندگی اهل بیت (ع) از منظر‌های مختلفی قابل بررسی است، اما یکی از جالب‌ترین ابعاد نگاه تاریخی در پرورش وجوه مختلف شخصیتی ایشان به نظر می‌رسد.
حالا که در ایام فاطمیه دوم قرارداریم و این شب‌ها مهمان مجالس مذهبی هستیم، می‌توانیم با شناخت بیشتری در این محافل شرکت و داغ شهادت این بانوی کریم را بهتر درک کنیم. این گزارش نگاهی «تاریخی-تحقیقی» و اجمالی با همین هدف است.
یک اشراف زاده ساده زیست
حضرت مرضیه (س) سحرگاه ۲۰ جمادی الثانی سال پنجم بعثت در شهر مکه متولد شد. به واسطه پدر از طایفه با اصل و نسب بنی هاشم که از کلیدداران و پرده داران کعبه بودند، بود. از سوی مادری هم دختر یک بانوی تاجر و اشراف زاده. به گواه تاریخ حضرت خدیجه (س) از ثروتمندترین زنان تاریخ عرب و یکی از ۱۰ تاجر ثروتمند زمان خود بودند. تاجایی که در مکه کسی ثروتمندتر از او نبود. تجارت خانه‌هایی در کشور‌های مختلف از جمله مصر و حبشه داشت و برخی منابع تاریخی نوشته اند خانه اش چنان بزرگ بوده که می‌توانسته از تمام مردم مکه در آن پذیرایی کند.
تنها یک قلم ناچیز از ثروت این بانو اَبَرکاروان شترهایش؛ ۸۰ هزار نفر شتر بوده است. این بانو چنان پاکدامن بوده که در زمان جاهلیت به او القاب «طاهره» و «مبارکه» داده اند. پاکدامنی او در هنگام بی همسری در محیط فاسد و آلوده آن زمان ودریافت چنین القابی از سوی همان مردم نشان می‌دهد که پیامبر بهترین بانوان زمان خود را برای تشکیل شجره طیبه اهل بیت (ع) انتخاب کردند. این‌ها در جلد هفتم کتاب الاصابة فی معرفة الصحابة، صفحه ۶۰۰ آورده شده است.
وقتی مادر تنها ماند...
در صفحه ۷۷ کتاب «دلائل الامامة» هم نوشته شده ام المومنین حضرت خدیجه (س) در تنهایی حضرت زهرا (س) را به دنیا آوردند، چون زنان مکه به دلیل ازدواج او با پیامبر (ص) که ثروتی از مال دنیا نداشت همچنین بخشیدن تمام ثروت خود به همسر با او قطع رابطه کردند و او را تنها گذاشتند. در همین کتاب و همین صفحه همچنین اشاره شده که از برکات وجودی حضرت زهرا (س) پیش از تولد این بوده که در زمان حمل با مادر خود انس داشته و سخن می‌گفته و همدم او بوده است.
در صفحه ۷۸ همین کتاب و صفحه ۴۴ کتاب «ذخائر العقبی» هم نوشته شده از آنجا که زنان عرب حضرت خدیجه (س) را تنها گذاشتند در زمان تولد حضرت زهرا (س) بانوان برگزیده الهی حضرات ساره (همسرابراهیم خلیل الله)، آسیه (همسر فرعون)، کلثوم (خواهر حضرت موسی کلیم الله) و مریم (مادر حضرت عیسی روح الله) بر بالین امّ المومنین حاضر بودند.
زندگی بانو تقسیم بر سه
گفتنی‌ها درباره شخصیت والای حضرت زهرا (س) بسیار است و برای آشنایی با سیره و سبک زندگی ایشان بهتر است زندگی ایشان را در سه بخش تقسیم کرد و هربازه زمانی و مطالعاتی را به یک بعد از زندگی این بانوی ارزنده اختصاص داد. این شیوه کمک می‌کند یک بعد از زندگی ایشان مورد توجه و الباقی ابعاد مغفول نماند و به شناخت درستی رسید. اما سه بخش زندگانی بانو؛ از تولد ایشان تا هجرت پیامبر (ص)، از هجرت تا رحلت پیامبر (ص) و از زمان فقدان پدر تا شهادت بانو.
زندگی در تحریم ظالمانه
یکی از ابعاد مغفول مانده در بررسی شخصیت حضرت بتول (س) بخش اول و دوره کودکی اوست که در منابر، محافل و جمع‌های عمومی کمتر به آن اشاره شده در صورتی که نقشی پررنگ در پایه گذاری شخصیت بانوی دوعالم داشته است. برای مثال کمتر کسی در این باره اطلاع دارد که ایام کودکی حضرت زهرا (س) بر خلاف اینکه دختر حضرت خدیجه (س)؛ ثروتمندترین زن جهان عرب بودند کاملاً در سختی و تنگنای معیشتی و به عبارتی «تحریم ظالمانه» گذشت.
