یلدا آغاز سرمای زمستانی/ آداب و رسوم یزدی ها در شب چله

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، فلسفه برگزاری مراسم ویژه شب یلدا در ایران، ریشه در شغل و معیشت مردم آن زمان داشته و از آنجا که شغل مردم در گذشته‌ها کشاورزی و دامداری بوده و زمستان آغاز تعطیلی کار آن‌ها به شمار می‌رفته، در واقع آخرین روز پاییز و ورود به فصل تعطیلی کار را به نحوی گرامی می‌داشتند.

رسوم یزدی در شب یلدا

کرسی یزدی یکی دیگر از رسومی است که در زمستان و در هنگام شب یلدا پابرجاست. اما امسال با کمی تغییر همه با رعایت شیوه نامه های بهداشتی  پای کرسی جمع می‌شوند و گندم تفت داده که به آن گندمک می‌گویند، به همراه سایر تنقلات مثل مغز گردو و آجیل، هندوانه و انار می‌خورند.

از غذا‌هایی که در این شب خورده می‌شود، فسنجان در کنار آش شولی است که با طبع خنکی که آش شولی دارد، گرمی فسنجان را می‌گیرد. در این شب در جای جای استان یزد، هر کدام با رسم و رسوم خاص که در کل با هم اشتراکات فراوانی دارد، دور هم جمع می‌شوند و شبی خاطره انگیز را برای خود و خانواده شان رقم می‌زنند.

یلدا هم مانند سایر آیین‌های ملی نظیر چهارشنبه سوری و جشن باستانی نوروز، رسمی کاملا ایرانی بوده و در نقاط مختلف آداب و رسومی تقریبا شبیه به هم دارد.

یلدا یک واژه سریانی به معنای میلاد است و از چهار قرن بعد از میلاد مسیح، شب یلدا به عنوان روز تولد مهر بین مسیحیان رواج داشته است، اما در ایران، یلدا به معنای خورشید است و برگزاری مراسم ویژه آن سابقه چند هزار ساله دارد.

شب‌نشینی و دور هم جمع شدن در بلندترین شب سال در منزل پدر بزرگ و مادربزرگ، سنتی است که از دیرباز در فرهنگ مردم یزد جایگاه ویژه‌ای دارد. میزبانان در این شب که از آن به عنوان شب چله یاد می‌شود با آجیل، هندوانه، انار و شیرینی سنتی یزد از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند.

 در طولانی‌ترین شب سال نیز به دور آتش حلقه می‌زدند و تا طلوع آفتاب در روشنایی و گرمای آتش جشن می‌گرفتند.

خوردن آجیل و میوه‌های پاییزی بخصوص خوردن هندوانه برای در امان ماندن از گزند زمستان و بیماری‌های آن، اهمیت ویژه‌ای داشت.

شب چله در یزد مشابه شهر‌های دیگر کشورمان آداب و رسوم خاص خود را دارد که در این شب، اشخاص یک فامیل در خانه یکی از بزرگان فامیل جمع می‌شوند و به خواندن قرآن و حافظ می‌پردازند و در خانه برخی از خانواده‌های یزدی هم موسیقی سنتی نواخته می‌شود.

آش شولی یکی از غذا‌های مورد علاقه  یزدی ها

آش شولی یکی از غذا‌های مورد علاقه مردم یزد است که اسفناج، شوید، برگ چغندر، چغندر، نعناع خشک و سرکه از ارزشمند‌ترین مواد تشکیل دهنده این آش سنتی است.

مادر خانواده در این شب آش شولی یا آش رشته می‌پخت، اما زرتشتیان آش ابودردا که برای پخت آن از میوه‌های خشک شده و خشکبار استفاده می‌گردید می‌پختند و به هر کسی کاسه‌ای از آن می دادند تا تمام درد‌ها و بیماری‌هایشان رفع گردد.

حافظ خوانی در شب چله یزدی ها

حافظ خوانی و شعر سرایی از دیگر آیین‌های شب یلدا بین مردم یزد است که پیرمرد‌ها و پیرزن‌ها برای بچه‌ها قصه می‌گفتند و برای تنوع بیشتر چیستان‌هایی مثل «عجایب صنعتی دیدم در این شهر که بی‌جان دنبال جان دار می‌رفت» مطرح می‌کردند که منظور "خیش شخم‌زنی" بود.

هدیه دادن به نوعروسان، دعوت نوعروس به مراسم شب چله، عیدی دادن به بچه‌ها و کوچک‌تر‌ها و بررسی مشکلات و گرفتاری‌های اقوام و تلاش برای رفع آن‌ها از دیگر آداب و رسوم ارزشمند این شب نشینی است.

شب یلدا آیین‌های ویژه دیگری نیز دارد. این شب برای عروس‌هایی که به قول یزدی‌ها زیر عقد هستند، بیش از دیگران هیجان انگیز است و رسم خنچه برون را برای عروس و دامادی که هنوز به خانه بخت نرفته اند؛ به جای می‌آورند.

اگرچه این رسم کمرنگ‌تر شده، اما هنوز هم هستند خانواده‌هایی که در شب یلدا سینی‌هایی را خنچه بندی می‌کنند و با انواع خوراکی‌های مرسوم به خانه عروس می‌برند.

هما خورشیدی معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد گفت: آیین شب یلدا به عنوان یکی از اصیل‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری، علاقمندان به آشنایی با آداب و رسوم فرهنگی هر منطقه را جذب می‌نماید.

او افزود: در استان یزد برنامه ریزی‌هایی به منظور گرامیداشت شب یلدا و ایجاد خاطره‌ای خوش برای گردشگران برگزار می شد که دو سالی است به دلیل کرونا ویروس برگزار نشده است.

در این شب در جای جای استان یزد، هر کدام با رسم و رسوم خاص که در کل با هم اشتراکات فراوانی دارد، دور هم جمع می‌شوند و در سرمای زمستان، گرمای روابط را با سادگی و قناعت به خانه‌ها هدیه می‌دهند.

یلدا شبی برای خوشحالی و کنار یکدیگر بودن در بلندترین شب سال است، شبی که خانواده‌ها می‌توانند به دور از هیاهوی دنیای ماشینی و پر دغدغه کنار هم باشند و از خاطرات قدیم بگویند و پیوند خانوادگی را تحکیم و تقویت کنند.

انتهای پیام/ی