حضرت سه سال از دوران کودکی خود را که گفته می‌شود از ۲ تا ۵ سالگی بوده در شرایط فوق العاده سخت «شعب ابیطالب»؛ محاصره بنی هاشم و تازه مسلمانان توسط سران قریش گذراند. در همان زمان بار‌ها مانند بقیه کودکان شعب گرسنه می‌ماندند در حالیکه می‌دیدند پدر و مادربزرگوارشان تمام ثروت خود تا آخرین سکه را خرج می‌کردند تا محاصره شدگان گرسنه نمانند. این محاصره ۳ سال طول کشید و پیامبر (ص) با شکم گرسنه و تنی نحیف دست از تبلیغ اسلام بر نمی‌داشتند و عبادت می‌پرداختند.
وقتی مادر پر کشید...
در این مقطع از زندگی حضرت که گفته می‌شود ۸ سال نخست زندگی ایشان بوده کمی بعد از پایان یافتن محاصره شعب ابیطالب بانوی دوعالم مادر بزرگوار خود را از دست داد، بانویی که در برخی نقل‌های تاریخی نوشته اند چنان در سه سال تحریم شعب ابیطالب دلسوزی کرد که در مدت کمی پس آن به دلیل رنجوری و آثار تحمل گرسنگی فراوان، بیمار شد و از دنیا رفت. حضرت زهرا (س) اگرچه داغدار مادری عزیز شد، اما با پوست، گوشت و استخوان خود چشید و آموخت که مادر برای دفاع از دین خدا و حریم نبوی تاپای جان پیش رفت. همین موضوع سال‌ها بعد الگوی رفتار ایشان شد و با نثار جان خود از حریم ولایت و علوی دفاع کرد.
خدا خواست پدر زنده بماند...
اما در مقطع دوم زندگی حضرت زهرا (س) اتفاق مهم دیگری افتاد؛ مهاجرت به مدینه. سران قریش که دیدند با تحریم و فشار قادر نبودند پیامبر (ص) و تازه مسلمانان را از اسلام منصرف کنند نقشه قتل نبی خدا را کشیدند که آن شب با نام «لیلة المبیت» در تاریخ ثبت شده است. از آنجا که پیامبر از خانواده سرشناسی بود و قتل او خونخواهی را به دنبال داشت برای اینکه دست بنی هاشم را برای خونخواهی ببندند قرار شد از هر طایفه یک نفر نماینده برای قتل حضور داشته باشد در آن صورت بنی هاشم نمی‌توانست با همه طوایف وارد جنگ شود.
این توطئه البته به تدبیرالهی با مهاجرت پیامبر به مدینه و خوابیدن حضرت علی (ع) در بستر ایشان خنثی شد. در صفحه ۲۳۷ جلد نخست کتاب «الطبقات الکبری» نوشته شده بعد از این واقعه هر چند به سختی، اما مهاجرت باقی مسلمانان، حضرت زهرا (س) همراه فاطمه بنت اسد (س) و... به یثرب (مدینه) آغاز شد و مسلمانان به پیامبر خدا پیوستند.
یک الگوی جدید برای ازدواج
در صفحات ۲۸۲ تا ۲۸۸ جلد دوم کتاب «مروج الذهب و معادن الجوهر» اشاره نسبتاً مفصلی به ماجرای ازدواج حضرت در این مقطع از زندگی شان شده است. چشیدن و تجربه روز‌های سخت شعب ابیطالب سبب شد، حضرت ام ابی‌ها (س) به تحمل سختی‌ها در راه خدا آموخته شوند و همچون مادربزرگوارشان با اینکه خواستگارانی ثروتمند و صاحب نام داشتند، حضرت علی (ع) را انتخاب کردند که اگرچه برای ازدواج سرمایه‌ای جز «سپر» و «شمشیر» خود نداشت، اما پاسخ مثبت گرفت و اسباب زندگی ساده شان با فروش همان سپر فراهم شد.
حضرت مرضیه (س) هم مانند مادرشان بار‌ها مورد کنایه و شماتت قرار گرفت که چرا با تجّار و سرانی که خواهانش بودند ازدواج نکرده، اما پاسخ داده بود که رضایت خداوند را در نظر گرفته و اگر امیرالمومنین (ع) نبود مردی شایسته ازدواج با او برایش پیدا نمی‌شد. نحوه انتخاب و ازدواج حضرات خدیجه (س) و فاطمه (س) تاثیر بسیار زیادی روی بانوان آن زمان داشت و ملاک‌ها را از توجه صرف به «شهرت»، «قدرت» و «ثروت» به «عبودیت» و «انسانیت» ارتقاء داد.
مباهله، غدیر و فقدان پدر...
از دیگر وقایع مهم این بخش از زندگی حضرت می‌توان به ماجرای «مباهله» اشاره کرد که گروهی از مسیحیان حاضر به قبول دعوتشان توسط پیامبر (ص) به اسلام نشدند و خواستار «مباهله» یا همان مراسم نفرین برای تشخیص حق شدند. تعداد بسیاری از مسیحیان همراه خانواده آمدند و نبی مکرم (ص) فقط با پنج تن رفتند.
بزرگان مسیحیت با دیدن چهره آن‌ها دریافتند که نَفس و ادعای ۵ تن حق است برای همین خواستار پایان مباهله شدند و از آن به بعد هر سال جزیه به دولت اسلامی پرداخت می‌کردند. واقعه «غدیر» هم از وقایع بسیار مهم این دوره است که پیامبر (س) در «حجة الوداع»، آخرین حج خود در میان سیل جمعیت در منطقه غدیرخم حضرت علی (ع) را پس از خود زمامدار دین خدا وصی و، ولی برحق اعلام کردند و آن خطبه معروف غدیر را خواندند.
اما مهمترین اتفاق در این بخش از زندگی حضرت مرضیه (س) که بر زندگی او، خانواده پیامبر (ص) و آینده اسلام اثر گذاشت وفات پدر بزرگوارشان؛ ختم المرسلین (ص) بود. این دوره از زندگی حضرت محدثه (س) ۱۰ سال طول کشید و با احتساب دوره قبلی حالا بانو به ۱۸ سالگی رسیده بودند.
همسرانتان را به حق دعوت کنید
بعد از وفات رسول خدا بخش سوم و بسیار سخت زندگی حضرت بتول (س) آغاز شد. در تاریخ، مدت زمان‌های مختلفی برای این بخش نوشته اند که می‌توان به مدت ۳۰ تا ۲۴۰ روز؛ مدت حیات ایشان بعد از پدر اشاره کرد. ایامی که به دفاع از حقِ ولایت، ولی خود، تلاش برای بازپس گیری فدک و دفاع از حق گذشت. دختر پیامبر در نبود پدر خود روز‌ها یا در حال خواندن خطبه و دفاع از حق بود یا بر سر مزار پدر حاضر و مشغول عزاداری مدت حیات ایشان از یک ماه، چند ماه تا کمتر از یک سال نوشته شده است.
بانو روز‌ها در مسجد خطبه می‌خواند به در خانه مهاجرین و انصار می‌رفت به زنان این گروه اعتراض و برایشان روشنگری می‌کرد تا نسبت به ابزار بیطرفی یا خطای همسران خود در دفاع از ولایت حضرت علی (ع) که در واقعه غدیرخم و به روشنی توسط حضرت رسول (ص) معرفی و تبیین شده بود، ساکت نمانند. بانو شب‌ها به دعا، عبادت و عزاداری برای پدر مشغول می‌شد
تبلیغ و روشنگری با دفن شبانه
حضرت زکیه (س) در دفاع از حق چنان غیور و پابرجا بود که دشمنان تصمیم گرفتند با آتش زدن در خانه شان و یورش و حمله این خانواده را تسلیم منافع خود کنند. حضرت مانع از ورود آن‌ها به خانه شد. در این کش و قوس بر اثر وارد کردن ضربه محکم در سوزان توسط دشمن و ماند بین در و دیوار به شدت مجروح شدند و فرزندی که در راه داشتند هم سقط شد. پس از این ایام روز‌های دردناکی بر او گذشت. زنان مهاجرین و انصار برای عیادت حضرت که در بستر افتاده بودند آمدند، اما حضرت از آن‌ها رو برگرداند.
حضرت زهرا (س) در ساعات پایانی عمر مبارک خود هم دست از مبارزه و تبلیغ برنداشتند و با درخواست «دفن شبانه و مخفیانه» خواستند اعتراض خود را به جامعه وقت اعلام کنند تا غافلان، قاتلان و غاصبان روز جزو تشییع کنندگان شب نباشند. در جلد دوم «عیون اخبار الرضا»ی شیخ صدوق صفحه ۲۷۸ به این جزئیات اشاره و گفته شده تنها تعداد انگشت شماری از اصحاب پیامبر (ص) مانند عقیل، عمار، مقداد، سلمان، ابوذر و بریدة در تشییع این پیکر آسمانی حضور داشتند. بانوی جوانی که روزشمار و جای پای ۱۸ ساله زندگی او در تاریخ از تولد تا شهادت سیره عملی فاطمی برای همه ما به خصوص بانوان مسلمان است.
منبع: فارس
انتهای پیام/
